Fálkinn - 28.12.1964, Page 16

Guðmundur Jónsson, óperusöngvari.
Nú er það svart maður! Bölsýni stjórnar höndum þessa lista-
manns. En hvað um það! — Lítur maðurinn ekki þannig út
innra með sér? Grúfir bar ekki myrkur yfir og eilíf nótt? (Það
eina sem eftir er í okkur frá fyrsta sköpunardeginum — erfða-
syndin?) Þó væri það fljótfærni að leggja eðli listamannsins
þannig út, því vonin deyr aldrei. Augu ein það vita hvað hjarta
er nær, því úr þeim skín ljósið — djúpúðugasta útlegging á til-
veru okkar! Minnir hún ekki á orð sem skrifað stendur: „Og
ljósið skein í myrkrinu, en heimurinn skildi það ekki“. Að
minnsta kosti skildi Kjarval það ekki á sínum tíma, þegar
hann málaði orrustu svertingjanna í myrkrinu. En ein spurn-
ing kvelur mig: Á hvað stara þessi augu? Aftur í myrkur og
neind?! eða hvað? Kannski er hér um að ræða bölsýni, sem
er aðeins rofin af björtum augnablikum? Hver veit?
Kristján Eldjárn,
þjóðminjavörður.
Jónasi illa í hvalfisknum leið. Hér kemur vel
fram að fiskurinn er mállaus, því munninn
vantar alveg. Höfundurinn virðist taka af-
stöðu Jónasar s&m eitthvað endanlegt (er
hann existensíalisti. hrifinn af Kierkegaard
eða Kafka?). Augsýnilega skiptir það engu
máli hvernig við komumst inn í hvalinn, úr
því að við fyrirfinnumst þar, þegar við kom-
umst til vits og ára. Og hlutskipti okkar er
því „skelfing og hræðsla'* (sjá einmitt Kierke-
gaard: Begrebet Angst). Höfundur undirstrik-
ar það með orðum sínum fyrir neðan mynd-
ina. Samt trúi ég því ekki að hann sé með
öllu fráhverfur hinum björtu hliðum lífsins,
því í línum fisksins og einkum á baksvip
Jónasar birtist þó gleði af kúrvum og lífræn-
um formum líkamans, sem eldri listamenn
(t. d. á gotneska tímabilinu) myndu hafa
neitað sér um. Draga þær úr miskunnarleysi
túlkunarinnar og setja mildan blæ á mynd-
ina alla.
Helgi Sœmundsson.
formaður menntamálaráðs.
Jónas í fiskinum. Það er rétt athugað. því hvergi
stendur i Biblíunni, að það hafi verið hvalur.
Það gæti eins hafa verið stórlúða — og Jónas
eins konar lúðusveinn. En hvað sem því líður,
hér virðist hann segja: Ánægjan er min. Jafn-
vel í iðrum ófreskjunnar er hann alltaf séntil-
maður. Hann horfir með stillingu og jafnaðar-
geði á meðaumkun samborgara sinna, rétt eins
og hann væri f þann veginn að láta Kaldal
taka Ijósmynd af sér. Athyglisvert er, að mað-
urinn fylgir þeirri listastefnu að setja pars pro
toto (hluta fyrir heild). Við sjáum aðeins höfuð
Jónasar. Ætli það bendi ekki til þess að höf-
undur sé menntamaður, sprenglærður bókorm-
ur kannski, sem jafnvel myndi halda áfram
að hugsa um skáldskap og bókmenntir — eða
kjarasamninga í iðrum hvalsins, þ. e. s. án til-
lits til þess hve örlögin leika hann grátt — eða
svart.
16 FÁLKINN