Vikan - 22.01.1953, Blaðsíða 3

Hver skilur þetta?
Að ala rétt upp barnið
Hér er svolítið próf fyrir mæður og skyldurækna eiginmenn
AÐ hafa verið skrifaðar svo margar bækur og blaða-
greinar um barnauppeldi, að það er fullkomið álita-
mál, hvort þær kæmust fyrir í meðal bókabúð. Auk
þess er það eins með þessa vísindagrein og flestar aðr-
ar: liún er talsverðum breytingum undirorpin, það sem
er heilagur sannleikur í dag, getur allt eins verið al-
rangt á morgun.
Það eru til mæður, sem reyna að ala upp börnin sín
eftir bókum, þó að flestar gefist þær upp á þessu fyrr
eða síðar — til allrar hamingju fyrir börnin! Þar með
er ekki sagt, að bækur um barnauppeldi séu einber hé-
gómi. Það eru til mörg stórfróðleg rit um þessi efni.
En börn eru býsna flóknar litlar mannverur, og það,
sem á við eitt barn, þarf ekki nauðsynlega að eiga við
barnið í næsta húsi.
ER ÞETTA RÉTT EÐA RANGT?
Þeir óðu eld, eins og ekkert væri
ESSAR fréttir um fljúgandi diska og
vígahnetti — það má heita að þessi
óskiljanlegu fyrirbæri séu farin að gera
okkur gramt í geði. Hvað er þetta eigin-
lega? En það er svo margt, sem við ekki
skiljum, þó að það þjóti ekki hljóðlaust
um loftið, gefi af sér grænleita birtu og
hverfi eitthvað út í buskann, enginn veit
hvert. Lesið til dæmis þessa frásögn
breska hermannsins á Malakkaskaga, sem
fékk að vera viðstaddur eldgönguna:
UM þrjár mílur frá Georgetown ók ég fram á
mikla skrúðgöngu. Fyrir henni fór gamall
Indverji með blásturshljóðfæri, sem var nærri
þvi eins stórt og hann. En næstur honum kom
miðaldra Indverji á rösklega metersháum stult-
um. Hann dansaði í sífelda hringi og það hringl-
aði án afláts i glerperlunum, sem héngu við lík-
ama hans. Þær voru á krókum og krókunum
krækt í holdið.
Strax á eftir þessum manni komu eldgöngu-
mennirnir. Þeir báru á milli sin risastór skurð-
goð, skreytt pappirsveifum og blómum. Þessar
likneskjur hvíldu að nokkru leyti á löngum, mjó-
um stálteinum, sem ráku brodda sína í nakið hold
burðarmannanna.
Klukkan var orðin yfir fimm, þegar fylkingin
kom til musterisins. Eg ruddi mér braut í gegnum
mannþyrpinguna og kom þá að opnu afgirtu
svæði. 1 því miðju var löng braut gerð úr gló-
.andi viðarkolum.
Þjónar musterisins voru að skara í glóðunum
og dreifa úr þeim. Fólkið var orðið mjög ákaft
og eftirvæntingarfullt, svo fór kliður um hópinn
um leið og prestur steig fram og tók sér stöðu
við annan enda eldbrautarinnar. Ég var um þrjá
metra frá eldinum og skýldi andlitinu með hönd-
unum eftir beztu getu, þvi að hitinn var orðinn
geisimikill.
Það var komið rökkur, þegar hljómlistarmenn-
irnir byrjuðu allt í einu að lemja bumbur sinar,
presturinn hóf hendurnar á loft og hljóp eldbraut-
ina á enda. Hún var um tíu metra löng og múg-
urinn laust upp miklu fagnaðarópi.
Þá birtist annar Indverji inni í hringnum. Hon-
um virtist ekkert liggja á. Hann lyfti höndunum
alveg eins og presturinn, steig út á eldinn og
gekk brautina á enda hægum hnitmiðuðum skref-
um. Þá grúfði alger þögn yfir mannfjöldanum,
maður heyrði skrjáfið i glóandi viðarkolunum,
þegar fætur mannsins námu við þau. Svo laust
múgurinn upp nýju fagnaðarópi, um leið og mað-
urinn steig út af brautinni. Hann bar höfuðið
hátt og augun einblíndu beint upp í loftið.
Mér var orðið ónotalega heitt. Skyrtan mín var
rennblaut af svita. Sá vanginn, sem vissi að eld-
inum, var brennheitur og sár.
En þessu var ekki lokið. Næst komu mennirnir
með skurðgoðin. Þeir gengu líka eldbrautina á
enda. Stálteinarnir stóðu eins og spjót út úr lík-
ömum þeirra og í gegnum tungur þeirra voru
reknir stórir prjónar. Þeir óðu eldinn og fætur
þeirra sukku niður í viðarkolin. Svo voru þeir
líka komnir yfir . . .
Þegar þessu var lokið og ég bjó mig til að fara,
kom einn musterisprestanna til min og gaf mér
merki um að fylgja sér. I-Iann leiddi mig að ein-
um eldgöngumannanna, þar sem hann sat á stól.
Þeir buðu mér með bendingum að skoða fætur
hans. Askan loddi ennþá við öklana, en það sáust
engin merki eftir bruna. Ég leit í andlit Indverj-
ans. Augun voru sljó, en maðurinn var við fulla
meðvitund. Ég er sannfærður um, að hann var
ekki í dáleiðslu.
Þó er enginn vafi á því, að verðandi mæður
hafa gott af að hynna sér viðurkennd rit um
barnauppeldi. Það ætti að losa þær við marg-
an vanda og margskonar erfiði. En þær skyldu
kunna að lesa á milli línanna, verða ekki bók-
stafstrúarmanneskjur, ef svo mætti orða það,
heldur beita hinni nýju vitneskju sinni með var-
færni og dómgreind.
