Nýtt kirkjublað - 08.01.1907, Blaðsíða 13

NÝTT KIRKJUBLAÐ
9
„Betra er véltum aS vera, en engum að trúa“, segir ís-
lenzka spakmælið, og er hugsunin öll hin sama og hjá bisk-
upinum enska.
„Enskur fyrirmaður getur aldrei farið með Iýgi, hann á
það ekki til“. Það er trúarsetning sem breytt er eftir í op-
inberu skólunum. Öllum félagsskap við sæmdardrengi er
sjálflokað með ]>ví að gjftra sig sekan í lýgi. Það er alveg
ómögulegt að meta það, hve heillaríkur siðgæðiskraftur og hve
mikið aðhald einmitt felst í því.
Hftf. fer svo nokkrum orðum um líkamlegu refsingarnar
í skólunum — keyrishftggin. „Talið svo sem sjálfgefið, að
þeirra þurfi með við enskt uppeldi“. Hann segist hvorki
vilja verja né víta slíkar refsingar, og bætir því við, að hann
muni eigi heldur vera talinn óhlutdrægur dómari i þeirri sftk,
þar sem hann hafi sjálfur svo þráfaldlega lagl á slíkar refs-
ingar. Vaninn veldur því, að refsingin sjálf þykir eigi svo
mikil óvirðing, og sveinum er oft mjftg vel til þeirra skóla-
meistara, sem harðast hirta. En hjá ftllum almenningi fer
óhugurinn vaxandi á því að láta drengi sína verða fyrir slíkri
refsingu, og ræðum. segir, að það sé rétt komið að því nú
„að ógjörningur sé að flengja aðra sveina en syni hinna tign-
ustu aðalsmanna. Þeir taki það ekki illa upp“.
Mikið geta nú góðir kennarar gjftrt að því að móta vilja-
stefnuna, en vísast er það nú samt svo, að áhrifin þau eru
engu minni, er skólasveinar hafa hverjir á aðra, eða félags-
heildin og skóla-andinn hefir á hinn einstaka. Almennings-
álitið er þar sem annarsstaðar svo afarríkt vald. Og í því
felst nokkur hætta fyrir manngildisþroskann. Einrænis-sjálf-
stæðið er eigi ávalt gott og almennings-tízkan þarf ekki endi-
lega að vera slæm, en bresti framtakið, sem djarfmannlega
fer sinna ferða, hvað sem ftðrum liður, þá stendur alt i stað.
Ogþvíerþað einhver hinn mesti ftrðugleiki við uppeldi ungra
manna að innræta þeim sjálfstæðið og djörfunguna að fara
eftir sínum eigin dómi en eigi annara uni það, hvað rétt sé
og rangt.
Þrftngsýni og ftfgar eiga sér auðvitað stað í almennings-
áliti skólanna ensku, en yfirleitt er þó andinn í skólunum
vel heilbrigður, og heldur uppi hinu gftfga hugsjóna niarki
„fyrirmannsins enska“.