Mjölnir - 01.03.1934, Blaðsíða 8

6
MJöLNIR
Veit hann ekki, að í trúmálum ríkir einstakl-
ingsfrelsi á Islandi? Það er samkvæmt eðli þess-
arar þjóðar, að hver einstaklingur krefst þess að
mega mynda sér sínar eigin trúar- og lífsskoðanir
eftir innræti sínu og reynslu. Svo mikla lotningu
bera flestir Islendingar fyrir trúhneigð hver ann-
ars, að þeir fara að jafnaði varlega í að hampa
sínum eigin skoðunum og eru frábitnir því að vilja
troða sinum eigin trúarskilningi upp á aðra menn.
En þjóðarheildin er kristin. Kristin kirkja hefur
staðið og starfað hér i rúmar 9 aldir. Lengi fram-
an af öldum hefir sú kirkja verið barn sinna
tima í því efni að skilja ekki andlegar frelsiskröf-
ur einstaklingsins, en hún hefir þróazt hægt og
hægt í áttina til þess skilnings, að frelsi ein-
staklinganna til að taka sína eigin afstöðu til
vandamála lífsins eigi fullan rétt á sér.
Og nú starfar kirkjan í landinu sem stofnun,
er leiðbeinir einstaklingunum og leggur þeim ráð,
en valdbýður engum neitt.
Þegar germanskar þjóðir brutust undan yfirráð-
um páfakirkjunnar, var í eitt skifti fyrir öll varp-
að fyrir borð öllu andlegu valdboði frá kirkjunn-
ar hálfu yfir samvizkufrelsi einstaklinganna. Síð-
an hafa að vísu oft komið fram stefnur innan
mótmælendakirkjunnar, sem hafa viljað svifta
einstaklingana trúarlegu frelsi, en ef til vill hefur
engri þjóð tekizt betur að verjast slíkum stefn-
um en einmitt Islendingum.
Hér hefur tekizt að skapa þjóðkirkju, sem leyfir
heilbrigðri og eðlilegri fjölbreytni í trúarskoðun-
um að þróast og dafna, þjóðkirkju, sem er víðsýn
menningarstofnun og nýtur þakklætis og virðing-
ar allra velhugsandi manna í landinu.
Það hefur stundum verið talað um, að ef til
vill mundi frelsi Islendinga í trúarefnum njóta
sín enn betur, ef ríkið sleppti afskiftum sínum
af kirkjumálum og léti einstaka söfnuði sjá fyrir
þeim sjálfa, eins og á sér stað í þeim löndum, sem
kirkja og ríki eru aðskilin. Mótbárurnar gegn
þeirri breytingu eru einkum þær, að vegna strjál-
býlis í landinu sé það nauðsynlegt, að ríkisheild-
in annist kirkjumálin, því einstökum söfnuðum
yrði það of erfitt. En aðal-mótbáran gegn aðskiln-
aði ríkis og kirkju er sú, að með núverandi fyrir-
komulagi njóti menn meira frelsis en verða mundi,
ef fríkirkjusöfnuðir risu upp. Innan fríkirkju-
safnaðanna yrðu einstaklingarnir bundnir við trú-
arskoðanir meiri hlutans. Innan frjálslyndrar
þjóðkirkju er enginn neyddur til að játa annað
en honum gott þykir, enginn neyddur til að rækja
annað en það, sem sannfæring hans sjálfs býður.
Auk þess er það mikils virði, að ríkið annist mennt-
un presta, því með því er það í flestum tilfell-
um tryggt, að andleg leiðbeining kirkjunnar sé
á heilbrigðum menningargrundvelli byggð, en ekki
í ofbeldisfullum sértrúarkreddum eins og jafnan
tíðkast meðal sértrúarflokka.
Að þessu öllu athuguðu er það ekki of freklega
til orða tekið, að grein Lárusar H. Blöndals sé
byggð á forsendum, sem ekki eiga sér neinn stað.—
En þá er að athuga hina fjárhagslegu hlið, sem
Lárusi er svo afar-viðkvæm í greininni.
Hann lýsir yfir vandlætingu sinni á því, að fólk
skuli vera látið greiða gjald til kirkjunnar, eða
jafnhátt til Háskólans, ef það vill nú endilega
styðja þá stofnun heldur. Lögin um kirkjugjöld
eru vitanlega byggð á því, að hverjum landsmanni
sé skylt að standa að sínum hlut straum af hverri
þeirri menningarstofnun, sem þjóðfélagið heldur
uppi. Eins og þetta þjóðfélag ver stórfé til þess
að halda uppi skólum, útvarpi, söfnum, bindindis-
starfsemi etc., er það talið fullréttmætt, að fé sé
varið til þess að halda uppi trúarbragðastarfsemi
í landinu. Að þetta sé á nokkurn hátt brot á al-
mennum frelsiskröfum, er að sínu leyti eins mikil
firra eins og að halda því fram, að í því sé ein-
hver kúgun fólgin, að ríkið haldi uppi útvarps-
starfsemi, úr því svo stendur á alltaf öðru hvoru,
að eitthvað er flutt í útvarpið, sem allir kæra sig
ekki um að heyra. Eða þætti Kommúnistum ekki
eitthvað bogið við það, ef íslenzkir skattgreiðend-
ur neituðu að verja fé til skólanna, af því svo
og svo mikið af því fé fer til kennara, sem eru
Kommúnistar og nota aðstöðu sína til að útbreiða
skaðsemdarkenningar sínar meðal æskulýðsins?
En þetta hliðstæða dæmi er vert að nefna, þar
sem það er nú víst, að kennslumálaráðherrarnir
Jónas Jónsson frá Hriflu og Þorsteinn Briem hafa
gert sér sérstakt far um að fylla skólana í land-
inu byltingasinnuðu kennaraliði og hefir orðið
vel ágengt.
Og þá er að athuga klausu Lárusar um van-
máttartilfinninguna, sem kristnin sé svo rík af,
og sé nú óðum að hverfa fyrir þeirri rökstuddu
sannfæringu, að við séum öll jafnborin til að njóta
lífsins o. s. frv.
Hvað er hann að tala um vanmáttartilfinningu?
Veit hann ekki, að kristin trúarbrögð veita og
hafa alltaf veitt mönnum kraft til betra og full-
komnara lífs?
Veit hann ekki, að öll sú þróun í mannúðar-,