Fálkinn - 09.10.1959, Page 11

FÁLKINN
11
☆☆☆ litla sagan ☆☆☆
RUZICKA:
Organdi krakki
☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆
Johnsenshjónin áttu barn í vöggu.
Og mikii Guðs blessun var það, þeg-
ar króinn svaf! Þá var hann svo
fallegur og friðarengilslegur þarna á
bláa koddanum, kinnarnar rjóðar og
bústnar, bros um litla munninn, og
fyrstu mjólkurtennurnar mjallhvít-
ar bak við rjóðar varirnar. Já, sann-
arlega eru börnin mikil blessun —
þegar þau sofa.
En því var nú ver — ef Johnsen
rak sig óviljandi á stól þegar hann
kom heim, eða setti kaffibollann
ógætilega á undirskálina — eða
reyndi hvíslandi að útskýra fyrir
konunni sinni eitthvað sem hún
ekki skildi . . . þá. •— Þá glaðvakn-
aði barnið og fór að grenja. Það
grenjaði svo hátt, að glamraði í rúð-
unum.
Öll börn orga, það er hollt fyrir
börnin að orga. Orgið er einskonar
leikfimi fyrir lungun, orgið stórbæt-
ir meltinguna, styrkir hjartað og
stælir lifrina — og hvað það nú er
fleira sem mömmurnar segja. Feð-
urnir hafa líka fullan skilning á orgi
afkvæmanna sinna. Fyrstu mínút-
una lætur það í eyrum þeirra sem
englasöngur og hallelúja, aðra mín-
útuna eins og barnsgrátur, þriðju
mínútuna eins og óþægilegur háv-
aði og þá fjórðu er það orðið að
óumræðilegu kvalræði. Og þá fara
feðurnir að orga líka og reyna að
hafa hærra en barnið. Mörgum feðr-
um tekst það. En Johnsen tókst það
ekki. Hann hafði ekki roð við barn-
inu. Það sigraði alltaf. Johnsen gafst
upp.
„Hvernig getur nokkur maður
þolað þetta?“ öskraði hann. „Þessi
krakki linnir aldrei látum, hann er
síöskrandi. Þetta er ekki venjulegt
barn —• þetta er Wagnersöngvari —
öskurapi, þetta er ekki andskota-
laust — það er ónáttúrlegt eða yfir-
náttúrlegt, það er verra en nokkur
landplága!
,,Æ, hvernig geturðu sagt þetta,
góði minn . ... “
„Ég skal veðja um að ekki nokk-
urt barn í heimi getur orgað á við
krakkann þinn . . . . “
Þetta sagði Johnsen og svo fór
hann í frakkann og setti upp hatt-
inn og rigsaði út.
Aumingja frú Johnsen sat hnípin
eftir. Barnið hélt áfram að grenja.
Það grenjaði eins og það hefði
brennt sig, og engin leið að hugga
það. Móðirin vaggaði því í sífellu,
ýmist í vöggunni, á höndunum eða á
hnjánum. Barnið lét vagga sér og
herti orgið sí og æ.
„Láttu það í vagninn,11 sagði móð-
irin við barnfóstruna,“ og farðu með
það suður í skemmtigarð. Það er
ekki nokkur manneskja þar á þess-
um tíma dags. Kannske barnið róist
þegar það er komið þangað.“
Fóstran gerði eins og fyrir hana
var lagt. Setti barnið í kerruna og
ók því suður í skemmtigarðinn og
settist hjá honum Thorvaldsen.
Hálftíma síðar var dyrabjöllunni
hringt. Það var Johnsen, sem kom.
Hann var hálfkindarlegur á svipinn
og rétti fram ljómandi fallegan
blómvönd.
„Fyrirgefðu mér, elskan mín,“
sagði hann. „Ég gerði þér rangt til.“
„Ég skil ekki hvað þú átt við?“
„Ég sagði við þig í dag, að ekkert
barn í heimi gæti orgað á við krakk-
ann þinn.“
„Nú, og hvað um það?“
„Áðan heyrði ég krakka, sem org-
aði tífalt hærra og hundraðfalt meir
skerandi en okkar barn. Ég heyrði
orgið langar leiðir.
