Fálkinn - 29.01.1954, Síða 4

4
FÁLKINN
Tlauta-at
á Spáni
Okkur finnst naula-at ljót íþrótt, cn Spánverjar telja hana öllum íþrótt-
um göfugri og fegurri, en fordæma hins vegar hnefaleik og grísk-róm-
verska glímu.
AUTA-AT er ævagömul ske'mmt-
un á Spáni og upprunnin þar í
landi. Sagan segir að þegar Júlíus
Cæsar lá með her sinn á Spáni hafi
hann látið svo li'tið að taka þátt í
nauta-ati sem „pikador“ eða lensu-
riddari og á þann hátt sýnt þjóðar-
íþróttinni virðingu sína og orðið
mjög vinsæll fyrir. Þegar Márar iögðu
undir sig Spán löngu síðar lærðu þeir
að meta nauta-atið og efndu til þeirra
fyrir sína menn sérstaklega, en kristn-
ir menn höfðu nautaöt fyrir sig. Um
1500, á dögum Ferdinands og Isabellu
fór að dofna yfir þessari þjóðar-
skemmtun og Filippus II., liarðstjórinn
kaþólski, fékk Gregorius páfa V. til
að setja fólk út af sakramentinu ef
það sótti nautaöt. En konungarnir
sem komu eftir liann voru sólgnir í
nautaöt og gerðu sitt besta til að styðja
þau, enda hófst í þeirra tíð sú nauta-
atsöld, sem enn er í blóma, þrátt fyrir
öll þau endaskipti, sem höfð'liafa ver-
ið á tilveru Spánverja. í gamla daga
voru það áhugamenn, oft af æðri
stéttunum, sem tóku þátt í nautaöt
unum, en nú eru það aðeins atvinnu-
menn, seni reka þessa iðju og fá oft
gífurlega hátt kaup.
Matadorinn, eða nautabaninn, sem
særir bolann ólífssárin, er vinsælli
á Spáni en bestu iþróttagarpar og
heimsmeistarar eru hjá öðrum þjóð-
um, ef hann skarar fram úr. Hann
fær alit að því 25.000 krónur fyrir
að drepa tvö naut, sem honum er
ætlað að eiga við á hverri sýningu
og mundu heimsfrægir söngvarar
þykjast ve! sæmdir af slíkri borgun.
í hverri borg á Spáni eru nautaöt.
Þau þykja jafn sjálfsögð þar og knatt-
spyrna hér á Norðurlöndum. En að
jafnaði er ]iað ekki nema í stærstu
borgunum, sem færi gefst á því að sjá
nautabanana, sem þjóðfrægir eru
orðnir, og sem fólkið dýrkar eins
og guði.
HRINGLEIKAHÚSIN.
Nauta-at lieitir á spönsku corrida.
Þau eru hóð á hverjum sunnudegi og
fimmtudegi, frá þvi í april og fram í
september i öllum hinum stærri
borgum, og standa að jafnaði yfir
frá kl. 17 til 20.
Hér á einni myndinni sést citt
hringleikhúsið, sem nautaötin fara
fram í. Þeir sem hafa séð myndir af
hinu fræga Colosseum í Róm mættu
halda að þetta væri sama byggingin,
endurreist. Því að fyrirkonnilagið á
liinum spönsku leikhúsum er nákvæm-
lega það sama sem á gömlu rómversku
leikhúsunum, þar sem gladiatorar —
skylmingamenn — áttust við, og þar
sem kristnu fólki var fleygt fyrir
óargadýr á dögum hálfbrjálaðra keis-
ara á hnignunaröld Rómaveldis.
Hringleikahúsin spönsku, sem nauta-
ötin eru sýnd í eru kölluð plazi de
toros — nautahallir — og rúrna frá
10 til 100 þúsund manns, 'sem sitja
í hækkandi sætaröðum kringuin leik-
sviðið. Sviðið sjálft er þakið guluni
sandi. Kringum það er ramger girð-
ing, sem nautin geta ekki komisl yfir,
cn mjór gangur milli girðingarinnar
og fremstu áhorfendasætanna, og
inn í þennan gang geta þeir, sem að-
stoða við atið flúið, ef hættu ber að
höndum.
Fremstu sætin eru dýrust oa kosta
yfir 40 krónur í íslenskum peningum.
Þessi sæti eru i forsælunni. En sólar-
megin er hægt að kaupa sér sæti fyrir
7—8 krónur. Svo mikili niunur er
gerður á því að fá að sitja í forsæl-
unni, þvi að sóliji getur orðið óþægi-
lega lieit. Forsælumegin situr ríka
fólkið, þar sitja hefðarfrúr og skart-
meyjar, klæddar í gljáandi svart silki,
með gild gullarmbönd og veifandi
dýrum blævængjum. Upp úr hárhnútn-
um í hnakkanum stendur kanibur úr
skjaldbökuskel, en yfir hárinu er
slæða úr fingerðum knipplingum. Og
svo er alltaf rauð nellika fest i hárið
vinstra megin. Útsaumað spánskt sjal
tillieyrir búningnum, en það taka
frúrnar af sér um leið og þær setjast
og leggja það á brikina fyrir fram-
an sig.
