Vikan - 06.01.1955, Blaðsíða 3

Keisari og móðurmorðingi
IMERO: Einn alræmdasti grimmdarseggur mannkynssögunnar
ÐUK en Nero keis-
ari fæddist, vitj-
aði Agrippina
móðir hans kunns
stjörnuspámanns í Róm.
„í»ú munt eignast son,
sem verður keisari, en
hann mun myrða móður
sína,“ tjáði spámaðurinn
henni.
„Látum hann þá myrða
móður sína, ef hann aðeins
verður keisari,“ svaraði
liún.
Þegar hún varð skömmu síð-
ar ekkja, hófst hún þegar í stað
handa að búa í haginn fyrir
son sinn. Henni tókst að verða
eiginkona Claudiusar keisara.
Næsta afrek hennar var að fá
keisarann til að gera Nero að
erfingja sínum, á kostnað hans
eigin sonar, Britannicusar. Þeg-
ar nokkrir hirðmenn tóku mál-
stað Britannicusar, brá hún við,
lét byrla keisaranum eitur og
krýna Nero í staðinn. Þá var
hann 17 ára. Hann hafði skap
móður sinnar og sveifst einskis.
Þegar Britannicus stjúpbróðir
hans varð honum óþægur ljár í
þúfu, lét hann koma honum fyr-
ir kattarnef á sama hátt og föð-
ur hans — drepa hann með eitri.
Nú hafði Nero öll ráð manna
í sinni hendi. Þá var það sem
hann kynntist Poppeu, hinni
annáluðu fegurðardís. Hún var
ljóshærð, en það var fágætt um
konur í Róm á þeim dögum. Hún
var nýgift Salviusi Otto, ung-
um, efnilegum auðmanni. Hún
var ótrúlega aðlaðandi og Nero
varð ástfanginn upp fyrir eyru.
I fyrstu daufheyrðist hún við
bænum hans. Loks tjáði hann
henni: ,,Ef þú hafnar mér, mun
ég ekki geta borið þá byrgði,
sem keisaradómur minn leggur
mér á herðar.“
Hún svaraði: „Herra, ég er
gift; maðurinn minn er ungur
og af háum stéttum. Ég get ekki
rekið hinn löglega eiginmann
minn úr hans eigin húsi.“
Nero skildi ábendinguna:
nokkrum dögum síðar féll Otto
í ónáð. Hann var gerður útlæg-
Á myndinni til vinstri eru
Guðmimdur Jónsson og Ket-
ill Jensson í hlutverkum AI-
fios og Turiddu í óperunni
CAVALERIA RUSTICANA.
Á neðri myndinni til vinstri
er Þorsteinn Hannesson sem
Canio og til hægri Stina
Britta Melander sem Nedda
í óperunni
I PAGLIACCI.
ur úr Róm — og mátti skilja
eftir konuna. Skömmu síðar
settist hún að í höll keisarans.
En móðir hans var afbrýði-
söm og hafði enn mikil áhrif á
son sinn. Það vofði yfir hinni
ljósliærðu Poppeu að verða líka
einn góðan veðurdag rekin í út-
legð. Hún heimtaði af Nero, að
hann gerði hana að drottningu
sinni. Ef hann treysti sér ekki
til þess, andvarpaði hún, þá gæti
hann að minnsta kosti gengið
svo frá hnútunum, að hún þyrfti
ekki sífellt að hræðast hatur og
hefnigirni móður hans.
Sumir sögðu að Poppea væri
af Gyðingaættum og að hún
stundaði helgisiði Gyðinga á
laun. Ýmsir sagnfræðingar full-
yrða þó, að hún hafi fyrst og
fremst trúað á fegurð sína. Hún
gat staðið tímum saman fyrir
framan silfurspeglana í bað-
klefa sínum og skoðað hið silki-
mjúka hörund sitt. Mjólkurböð
hennar eru fræg enn þann dag
í dag. Hún hafði ótal ambáttir
til þess að stjana í kringum sig:
nuddkonur, hárgreiðslustúlkur,
fegurðarsérfræðinga af ýmsu
tagi o. s. frv.