„Og hvar var nú það?“
„í skemmtigarðinum. Rétt hjá
honum Thorvaldsen.“
★
140 KOSSAR — 70,000 DOLLARAR!
Ýmsar filmdísir buðu aðstoð sína
við fjársöfnun, sem höfð var vest-
ur í Ameríku til ágóða fyrir
líknarstarfsemi. Þœr voru alls sjö,
hinar fögru dísir, sem tóku að sér
að kyssa menn fyrir 500 dollara koss-
inn, og tók hver þeirra að sér að
gefa 20 kossa, svo að alls voru 140
kossar til sölu. Salan gekk greiðlega
og innan skamms var allt uppselt og
varir filmdísanna höfðu gefið af sér
70,0000 dollara. Fljótast varð „upp-
selt“ hjá Janes Russel og Marilyn
Monroe. Það fylgir ekki sögunni hvað
Arthur MiUer, maður Marilyn hafi
sagt um þetta tiltœki.
Vitið þér ...?
vo a t
að framleiðsla blaðapappírs fer
sívaxandi?
Pappírsframleiðslan setur nýtt
met á hverju ári. Á árinu 1957
varð hún 12.000.00 lestir. Hið mikla
skógarland Canada framleiddi 47%
af öllum þessum pappír!
í Asíulöndum fer blaðapappírs-
framleiðsla mjög vaxandi, og er
6-falt meiri nú en hún var fyrir
tíu árum. Það er einkum í Indlandi,
sem hún hefur aukist.
að í Bandaríkjunum er einkaflugið
umfangsmeira en áætlunarflugið.
Þar eru skráðar meiri en 66.000
einkaflugvélar, aðallega fjögurra
farþega. Eru þetta fleiri vélar en í
flugher tveggja mestu stórvelda
heimsins samanlagt.
Með þessum flugvélum, sem aðal-
lega eru eign kaupsýslumanna eru
flognir fleiri persónu-kílómetrar
og fleiri flugtímar en með þeim
1500 áætlunarflugvélum, sem rekn-
ar eru í landinu.
BÁGAR GIFTINGARHORFUR.
Amerískar hagskýrslur sýna, að
einkennileg breyting er að verða á
hlutfallinu milli fœddra drengja og
stúlkna i Bandaríkjunum. Fœðast
nú aðeins 98 drengir á móti hverjum
100 stúlkum. Vísindamennimir
halda að framhald verði á því að
halli á kvenkynið, og af því leiðir
að erfiðara verður fyrir gjafvaxta
meyjar að ná sér í mann. Mæð-
ur undir tuttugu ára aldrei eignast
oftar drengi en stúlkur. En þegar
móðirin er milli tvítugs og þrítugs
er frumburðurinn oftar stúlka, en
hjá móður yfir þrítugt er það oft-
ar drengur sem fœðist fyrst. Einnig
er talið að aldur föðursins skifti
máli í þessu sambandi. En foreldr-
arnir eru um það bil jafngömul er
líklegra að barnið verði stúlka. En
ef faðirinn er mun eldri en móðirin,
eru meiri líkindi að drengur fœðist.
* Sitt knefju *
Galileo Galilei
Það er sagt, að þegar trúvill-
ingadómurinn í Róm hafi látið
Galilei afneita því á gamals aldri,
að jörðin væri hreyfanleg, en
ekki fastur miðdepill alheimsins,
hafi hann tautað: „E pur si mu-
ove“ — en samt hreyfist hún.
Setningin er orðin heimsfræg, en
það er mikið vafamál hvort Ga-
lilei hefur nokkurn tíma sagt
þessi orð — nema í hljóði. En
hann hu g s að i þau.
Galileo Galilei var af tignum
œttum frá Firenze. Faðir hans
var kaupmaður, en fátœkur, því
að hann var meiri listamaður en
kaupmaður. Galileo sonur hans
fœddist 18. febr. 1564, þremur
dögum áður en annar frœgur Fir-
enze-sonur, Michelangelo, dó.