Á ódýru sætunum í sólinni er fólkið
„Banderillo" rekur tvö spjót í hrygginn á nautinu.
„Plaza de toros“ — nauta-atsleikhús á Spáni. Skrúðfylking kemur inn.
ekki jafn prúðbúið. Þar situr fólk í
hversdagsfötunum sínuni og ekki óal-
gengt að mæður séu þar með krógana
sína í fanginu. Að vísu er börnum
innan 15 ára bannað að horfa á nauta-
at, en það segist ekki á þótt óvitar fái
að vera þar.
Útlendingar sem koma til Spánar
telja sjálfsagt að horfa á nauta-at, en
fæstir gera það nema einu sinni, og
þykjast hafa fengið nóg. Þeim finnst
þetta dýrslegur leikur, að liorfa á
vopnaða menn kvelja og drepa sak-
lausar skepnur. En Spánverjar eru á
öðru máli. Nauta-at er göfugasta að-
ferð í heimi, það er list, og léikurinn
fer fram eftir ákveðnum, ströngum
reglum og krefst nieiri kunnáttu og
leikni en viðvaningar geta séð, segja
þeir. Fegursta íþrótt i heimi. Og uin
hana hafa þeir ritað /jölda bóka og
ævisögur frægra nauta-bana eru gefn-
ar út í skrautútgáfum.
NAUTIN OG ATIÐ.
Það er ekki hver óvalinn tuddi,
sem öðlast þann „heiður" að láta
kvelja sig í „plaza de toros“ i viður-
vist tugþúsunda af hrifnu fólki. At-
nautin eiga að vera með „göfugu
blóði“ og eru alin upp á sérstökum
búgörðum, sem kallaðir eru cana-
derias. Beitiland og vatn verður að
vera ágætt. Þar sjá lærðir nautasmal-
ar um liirðingu þeirra, en i hópnunt
verða líka að vera geldneyti með
bjöllu i hálsbandinu, sem eins konar
fylgdarmenn. Þessi rólegu geldneyti
cru líka látin fyigja nautunum á leik-
vanginn til að róa þau.
Þegar kálfurinn er ársgamall er
hann brennimerktur með nafni
mannsins, sem elur liann upp og lát-
inn ganga undir eins konar próf, til
að sýna hve skapmikiil hann er. Þessu
prófi er þannig hagað að lærlingur
í nautabanalist gerir vetrungnum
ýmiss lconar skráveifur, til að sjá
hvernig hann hregst við. Eftir prófið
er vetrungunum skipt í fjóra flokka:
I.élega, sæmilega, góða og afbragð —
superior. Vel vaxinn „superior“-blóð-
uxi er nær 25.000 ísi. króna virði.
Venjulega eru sex naut drepin á
hverju ati, svo að skcmmtunin er alls
ekki ódýr.
Sýningin verður að byrja stundvís-
lega. Annars ærist fólkið og eys úr
sér skömmunum. Spánverjar þykja
ekki sérlega stundvísir, en á nauta-
ati eru þeir stundvísustu menn í
heimi. Þegar klukkan slær 5 ríða
tveir svartklæddir menn inn á sviðið
og nema staðar fyrir framan stúku
ieikstjórans. Borgarstjórinn sjálfur er
leikstjóri og yfirdómari leiksins, en
meðdómendur sitja sinn á hvora hlið
honum. Nú kastar leikstjórínn l.vkl-
inum að nautafjósinu og annar ridd-
arinn nær í liann með hattinum sin-
um. Og síðan segir leikstjóri:
„Með leyfi hinna háu yfirvalda og
Iijálp hagstæðrar veðráttu segi ég
leikinn settan!“
Og nú leikur hljómsveitin Torea-
dorslagið úr „Carmen“, og allir ]iátt-
takendurnir í atinu ganga í fylkiugu
inn á sviðið.
Fyrst koma hinir þrir matadores,
nautabanarnir, i fögrum nærskornum
búningum, gullbrydduðum. Hver
þeirra á að drepa þau tvö naut, sem
hann hefir fengið sanikvænit lilut-
kesti. Það er gömul þjóðtrú, að hann
megi ekki hafa séð nautið áður en
liann fer að glíma við það á sviðinu.
Bak við hvern matador ganga tveir
toreros — eða „toreadorar“, þeir eru
aðstoðarmenn matadoranna. Svo
koma Iveir banderillos og síðan fjórir
Matadorinn rekur sverðið á kaf milli bóganna á nautinu og drepur það.