Fálkinn - 04.07.1966, Síða 38

Eiríksson úr Strandasýslu, er
átt hafði barn við Ragnhildi
Tómasdóttur, hálfbróðurdóttur
sinni, og henni drekkt. Kol-
finna hét kona Ásbjarnardóttir
úr Kjós; hún hafði átt barn við
giftum manni, er Ketill hét
Jónsson Narfasonar, og myrt
það, henni drekkt. Ketill strauk,
svo hann náðist ekki undir
rétt.“
1708 er Hallfríði úr Múlaþíngi
drekkt á alþingi.
1738 er feðginum, Sigmundi
Guðmundssyni og Halldóru, úr
ísafjarðarsýslu, dæmt líflát á
alþíngi fyrir barneign.
3.
Þannig hirti Drekkingarhylur
líf kvenna framundir það er al-
þíngi var lagt niður á Þingvelli
við Öxará. Aðrar kynsystur
þeirra voru á sama tima kæfð-
ar hér og þar um landið, og enn
aðrar voru sendar til þrælk-
unar í Danmörku fyrir sakir
sem á mælikvarða Stóradóms
þóttu eitthvað vægari. Og sam-
tímis voru brotlegir bræður
þeirra að eingjast til lífláts hér
og þar um helgasta reit íslands
í gjótum og milli kletta: í
Brennugjá austan við vellina, á
Höggstokkseyri niðri á völlun-
um og í Gálgaklettunum í
Stekkjargjánni innan við Öxar-
árfoss. Uppúr þessari þján-
íngamóðu gnæfa feiknstafir
réttlátrar reiði Jóns biskups
Vídalíns einsog blys í myrkr-
inu: „Því svo segja Móseslög,
að þjófurinn skuii gjalda fjóra
sauði fyrir einn sem stolinn
er. Nú er þó straffið hert af
kristnu yfirvaldi, eftir því sem
glæpirnir vaxið hafa. En þess
væri óskandi, að hinir stóru
þjófarnir létu eigi hengja þá
smáu, einsog hvalfjskarnir
gleypa litlu fiskana. Ef öll slík
varmenni ætti undir gálgann
að draga, þá mundi böðla.vanta,
þá mundi snörulaust verða, svo
að göngumaðurinn fengi varla
það hann kynni að vefja um
tötur sín.“
Á þessum tíma var blær hyls-
ins mikla í Almannagjá breytt-
ur frá því er þær Þóra yngri
og Þóra eldri gengu þángað
með léreft sín; Stóridómur
hafði tekið hann í sína þágu,
Þíngvöllur í tign sinni og fjöl-
breytileik var orðinn helzti
kvalastaður snauðra og um-
komulausra á íslandi.
(Helztu heimildir: Hauk-
dælaþáttur; Matthias Þórðar-
son: Þingvöllur; Guðbr. Jóns-
son: Sjö dauðasyndir; Annál-
ar 1400—1800; Saga Islend-
inga V.; o. fl.).
• Hellir
Framh. af bls. 31.
ar og Bjarna Pálssonar. Komu
þeir að hellinum sumarið 1756,
en voru vanbúnir til að kanna
hann. Hellirinn liggur í gili því
er hann dregur nafn af og eru
2 km. að honum í austur frá
Fljótsdal, innsta bæ í Hlíðinni.
1793 kom Sveinn Pálsson
landlæknir og náttúrufræðing-
ur í hellinn og kannaði hann.
Hafði hann til þess bæði ljós og
vað. Hann fór inn í botn á hell-
inum og gaf á honum skil-
merkilega lýsingu.
Guðmundur kom fyrst í hell-
inn haustið 1946, en þorði þá
ekki inn í hann. Var vanbú-
inn líkt og þeir Eggert og
Bjarni. Réttu ári seinna kemur
hann aftur í hellinn og fer enn
á sömu leið fyrir honum, en
haustið 1959 kemur hann tví-
vegis í hellinn og hefur þá bæði
mannslið og útbúnað til könn-
unar. Hér fer á eftir lýsing
Guðmundar á hellinum og til
glöggvunar kort af honum og
ljósmyndir:
Eins og sjá má á 1. mynd,
liggur hellirinn í austurvegg
gilsins því nær í sömu stefnu
og gilið, og er þar á kafla að-
eins þunnt bergþil á milli. Á
þessu þili sunnanverðu er hellis-
munninn, lítið þríhyrnt op og
heldur ógreitt inngöngu. Berg-
bríkin, sem þar verður að klofa
yfir, var nú í haust 65 cm. há
yfir hellisgólfið fyrir innan.
