Fálkinn - 09.10.1959, Qupperneq 5

FALKINN
5
leg í háttum, að hún var orðin sín-
um nánustu ráðgáta. Stundum heim-
sótti hún ættingjana, en aldrei þáði
hún vott eða þurrt hjá þeim. Hún
át aldrei neitt nema það, sem hún
hafði matreitt sjálf, og stundum
hafði hún með sér sprittlampa í
heimsóknirnar, til að sjóða sér egg
á. Hetty var síhrædd við að ættingj-
arnir mundu eitra fyrir sig.
Árið 1907 varð kauphallarhrun,
sem fór illa með margan auðkýfing-
inn. En Hetty hafði séð við því. Hún
hafði grun um hrun í þrjú ár og var
viðbúin því. Og á eftir lifði hún
mikinn blómatíma. Hún hafði gam-
an af að lána peninga — vitanlega
fyrir okurvexti, og nú þurftu marg-
ir að fá peningalán. Bankar og stór-
fyrirtæki borguðu með ljúfu geði
10% vexti og Hetty fékk að ráða
athöfnum fyrirtækjanna, sem lánin
fengu.
Jafnframt gladdist hún eins og
barn hvenær sem hún gat sparað
sér eldspýtu. Hún lagði aldrei í ofn
nema í mestu aftökum. Sylvía litla
átti hund um J>að leyti sem Hetty
græddi sem mest, en samt neitaði
Hetty að borga hundaskattinn fyrir
hana — Sylvia varð að nurla sam-
an þessum hálfa dollara, sem borga
þurfti til þess að hundurinn yrði
ekki skotinn. Enginn gat skilið
hvernig börnin gátu haldizt við hjá
kerlingunni, en Sylvia var orðin 36
ára, þegar móðir hennar gerði nokk-
uð fyrir hana. Þá sendi hún hana
á Plaza Hotel í Central Park í heilt
ár til þess að hún næði sér í mann.
Sjálf þóttist hún ekki hafa efni á
að búa þar, en hýrðist áfram í Ho-
boken, en nú fékk Sylvia loks
mannsæmandi ævi. Áform móður
hennar tókst, og Sylva varð frú
Matthew Astor Wilks. Brúðguminn
var sonarsonur hins fræga Johns
Jacobs Astor, slátrarasonarins,
sem fluttist frá Waldorf við Heidel-
berg í Þýzkalandi, er fluttist vest-
ur 1783 og varð fyrsti margmilljóna-
mæringurinn í U.S.A. Hann lagði
m. a. peninga í lóðirnar, sem skýja-
kljúfarnir í New York standa á,
svo að það var ekki að furða þó
að Hetty yrði kát, þegar Sylvia
giftist. Nú þurfti hún ekki að ala
önn fyrir henni.
Um þær mundir leitaði Hetty sem
mest í öskutunnum. Hún mun hafa
verið að safna peningunum, sem
Sylvia hafði kostað.
En Hetty sá ekki við Ned syni
sínum. Hann lézt að vísu vera henni
hlýðinn og byrjaði ævistarfið með
því að þvo flöskur fyrir 75 sent á
dag. En hann hafði hneigðir, sem
hann fór dult með, eins og faðir
hans. Árið 1911, þegar Hetty var
komin fast að áttræðu, lét hún Ned
taka við fyrirtækinu. Hann gat
leynt móður sína því, að hann hafði
ekki minna gaman af að eyða pen-
ingum en hún að græða þá. Hann
keypti sér loftskip, lystisnekkjur og
eyddi miklu í dýrar stúlkur. Faðir
hans hafði drukkið í laumi til að
gleyma mótlætinu í hjúskapnum.
Sonur hans var drykkfelldur líka;
er sagt að hann hafi einhverntíma
keypt viskí fyrir 150 þúsund doll-
ara í einu.
Gamla konan hafði loks fengizt
til að flytja í mannsæmandi íbúð
á Manhattan. Hún gat enga stjórn
haft á eyðslu Neds, en heima fyrir
sparaði hún enn. Ef vinnukonan
notaði of mikið af salti í grautinn,
ætlaði sú gamla að sleppa sér. Nú
fór hún að fá slag, hvað eftir ann
að. Það sjötta fór með hana. Hún
dó árið 1916 og erfðaskrá hennar
fannst í pappaöskju ásamt fjórum
sápustykkjum — ódýrustu tegund
sem hægt var að fá.