1 ensku blaði eru nýlega birtar nýjustu niður-
stöður fróðustu manna um nokkur atriði barna-
uppeldis. Blaðið gefur lesendum sinum um leið
kost á að reyna sig við sérfræðingana, lætur þá
ganga undir nokkurskonar uppeldispróf. Lesand-
inn á að segja til, hvort skáletruðu setningarnar,
eins og þær eru orðaðar, séu réttar eða rangar.
VIKAN fer nú að dæmi hins enska kollega sins,
hér er prófið:
1. Þegar barn grœtur um nótt, er bezt að láta
það eiga sig, svo að það „verði ekki óþekkt".
Er þctta rétt eða rangt?
Hangt. Það er lítil hætta á, að afskipti for-
eldranna geri barnið óþekkt. Hinsvegar getur
barnið haft mjög illt af því, ef enginn skiptir
sér af gráti þess. Bíðið í nokkrar minútur, til
þess að sjá, hvort það þagnar ekki af sjálfu sér,
en geri það það ekki, þá er sjálfsagt að reyna
að iíomast að því, hvað grátinum veldur.
2. Sigga litla (Jjögurra ára) biður móður sína
að slökkva ekki Ijósið. Þetta er óráðlegt, því að
það er bezt að venja hana unga við myrkrið.
Rangt eða réttf
Rangt. Að neyða Siggu litlu til að liggja í
myrkrinu gerir hana bara hræddari. Það verður
erfiðara að venja hana af myrkfælni.
3. Flestir uppeldisfrœðingar eru nú andvígir
flengingum. Rétt eða rangt.
Rétt. Svolítill kinnhestur, þegar barnið lætur
verst, skaðar sjálfsagt lítið, en tíðar líkamlegar
refsingar hleypa bara í það kergju, egna það og
hræða.
Jh Nonni (fimm ára) er allt í einu búinn að
lœra einhverja býsn af blótsyrðum. Hvað er nú
til ráða? (a) Flengja hann? (b) Loka hann inni
í herberginu sínu ? (c) Láta hann afskiptalausan,
og ef hann liœttir ekki að nota blótsyrðin af
sjálfsdáðum, skýra það fyrir honum, að sum orð
geti verið Ijót alveg eins og sumar atliafnir?
Það síðastnefnda er rétta leiðin. Fimm ára
hnokki er í óða önn að safna orðum og mun
leggja þau á hillúna sjálfkrafa, ef þau vekja ekki
sérstaka athygli. Ef áheyrendurnir verða hins-
vegar óðir og uppvægir, þá vaxa orðin i augum
hans.
5. Það þarf að taka kirtla úr Svenna (fjögurra
ára). Bcst cr að: (a) segja honum það á leiðinni
í sjúkrahúsið; (b) segja honum, að hann sé bara
að fara að skoða sjúkrahúsið, svo hann geri ekki
uppsteit; (c) segja honum sannleikann með nokk-
urra stunda fyrirvara og skýra fyrir honum við
liverju hann megi búast; (d) hleypa i liann kjarki
með þvi að segja honum, að þetta verði ekkert
sárt.
(c) Ef þú skrökvar að barni, getur sannleikur-
inn komið yfir það eins og reiðarslag og traust
þess til þín minnkað. Sannleikurinn er sagna
bestur.
6. Viturlegast er að segja litlu barni, að það
eigi von á bróður eða systur: (a) með nokkurra
mánaða fyrirvara; (b) um mánuði fyrir fæðing-
una; (c) aðeins nokkrum klukkustundum áður.
Búðu barnið undir atburðinn með mánaðar fyr-
irvara — nema það spyrju fyrr. Til þess að búa
það undir atburðinn og forðast afbrýðisemi af
þess hálfu, er ráðlegast að framkvæma nauðsyn-
legar breytingar tímanlega (eins og t. d. í her-
berginu þess), og gera það að virkum þátttak-
anda í æfintýrinu.
7. Það er nauðsynlegt að kenna örfhentum
börnum að nota hœgri hendina á sama liátt og
aðrir. Rétt eða rangt?
Rangt. Slík þvingun getur haft hin alvarleg-
ustu áhrif á barnið og raskað sálarró þess. Til
dæmis getur afleiðingin orðið sú, að barnið stami
— verði ,,taugaveiklað“. Það skiptir í rauninni
sáralitlu máli, hvorri hendinni það treystir betur.
8. Fimm ára gamall drengur hrópar á móður
sína: „Ég skal drepa þig!“ Hvað á hún að gera?
(a) Taka þessu rólega og líta á það sem hvern
annan óvitahátt? (b) Segja drengnum, að hún
sé bœði hrygg og sœrð að heyra svona orðbragð?
(c) Fara með liann til sálfræðings ? (d) Refsa
honum ?
(a) er það réttasta. 1 munni barnsins getur
svona upphrópun einfaldlega einungis þýtt: „Ég
er óskaplega reiður!“ Börn eru lengi að læra að
hafa hemil á skapsmunum sinum og lýsa reiði
sinni stillilega.
HVAÐ SKEÐUR
þegar ATQMSPRENGJA springur EKKI?
í næstu VIKU seffir frá atomsprensjutilraun þar
sem þetta kom fyrir. og mönnunum, sem voru send-
ir upp í stálturninn til þess að gora sprengjuna ó-
virka. óskemmtileg vinna. ÞVÍ AÐ SPRENGJAN
GAT SPRUNGIÐ A HVERRI STUNDU!
3