Hellirinn er alls 15 m langur (í
stefnu N 8° A—S 8° V) og
skiptist í þrjá hérumbil jafn-
langa, en ólíka kafla: framhell-
inn, miðhellinn (brekkuna) og
innhellinn. Framhellirinn er
með flötu, sléttu klappargólfi,
JA3§t:S iSOJVD - JA3ÍES BOND - JAMES BO XD
Njósnarinn og kvennagullið
JAMES B0ND
007 - 007
í nýrri sögu:
I þjónustu hennar hátignar
JAMES BOND sögurnar seljast nú
meira um allan heim en nokkrar
njósnarasögur.
I þjónustu hennar hátignar
er komin i bókaverzlanir
um allt land.
JAMES BOJXD - JAMES BOJXD - JAMES BOJXD
sem er þó hulið þunnu, vikur-
bornu sandlagi í suðurendan-.
um. í miðhellinum er gólfið:
einnig slétt klöpp, en með.
bröttum halla inneftir. Innst í
honum er einkennilegur gúll
upp úr klöppinni, líkur vel
hálfri kúlu að lögun og um Vá
m að þvermáli. Af honum er
þverhníptur stallur, 2 m hár,
niður innhellinn. Þar niðri er
nokkurn veginn flatt gólf. En
það er ekki úr klöpp, heldur
lausagrjóti, sem líkist mest
grýttri áreyri. Steinarnir virð-
ast lítið eitt ávalir og brúnir
þeirra slævðar rétt ámóta og í
lækjaraurnum fyrir utan hell-
ismunnann. Sams konar aur er
einnig á smábletti í slakkan-
um ofan við steingúlinn innst í
miðhellinum. Um miðbik inn-
hellisins er þessi grýtti aur hul-
inn sandi. Það er þungur,
svartur basaltsandur, vikurlaus
að því er mér virðist, hreinn á
yfirborði, en leirborinn þegar
neðar kemur. Ekki gróf ég nið-
ur úr honum, og er það raunar
ágizkun ein að grýtti aurinn sé
þar alls staðar undir. Hellisþak-
inu hallar í aðaldráttum líkt og.
gólfinu, nema í framhellinum,
þar sem þakið lækkar til suð-
urendans, svo að þar verður
lágt undir loft. Veggir eru alls-
staðar því nær lóðréttir næst
gólfi, en ganga að sér þegar of-
ar kemur og verða smám sam-
an að þaksúð án nokkurra
marka þar á milli, og koma
súðirnar víðast saman í hvassri
burst, svo að þversnið af hell-
inum verður líkt og af bát á
hvolfi. í suðurendanum er þak-
ið þó hvelfdara. Yzta berglag-
ið í öllum innveggjum hellis-
ins, að meðtöldu þaki og gólfi,
hefur bersýnilega bráðnað af
hita eftir að sjálft hellisholið
var til orðið. Blásvört, og gljá-
andi bræðsluskán þekur bók-
staflega allt fast berg inni í
hellinum. Bráðið berg hefur
dropið úr þakinu, runnið í
taumum niður súð og veggi og
hnigið undan halla á gólfinu
(6. mynd). Sveinn Pálsson líkir
rennslistaumum í þakinu við
sperrur undir súð. En niður úr
þeim hanga dropasteinar, sem
allir eru stuttir og fremur ó-
lögulegir, margir flatvaxnir. í
framhellinum sér þess merki, að
hálfbráðnaðar dropasteinstotur
hafi slitnað úr þakinu, dottið
niður og klesstst við gólfskán-
ina.
í innsta hluta hellisins skaga
ávalir gúlar útúr hellisveggj-
unum og hanga einnig niður úr
þakinu, og einn, sem þegar er
getið, liggur á gólfinu innst í
miðhellinum, Þessir gúlar eru
38
FALKINN