Vikan - 07.05.1953, Page 4

GRÁTUR ER ÓSKÖP EÐLILEGUR
— Það þarf enginn að skammast sín fyrir nokkur tár —
Ur ferðabðk Eggerts Ólafs-
sonar og Bjarna Pálssonar
(um ferðir þeirra á Islandi 1752—1757).
MENN ferðast næstum því hvergi á land-
inu minna en í Gullbringu- og Kjósar-
sýslu. Varla nokkur maður ferðast út fyrir
sýslutakmörkin, og margir gamlir menn hafa
aldrei farið svo langt. Helzta ferðalagið er til
kirkju, sem getur verið nálægt einnar mílu
leið. Á vetrum, þegar jörð er freðin, fara all-
ir, bæði karlar og konur, gangandi. Stundum
hafa bændur þó hesta i húsi til kirkjuferða,
ef þíðviðri er. Á sumrin ríða allir til kirkju,
enda þótt um stutta leið sé að ræða. Þegar
menn fara á hestbak heima við, er hestur-
inn ekki söðlaður, en í þess stað lögð á hann
þæfð ullardýna, sem þófi heitir.
m
Ir kirkjuferðum er algengt að karl og kona
tvímenna. Karlmaðurinn situr að framan
og stýrir hestinum, en konan situr kvenveg
að baki honum, venjulega í vinstri hlið. Ein-
kennilegt er, að þessi siður kvað vera algeng-
ur á Englandi. Annars staðar ríða konur ein-
ar í kvensöðli, sem líkist dönskum söðlum.
Þó eru þeir skreyttir með öðrum hætti. Þeir
eru klæddir með bláu eða grænu klæði, látún-
slegnir og viða settir stórum látúnssylgjum,
en á þær eru grafnár rósir, dýra- og fulga-
myndir. Vfir söðulinn er breitt klæði, sem
hangir niður á báðar síður hestsins. Beizli,
reiði og brjóstreim eru þéttsett látúnsbólum
og skjöldum. Vandaður söðull af þessu tæi,
eins og hefðarkonur nota, kostar ekki innan
við 20 ríkisdali.
a
Menn töldu fyrirætlun okkar, að ganga á
jökulinn (Snæfellsjökul), fullkomna fífl-
dirfsku. Það var meira að segja talið með
öllu ókleift af ýmsum sökum. 1 fyrsta lagi
væri leiðin svo löng og fjallið bratt, svo að
ókleift væri, í öðru lagi væru sprungumar í
jöklinum ófærar yfirferðar öllum mönnum,
og loks var fullyrt, að menn yrðu blindir af
hinu sterka endurskini sólarljóssins á jöklin-
um. Enn fremur var okkur sögð sú saga, að
tveir enskir sjómenn hefðu fyrir mörgum
hundruðum ára reynt að ganga á jökulinn.
Þeir hefðu að vísu komizt alla leið upp, en
þá hefði annar þeirra orðið blindur og orðið
þá svo ringlaður, að hann rataði ekki aftur
niöur, og hefur ekki til hans spurzt síðan.
Þrákelkni hans, að vilja fara einsamall á einn-
ig að hafa valdið dauða hans. Hinn Englend-
ingurinn var því gætnari, að hann lét slátra
kind, áður en hann lagði af stað. Hann tók
blóðið með sér í belg og lét það drjúpa í slóð
sína á jöklinum. Þetta varð til þess, þótt
hann að vísu yrði blindur, að hann gat rakið
förin aftur niðpr eftir, því að hann gat greint
rautt frá hvítu allt um blinduna. Hátindi
jökulsins náði hann þó ekki. Þeir allra fá-
vísustu báru því sama við og áður er frá
skýrt, þegar við gengum á Geitlandsjökul og
fórum í Surtshelli, það er, að ýmsir jarðbúar,
huldufólk, dvergar eða þó einkum afturganga
Bárðar Snæfellsáss, sem í fjallinu búa, mundu
tálma för okkar, því slíkar heimsóknir væru
þeim harla óvelkomnar. En þessu trúa menn
um alla þá staði, er agalegir eru eða torvelt
er að komast að. Við létum þessar fortölur
ckki á okkur fá, en löngun okkar til fjall-
göngunnar fór stöðugt vaxandi, bæði til þess
að afsanna öll þessi hindurvitni og af fleir-
um ástæðum.
ERTU gjörn á að gráta? Sé svo, segja sér-
fræðingarnir, þá er alsendis óvíst, að það
Sé nokkuð til að skammast sín yfir. Auðvitað
er til meir en nóg af konum og körlum sem
gráta allt of mikið, sem gráta við nálega hvert
tækifæri, og sem gráta nærri undantekningar-
laust af eintómri meðaumkun með sjálfum sér.
Þetta fólk er sjúkt á sinn hátt — ,,sálsjúkt“ er
eitt orðið yfir það — og ætti sennilegast að leita
læknis. En „heilbrigður" grátur er engum til
skammar, það má líkja tárakirtlunum við eins-
konar öryggisventla, því að meiningin er sú, að
mönnum eigi undir ákveðnum kringumstæðum
að vera nokkur léttir af því að úthella nokkrum
tárum.
