Fálkinn - 13.03.1959, Side 6

6
PÁLKINN
í ATOM-KAFBÁT
UNDIR
NQRÐUR-ISA
IV. G Ií E I N .
Hér birtist Iokaþáttur sögunnar
um siglingu „Nautilus“, sem tal-
in er merkasta siglingaafrek
þessarar aldar. Sagan, sem rit-
uð er af kafbátsforingjanum sjálf-
um, kemur út í heild á kom-
andi hausti, prýdd fjölda mynda
og gefur Oliver Steinn í Hafnar-
firði bókina út. Það hrafl úr
ferðasögunni, sem Fálkinn hefir
birt, ætti að verða til þess, að
margir bíði þeirrar bókar með
óþreyju.
SNÖGGKLÆDDIR Á
NORÐURPÓLNUM.
'Klukkurnar um borð í „Nautilus“
sýna 19 (Seattletimi). Hreyfillinn,
sem hefir flutt okkur 200.000 kiló-
metra murrar jafnt og þétt. Nálin á
elektron-logginni sýnir yfir 20 sjó-
milna hraða, dýptarmælirinn kringum
Í20 metra. Ratsjáin er svo næm að
hún verður vör við smáfugl á sjónum
i kílómetra fjarlægð. Yfir okkur er
oendanleg isbreiðan.
Nokkra kílómetra framundan okk
ur — beint norður — er norður-
hcimskautið!
Engin manneskja á jarðríki hefir
nálgast þennan blett með jafn þægi-
legu móti og við. Uppi á ísunum væl-
ir stormurinn yfir veglausa eyðimörk
og byltir ísjökunum með ferlegu afli.
En liérna inni i „Nautilus“ er 24 stiga
hiti og rakinn 46%. Lútsterku kaffi
er hellt i bollana, grammófónninn í
skipsmannaskálanum gengur si og æ
— piltarnir eru snöggklæddir -— al-
búnir til að halda upp á þennan merk-
isviðburð i veraldarsögunni.
Engar klukkur hringja þegar við
förum um norðurpólinn. Og vitanlega
finnum við enga breytingu á skipinu.
En mælitækin segja okkur livar við
erum. Og við erum staðráðnir að hitta
naglann á liausinn. Ég er kominn inn
i stjórnklefann ásamt Shep Jenks og
Rayl. Og þó við séum svo norðarlega
sem liægt er að komast á hnettinum,
erum við kófsveittir.
Tom Curtis, sérfræðingur okkar
frá North American-smiðjunum, beyg-
ir sig yfir mælitækin og starir á vis-
ana.
Ég hefi beðið .Tenks að segja tit
jiegar við séum 6 km. frá pólnum.
Nú eru aðeins nokkrar sekúndur
þangað til.
Jenks gefur mér bendingu og ég
geng að símanum. Póllinn er 6 km.
framundan. Ég sting upp á hátíðlegri
I.eiðin sem „Nautilus“ fór frá Pearl Harbor til Portsmouth og þaðan til
New Yorlt. Kafbáturinn fór skammt fyrir vestan íslandsstrendur.
þögn þegar við komum á blettinn ...
Grammófónninn er stöðvaður og á
sama augnabliki kemur þögn yfir alla.
Eina hljóðið sem heyrist er tístið i
þrettán ratsjám, sem sýna okkur hafs-
botninn, isinn yfir okkur og svart
liafið framundan.
Ég lit á fjarlægðarmælinn og tel
upphátt: — átta .... sex .... fjórir
.... þrír .... tveir .... einn ....
núll! Svo bæti ég við: — Þann 3. ágúst
1958, klukkan 23.15 .... Fyrir Banda-
ríkin og Bandaríkjaflotann: Norður-
póllinn.
NÝ NORÐVESTURLEIÐ.
Ég heyri húrrahrópin úr háseta-
klefanum og lit útundan mér til Toms
Curtis. Hann brosir. Elektronheilinn
hans hefir gefið okkur vissu um hven-
ær við fórum um pólinn — með sek-
úndu nákvæmni. Curtis segir: — Já,
kapteinn þér getið vel sagt að við
höfum komið við „oddinn“ á pólnum.
Ég get ekkerl sagt, ég er svo hróð-
ugur yfir þvi, sem „Nautilus“ hefir
gert. Kafbáturinn hefir markað nýja
norðvesturleið undir sjónum, sem er
mun styttri en sjóleiðin milli Kyrra-
bafs og Atlantshafs. „Nautilus“ hefir
hafið nýtt timabil og sigrað hið ó-
gestrisna íshaf. Vísindaáhöldin okkar
hafa gefið glögga mynd af þessu ó-
rannsakaða svæði. í fyrsta skipti i
sögunni hefir skip komist á norður-
pólinn. Og aldrei fyrr hafa 110 menn
verið samankomnir á pólnum i einu.
Ég var lireykinn af „Nautilus" en
gat ekki fundið að ég hefði unnið
neinn persónulegan sigur. Að við kom-
umst á pólinn var samstarfi svo
margra manna að þakka: Eisenliower
forseta, Arleigh Burke aðmirál, Rick-
ower aðmírál, sem umbætti reaktor-
inn, sérfræðingunum hjá Sperry
Gyroscope og North American
Aircraft Corp. — Já, og svo skips-
höfninni, sem örugg sigldi fleyi sinu
að marki.
HRÆÐILEG TILHUGSUN ...
Hyraan Rickover aðmíráll var fyrsti maðurinn, sem gekk um borð í „Nautilus“ er kafbáturinn kom til New
York. Hér sést hann stíga um borð, en William Anderson tekur á móti honum.
Nú beindist hugur allra að næsla
viðfangsefni: að finna leiðina suður
i Atlantshaf. Án þess að breyta stefnu
héldum við áfram, beint í suður. Að-
aláttavitinn snerist í hring og kyrrð-
isl svo á nýjum baug. Aulcakompás-
avnir sýndu enn norður, því að þeir
bentu út i geiminn og snerust með
sama hraða og jörðin. Mennirnir við
slýrið mögluðu yfir að eiga að stýra
suður, eftir kompás, sem benti norður.
Hraðinn var yfir 20 sjómílur.
Ivlukkan 7, þann 4. ágúst vorum við
komnir 386 km. frá pólnum og nú
var gyrokompásinn orðinn rólegur
á réttum hádegisbaug.
Ég bað siglingafræðinginn um
slefnuna til hafsins milli Grænlands
og Svalbarða. Það var alls ekki auð-
velt. Til þess að halda réttri stefnu
urðum við að breyta stefnu um eina
gráðu fyrir livcrja lengdargráðu sem
við fórum yfir. Og af því að þarna eru
lengdargráðurnar svo stuttar taldist
okkur til að við þyrftum að lireyta
stefnu 26 sinnum — með 20 minútna
millibili.
Kl. 4 að morgni þann 5 ágúst vor-
um við í íslausum sjó um stund. Svo
kom þykk isbreiða, nær 20 km. breið.
Þessi ís var ekki eins og þafisbrúnin,
sem við höfðum séð árið áður. Hann
var miklu smágerðari. Þegar lóðað
var i næsta skipti reyndist dýpið vera