í œsku varð Galilei einkum
frœgur fyrir stœrðfrœðikunnáttu
sína. Hann var orðinn prófessor í
Písa 25 ára, og notaði þá halla
turninn þar til að gera tilraunir
á fallhraðanum. En eftir 4 ár
fékk hann betra embætti í Pa-
dua. Þar starfaði hann 18 ár og
hélt fyrirlestra sem þúsundir
manna sóttu og kannaði ýms lög-
mál aflfrœðinnar. Hann byggði
allar sínar eðlisfrœðikenningar á
tilraunum í stað tilgátna, og varð
brautryðjandi þeirrar stefnu,
sem Torricelli og fleiri lœrisvein-
ar hans héldu áfram eftir hans
dag.
Árið 1610 fluttist hann til Fir-
eze, en þar hafði hinn ríki höfð-
ingi Cosimo II. de Medici, sem
lœrt hafði hjá honum, skipað
hann yfirstœrðfrœðing. Og nú
fór hann að leggja stund á stjarn-
fræði. Hann hafði búið sér til
sæmilegan kíki og gat nú séð ým-
islegt í himingeimnum, sem ekk-
ert mannlegt auga hafði áður
séð. T. d. það, að Vetrarbrautin
var sægur af stjörnum. Hann
sá líka fyrstur, að Júpiter hafði
fjögur tungl, og brot úr hring
Satúrnusar sá hann líka.
Galilei aðhylltist skoðanir Ko-
pernikusar á heimsmyndinni, en
þœr voru bannfœrðar í kaþólsk-
um sið, sérstaklega hjá Jesúít-
um, vegna þess að þær fóru í
bága við Gámla Testamentið. Á-
hrifamiklir klerkar töldu því Ga- U
lilei villutrúarmann og páfinn X
sendi kardínála til Padúa til þess
að áminna Galilei og hótaði hann C
honum fangelsi, ef hann léti ekki :•:
skipast. Enda þagði Galilei nú í v
mörg ár. Loks taldi hann sér
óhœtt að fara að láta skoðanir :•:
sínar í Ijós, og árið 1632 gaf hann v
út bókina „Samtals um helztu
heimsmyndir“. Var hún mikið X
lesin og þótti merkileg. En höf- x
undinum var skipað að mœta |:j
fyrir trúvillingadómi í Róm. X
Galilei var þá kominn nær sjö-
tugu. Var hann settur í fangelsi v
og hótað pyntingum eða jafnvel
pyntaður. Ef hann hefði haldið x
skoðunum sínum til streytu hefði •:•
hann lent á galdrabálinu, eins og X
Giordano Bruno 33 árum áður. x
Og nú glúpnaði hann. Hann af- •:•
neitaði Kopernikusi og var lát- X
inn lofa að kœra hvern þann x
mann, sem hœgt vœri að gruna •:•
um slika villutrú. Þannig slapp X
hann hjá fangelsi eða lífláti. En v
trúvillingadómurinn hafði jafnan X
gát á honum. Hann fékk ekki að •:•
búa í Firenze, heldur var hann U
látinn vera utan bœjar og bann- X
að tala við nokkurn mann
um hina „bölvuðu“ Kopernikus-
arkenningu. Svo mjög hrœddist X
kirkjan þennan mann, jafnvel x
eftir að hann var orðinn blind- !;•
ur, en það varð hann 73 ára. X
En samt tókst ekki að buga X
Galilei. Hann hélt áfram rann- x
sóknum sínum eftir að hann hafði v
misst sjónina. En sjónlaus sá X
hann lengra út í himingeiminn x
en nokkur samtiðarmaður hans, v
og hann las lœrisveinum sínum U
fyrir niðurstööurnar, sem hann X
komst að. Hann var orðinn blind- •:•
ur, er hann gaf út merkasta rit X
sitt um aflfræðina, og hann hélt X
áfram vísindastörfum sínum til x
dauðadags. Hann dó 8. janúar x
1642 og var þá orðinn nær 78 X
ára. Hann var, eins og áður segir, v
fœddur sama árið og Michelan- U
gelo dó, og líka er vert að minn- :j:
ast þess, að áður en dánarár hans
var liðið, var Isaac Newton hinn
mikli fœddur. Því að á jóladag- X
in 1642 fœddist sá maður er fann x
það lögmál aflsins, sem hreyfing- |:|
ar allra himirítungla eru háðar. X