Fálkinn - 04.10.1961, Blaðsíða 10

um. Hinn gamli góði rammíslenzki fjár-
hundur sézt varla og hefur okkur verið
sagt, að hann sé nú aðallega ræktaður
og kynbættur í Vesturheimi. Fátt segir
af ferðum okkar upp í Kjós ,en er
þangað var komið, var næsta lítið fé
eftir í réttinni, svo að þar sannaðist á
okkur hið gamla orðtak: „Ekki eru all-
ar ferðir til fjár.“ Þó var eitthvað eftir,
en menn voru í óða önn að koma því
upp á bíla. Þetta var flest fallegt fé,
lömbin stór og mikil, sennilega verður
fallþungi dilka í Kjósinni mikill í ár.
Við höfð.um komið hingað degi of seint,
því að rekið var inn í gær, en dregið
var í dilka í morgun og var alveg búið,
þegar við komum. Samt ríkti þarna enn
þessi sígildi réttarandi, menn voru hýr-
ir vel, klifruðu yfir í hólf nágrannans
og buðu honum aðstoð sína og hjálp
um leið og þeir fengu sér einn gráan.
Allar krytur voru löngu gleymdar og
menn hjálpuðust við að koma skjátun-
um upp í bílana, voru þær nokkuð erf-
iðar, jafnvel erfiðari en nöfnur þeirra
í Reykjavík. Afréttur er hér enginn,
hér gengur smölun fljótt og vel, smal-
aðir eru heimahagar og nálægar heið-
ar. Allt í einu steypist á okkur regnið
í stríðum straumum, svo að varla var
nokkuð annað að gera en fara inn í bíl.
Kjósarrétt er ný og steinsteypt rétt. en
forin og leðjan tók manni í miðja ökla.
Við hugðum nú á heimför og þótti
hlutur okkar heldur rýr, en spurðum
samt mann einn. sem stóð upp við rétt-
arvegginn, hvort hvergi annars staðar
væri réttað í dag. Sagði hann okkur,
Hjalti Sigurbjörnsson, bóndi að Kiða-
bergi í Kjós.
10 FÁLKINN
Séð yfir hina fornlegu rétt, Arn
hamarsrétt á Kjalarnesi.
að réttun færi fram í Arnhamarsrétt
á Kjalarnesi og svo í Hafravatnsrétt.
Við lögðum því aftur af stað og var
ferðinni heitið að Arnhamarsrétt á
Kjalarnesi, enda þótt við vissum vel,
að þar var aðeins um að ræða lítilfjör-
lega hreppsrétt, þar sem aðeins fátt
kinda var haft. Við ókum nú af stað,
ókum hratt gegnum Kjósina. Það er
undarleg árátta íslenzkra bænda að
hafa sem sóðalegast í kringum sig,
þannig að vélar og verkfæri eru út um
allt á hlaðinu, allir veggir eru útkám-
aðir í skít fénaðarins og svo drullan
og forin, sem tekur í ökla eins og rétt-
unum. ekki er þó unnt að segja, að
þannig sé háttað til á hverjum bæ, en
alltof mörgum, því miður.
Arnhamarsrétt er ekki stór um sig, 4
þetta er mjög gömul rétt, veggirnir eru
úr gömlu grjóti, sem augsýnilega hef-
ur verið tekið úr Esjunni. Veggirnir eru
að því komnir að hrynja, en eru styrkt- *
ir af borðum sem negld eru á staura
upp með veggjunum. Rétt þessi hefur
engan stóran hringlaga almenning,
heldur tvö lítil ferhyrnd hólf, þar sem
fénu er hleypt inn í smáflokkum úr
girðingu nokkurri, sem gegnir þarna
sama hlutverki og nátthagar gerðu áð-
ur fyrr.
Varla erum við stignir út úr bílnum,
þegar maður á bláum vinnugalla vindur
sér að okkur og heilsar með handa-
bandi. Maður þessi er með sígarettu bak
við annað eyrað, en vindil bak við hitt
og kinnar hans eru löðrandi í neftóbaki.
Ekki vissum við strax hvað höfðingja
þetta var, en einhver hvíslaði að okk-
ur, að þetta væri Óli Maggadon, lands-
kunnur maður, þegar hann var og hét.
Eitt sinn var mjög frægt brezkt skáld
á ferð í Reykjavík, fannst honum bær-
inn ærið leiðinlegur og fátt vera þar
af skemmtilegu fólki, þó sagði hann,
að honum fyndist þrír menn merkileg-
astir, en það væru Kjarval, Oddur á
Skaganum og Óli Maggadon. Geta
menn af þessari sögu markað, hvílíkur
höfðingi heilsaði okkur þarna við rétt-
ina.
jþað er ekki heiglum hent að klifra
eftir réttarveggjunum þarna, maður •
hrasaði í hverju spori, enda hlupu
hundar um fætur manns og börn skriðu
eftir veggjunum. Menn eru að draga í
óða önn og Óli Maggadon stendur í
miðri rétt og stjórnar öllu af pomp og
pragt Á einum réttarveggnum liggur
flaska og okkur finnst, að við könnumst
við lagið á henni og merkimiða. En
þegar betur er að gætt, sézt að við
höfðum á röngu að standa. í flöskunni
er greinilega mjólk Mann nokkurn bar
þarna að í þessum svifum og hann tek-
ur sér góðan gúlsopa af flöskunni.
„Hvernig er það, drekkið þið aðallega
mjólk í réttum hér Kjalnesingar?“
spyrjum við.
„Hvað á að drekka annað í réttum?“
svarar maðurinn og er þegar á bak og
burt.
„Mér hefur nú alltaf fundizt, að rétt-