Nún lét mörg hundruð milljónir
eftir sig og Ned fékk bróðurpart-
inn af þeim. En það saxaðist á þær
ár frá ári. Þegar Ned dó, erfði
ekkja hans hann, og þegar hún dó
erfði Dorothy Nicholson, vinkona
hennar, það sem eftir var — kring
um milljón dollara. Meira var ekki
eftir af auði Marriet Green.
Sylvia dó áttræð, árið 1950. Hún
hafði verið reglusamari en Ned og
hvorki sóað eða sparað. Hún lét
eftir sig tíu milljón dollara, og þeir
runnu að mestu til mannúðarmála,
svo að ofurlítið gagn varð þó að
milljónum Hetty Green.
☆
Strjálbýlustu lönd i heimi eru,
að frátöldu Antarktika, en þar hafa
menn ekki varanlega búsetu í venju-
legum skilningi: Grænland með
0.03 sálir á fermilu, Spitzbergen
með 0.12 og Betsjúanaland með 1
manneskju á fermílu. En þéttbýlast
er í portúgísisku nýlendunni Macoa
á Kínaströnd. Þar eru 188.000
manns eins og síld í tunnu á 5 fer-
mílna svœði, eða 37.600 á hverri fer-
mílu. í Gibraltar eru 24.000 manns
á tveimur fermilum. Brezka nýlend-
an Hongkong er 391 fermíla og þar
lifa 2Yé milljón manna, eða 5.857
á hverri fermílu.
M AÐURINN, SEM - hrapaði niður af Matterhorn
1) Öld eftir öld hafði enginn stigið fæti á hina snævi-
þöktu tinda Matterhorns, sem eru 4482 metra háir. Enginn
þorði að glíma við þetta ferlega fjall, fyrr en klifurgarpurinn'
Edw. Whymper, ásamt Douglas iávarði og fylgdarmanninum
Taugwalder. Á leiðinni slógust menn undir forustu Michel
Cros í hópinn. Og 13. júlí varð slysið mikla.
2) Það var heiður himinn og gangan sóttist betur en búist
var við, þangað til aðeins 200 metrar voru eftir á hátindinn.
Þá tók Whymper forustuna, og innan skamms voru allir
komnir upp. Nú sáu þeir Whymper og Groz nokkra menn á
leiðinni upp fjallið, Ítalíumegin. Fóru þeir þá að kasta stein-
um til að hræða hina óvæntu keppinauta, enda flýðu þeir,
því að þeir voru hjátrúafullir. Síðan skrifaði Whymper bréf
um ferðina, setti það í flösku og skildi eftir í fönninni.
3) Þeir héldu af stað til baka um kl. 3 síðdegis. Þeir
röðuðu sér óviturlega. Cros, sem var þeirra æfðastur, hefði
átt að vera aftastur í vaðnum, en gekk fyrstur. Taugwalder
og Whymper voru aftastir. Allt í einu lagði Cros frá sér ís-
öxina til að hjálpa þeim, sem næstur var á eftir honum til að
ná fófestu, í spori sem hann hafði höggið. Það tókst ekki. Þeir
Croz hröpuðu og tveir menn aðrir. Allir hröpuðu þeir ferfaltMichel Cros var grafinn
meiri hæð en Eiffelturnsins. gröf hans á ári hverju.
4) Fregnin vakti hrylling um alla Evrópu. Og það kvisað-
ist að þarna hefðu verið svik í tafli. Sumir skeltu skuldinni á
Whymper. Aðrir sögðu að Taugwalder hefði skorið á vaðinn
þegar hann sá Croz hrapa. Þeir tveir sem af komust biðu alla
næstu nótt á fjallinu í geigvænlegum kvíða. Um morguninn
þóttust þeir sjá tvo krossa myndast í þokunni yfir fjöllunum.
í Zermatt og fjöldi manns skoðar