Hún var stöðugt að finna upp
nýjar aðferðir til þess að heilla
Nero. Hún var í rauninni sífellt
að leika. Hvert bros, hver hreyf-
ing var þaulhugsuð. Hún gat
sýnst barnaleg og leið eða á-
kveðin og áköf, allt eftir því,
sem bezt hæfði stundinni. Hlát-
ur hennar var yndislegur og
töfrandi — eða hæðnislegur og
kaldur.
Hún var staðráðin í að losna
við tengdamóður sína fyrir fullt
og allt. Hún hvíslaði hæðnis-
lega að Nero: ,,Þú ert enginn
keisari; það er hún móðir þín
sem ríkir. Veiztu hvað fólkið
kallar þig? Nero meykóng! Og
móður þína kalla þeir Agrippinu,
keisara í Róm.“
Hinn ástfangni og áhrifa-
gjarni þjóðhöfðingi komst fljót-
lega að þeirri niðurstöðu, að
hann hataði móður sína og vildi
hana feiga. Þá gæti hann skilið
við Octaviu, sem hann hafði ver-
ið giftur, þegar hún var níu ára
barn og hann sextán ára ungl-
ingur. Þá gæti hann gengið að
eiga Poppeu og gert hana að
drottningu sinni.
Hann gerði tvo hirðgæðinga
að trúnaðarmönnum sínum.
Annar stakk upp á eiturbikarn-
um, hinn taldi að það mundi
líta betur út, ef hægt yrði að
láta gömlu konuna „drukkna.“
Hann kvaddi Agrippinu á sinn
fund og hún kom á skipi sínu
frá höllinni, sem hún bjó í, hin-
um megin við vatnið. Nero sýndi
henni mikla nærgætni og ástúð,
efndi til tveggja daga veizlu
henni til heiðurs og fylgdi henni
síðan sjálfur til skips.
Nokkuð undan landi kvað við
hár brestur. Þakið í viðhafnar-
klefa hennar féll niður og drap
ráðsmann hennar, en sjálf slapp
hún með smáskeinu. Hún vissi
hvernig allt var í pottinn búið,
þegar hún sá ræðarana slengja
sér út í aðra skipshliðina, til
þess að hvolva því. Hún heyrði
Acerroniu, hirðmeyju sína,
hrópa: „Hjálp! Hjálp! Ég er
keisarafrúin“ — og sá tvo sjó-
menn bregða við og láta höggin
ríða á henni, þar sem hún hékk
utan í skipshliðinni.
Agrippina var afbragðsgóður
sundmaður. Henni tókst að
renna sér fyrir borð án þess að
nokkur tæki eftir, og byrjaði að
synda til lands.
Nero varð ofsahræddur, þeg-
ar hann frétti, að hún hefði
komist undan. „Ef þú bregður
ekki skjótt við,“ sögðu trúnað-
armenn hans, „mun hún halda
beint til Rómar, segja frá morð-
tilrauninni, vopna þræla sína
og jafnvel fá herinn í lið með
sér. Hver veit nema öldunga-
deildin taki líka hennar mál-
stað.“
Sama kvöld brutust sendi-
menn Neros inn í höll hennar.
„Eruð þið komnir til þess að
ljúka við verkið?“ hrópaði hún
grimmdarlega. Einn tilræðis-
mannanna reiddi sverð sitt til
höggs og sló því flötu í höfuð
henni. Annar brá upp rýtingi.
Hún hörfaði upp að veggnum
og fletti frá sér klæðunum: „1
kviðinn! Stingið í kviðinn!“
Sverðið gekk inn í hana og hún
féll dauð niður.
Þannig rættist spádóm-
ur stjörnuspámannsins.
Nero kvæntist Poppeu, og
síðar átti það fyrir honum
að liggja, að troða hana til
bana undir fótum sér. En
sjálfur fékk hann makleg
málagjöld, þegar hann að-
eins þrítugur féll fyrir
vopnum uppreisnarmanna.
— BEN NOWNAUGIL
3