Svo mikið er víst, að það er ekkert merki um
heigulshátt, þó að karl eða kona tárist. Þetta er
skapgerðaratriði, og það hefur vissulega ekki
ennþá verið sannað, að tilfinninganæmt fólk sé
neitt huglausara en gengur og gerist.
Það er að vísu ekki ætlast til þess á þessari
atomöld, að kvenfólkið gangi af göflunum í hvert
skipti sem óvæntir erfiðleikar skjóta upp höfð-
inu á heimilinu. En þær eru samt býsna margar
konurnar, sem finna fróun í að skæla svolítið
þegar verst gengur. ,,Ég bara gafst alveg upp
og fór að grenja eins og krakki,“ segja þær.
Það er undarlegt en þó satt, að ekkert er eins
liklegt til að koma fólki til að tárfella eins og
æskuminningar, hvort sem þær eru góðar eða
slæmar. Einn ungan mafln þekki ég (hann barð-
ist í síðustu heimsstyrjöld), sem segir að tárin
komi fram í augun á sér i hvert sinn sem hann
heyri ákveðið lag. Hann segir að sér finnist
þetta mjög hvimleitt, þó að hann viti hvemig
á því standi. Svo er mál með vexti, að þegar hann
var ósköp lítill, söng móðir hans þetta lag iðu-
lega yfir honum og systur hans. Litla telpan fór
af einhverjum ástæðum alltaf að skæla, og þá
kom það af sjálfu sér, að hann fór líka að skæla.
Nú gerir hann sér ljóst, að það er ekki lagið,
sem hann grætur yfir, heldur minningin um
öryggi og fegurð bernskunnar.
Músík er annars mjög mikill tárasmiður, eins
og ýmsir munu kannast við af eigin reynslu.
Þeir menn eru margir, sem ekki geta hlustað á
eitt eða fleiri lög án þess að vikna. Það er alveg
undir hælinn lagt, hvort þeir vita um ástæður
fyrir þessu.
Ef það þarf tiltölulega
Jitið til að koma þér til
að gráta, þá er nokkurn-
veginn víst, að þú grátir
ckki þegar þú verður fyrir
verulega þungbærri raun.
Ástæðan er sú, að maður-
inn er lengur að „skynja“
til fullnustu slæm tíðindi
en tiltölulega saklaus; það
má kannski orða þetta svo,
að sál hans „dofni“ i fyrstu,
alveg eins og líkaminn
dofnar ef hann fær á sig
mikinn áverka.
Þetta getúr verið hjá þér
eins og hjá ungu stúlkunni,
sem gifti sig í stríðinu með
mjög litlum fyrirvara og
fór að hágráta þá sjaldan
það brást, að bréfið, sem
hún átti von á frá mann-
inum sínum, kæmi á rétt-
um tíma. Hinsvegar tárað-
ist hún ekki einu sinni,
þegar henni var borin frétt-
in um, að ungi maðurinn
hennar væri fallinn.
Stúlkan var mjög hneyksluð á „tilfinninga-
leysi“ sínu og bitur vegna þessara skrítnu við-
bragða, og ekki vöknaði henni um augun fyrr
en pósturinn færði henni gjöf, sem maðurinn
hennar hafði sent nokkrum dögum áður en hann
lagði til orustu í hinsta sinn. Þá grét hún stans-
laust yfir þessum litla böggli, og hún vissi að
hún grét vegna þess, að hann hafði vakið upp
þær tilfinningar, sem henni hafði í fyrstu tek-
ist að grafa djúpt í sálu sinni, þær tilfinningar
sem sogðu henni, að hún mundi aldrei framar
sjá manninn sinn.
Flestir játa, að þeim sé gjarnara að gráta á
bíósýningum en undir öðrum kringumstæðum.
Oft segja þeir, að það sé vegna dimmunnar. Sál-
fræðingar vita, að þetta er rétt; menn láta frek-
ar tilfinningar sínar í ljós á svo áberandi hátt
þegar þeir ætla að enginn taki eftir. 1 bíóum
gráta konur oft yfir þjáningum kynsystra sinna,
en sálfræðingarnir segja, að það sé vegna þess,
hve kvenfólkið geti „lifað sig inn í“ myndina:
konan verður sjálf þessi hundelta kvenpersóna,
sem þorparinn er að misþyrma á sýningartjald-
inu.
BÖRN, sem týnast í bíómyndum, eru líka sér-
lega hentug til að vekja grát og gnístran
tanna, alveg eins og fjölmargir verða til þess
að gráta ill örlög dýra í biósögum. Þeir, sem
þetta hafa rannsakað, bæta þó við, að það sé
ekki sama hvaða dýr séu þarna á ferðinni. Hund-
ar og hestar njóti mestrar samúðar, mun meiri
til dæmis en kettir og kýr.
Tár eru ekki merki um „taugaveiklun", engu
fremur en mannlegar tilfinningar eins og sorg
og gleði. Það eru til konur, sem halda því fram,
að þær gráti aldrei. Ef þær segja satt, þá er sál-
arástandi þeirra verr komið en stúlkunnar, sem
kaupir sér Ástir verTcsmiðjustúlkunnar og grætur
yfir henni á hverju kvöldi í heila viku.
JOANNA LYTTLETON.
SPAKMÆLI
Refsing lygarans er sú, að honum er
ekki trúað, jafnvel þó hann segi satt.
Úr Sanhedrin
4