Vikan - 14.02.1956, Qupperneq 14

UNDRAEFNIÐ SILICON
hefur margvíslega eiginleika.
Ar MERKISMIÐUM alls kyns útlendra efna, sem flutt eru inn og við
kaupum síðan í verzlununum, getur oft að líta nafnið silicon.
Hvað táknar það þá, að í viðkomandi vöru séu silicon? Og að hvaða
leyti er það hagkvæmt?
Það mundi lítið gagna húsmæðrunum, þó við gæfum upp nákvæma
efnafræðilega formúlu fyrir silicon. Við skulum því láta okkur nægja
að segja, að silicon sé nýtt efni, skylt bæði gleri og plasti og framleitt
sem vökvi, feiti, þétt efni, viðarkvoða, gljákvoða og fægilögur. Eiginleikar
þess eru svo margvíslegir, að það getur stundum gegnt algerlega gagn-
stæðum hlutverkum. Þetta efni er t. d. bæði notað til að halda ýmsu
saman og til að aðskilja annað.
Silicon sem bón.
ENN sem komið er höfum við húsmæðurnar helzt kynnzt þessu efni í
formi alls kyns fægivökva. En það er ekki víst að allur gljái, sem
inniheldur silicon, sé þannig merktur, þó það standi með stórum stöfum
utan á öðrum tegundum. Hér gildir því það sama og áður en siliconin
komu fram á sjónarsviðið, hver húsmóðir verður að dæma um tegundirnar
af eigin reynslu.
Silicongljái er framleiddur sem vökvi. Hann þolir veðrun og sólskin,
hefur samskonar áhrif við hátt og lágt hitastig og hrindir af sér vatni.
Siliconin samþýðast vaxi illa, svo að í vaxi hafa þau aðeins þau áhrif
að auðveldara verður að bera bónið á og fægja yfir. 1 vaxgljáa er silicon
því aðeins aukaefni. Innihaidi lögurinn aftur á móti lítið eða ekkert vax,
er það siliconið sem gefur gljáann. Þá myndast gljáandi varnarhúð, sem
helzt óbreytt í marga mánuði. Og áferðin er ákaflega falleg.
Áður en siliconin komu til sögunnar var siður að bera á vaxbón og
eyða mikilli orku í að bóna yfir það. Þessi aðferð gaf oftast fallegan gljáa,
en honum fylgdu líka oft þreytuverkir í útlimunum og smám saman vildi
viðargljáinn og liturinn hverfa af húsgögnunum. Vaxið var þá borið yfir
leyfarnar af öðru eldra vaxi, sem ryk og blettir höfðu náð að festast í.
1 næsta skipti hurfu svo þessir blettir undir nýtt lag af vaxi og hinn
upprunalegi gljái og litur hurfu smám saman.
Með silicongljáa er sett á bónflötinn örþunnt lag, sem rykkornin setjast
ekki ofan í. Silicongljái er ákaflega endingargóður og þar sem hann hrindir
frá sér vatni, þá er oft hægt að þurrka upp vökva, sem hellist niður á
góifin eða borðin, án þess að nokkur blettur sjáist á eftir. En þó silicon-
húð eigi að þola sólskin og hita, þá er ekki þar með sagt, að hægt sé að
setja sjóðheitan skaptpott á borðstofuborðið. Aftur á móti er óhætt að
setja á það bolla með heitu kaffi eða tei, án þess að komi blettur.
Þetta er nú orðið langt mál um gagnsemi silicongljáa á húsgögn úr
viði. En hann er engu síður hentugur á aðra fleti, sem þarf að verja og
halda gljáandi: gólf, gler, leður, málma og flísar. En notið aldrei silicon-
gljáa á matta fleti.
Siliconið er vatnsþétt.
EINHVER merkasti eiginleiki siliconsins er sá, að það er vatnsþétt. Og
það gerir þetta efni ennþá mikilvægara á öðrum sviðum en sem
bóngljái. Hugsið ykkur kvöldkjól, > sem kokteill hrinur af eins og vatn af
gæs, hús, sem lítur út eins og nýtt, þó alls kyns veður lemji það að
utan allan ársins hring, eða gólfteppi, sem blekblettir festast ekki I, heldur
nást úr með köldu vatni. Þetta eru engir draumórar, þó ekki sé enn hægt
að fara út í búð og kaupa pund eða pott af siliconi og bera það á fyrr-
nefnda hluti. Þetta er hægt að framleiða, þó það sé ekki komið á markað-
inn ennþá.
Siliconvættur fatnaður.
ERLENDIS er nú farið að framleiða siliconvætt efni. Allir gerfiþræðir
reyndust strax hentugir í þessu skyni og nú hafa baðmullar og
ullarþræðir verið teknir til samskonar' meðferðar. Um skeið hefur verið
hægt að fá regnkápur, íbornar með silicon — þó þær séu ekki alltaf
þannig merktai- — og líka hafa komið á markaðinn kjólar, sem ekki eiga
„að taka í sig bletti,“ enda er það rétt hvað alls kyns vatnskenda bletti
snertir. ,
Það á að vera óhætt að þvo og láta hreinsa slík efni. Þó þarf að
aðvara efnalaugarnar þegar um siliconvætt efni er að ræða, og ekki má
þvo þau úr þessum sterku sápulausu hreinsiefnum, séu þau þvegin heima.
Sterk hreinsiefni þvo að vísu ekki siliconið úr, en þau mynda utan um það
húð, sem erfitt er að ná burtu aftur, og sem gerir það óvirkt. Annars
eiga siliconvætt efni að haldast óbreytt gegnum fjóra til fimm þvotta.
Framleiðandi siliconborinna skíðajakka í Englandi heldur því fram, að
bezt sé að hreinsa slikar flíkur með því að sprauta á þær köldu vatni,
enda þurfi ekki annað.
Enn sem komið er getur maður ekki fengið silicon til að bera í
flíkur sjálfur og siliconvætt efni munu ófáanleg, nema flaujelisefni. Á
erlendum markaði þarf líka oft að leita lengi, áður en maður finnur kjól
úr siliconvættu efni eða siliconborna skó.
Siliconvættu húsgagnaáklæði og gólfteppum yrði áreiðanlega vel tekið,
því slík efni mundu verjast blettum og sliti afburða vel. En þó hægt sé
að framleiða þau eru þau ekki komin á markaðinn enn sem komið er,
eftir því sem við bezt vitum.
Silicon á byggingar, í snyrtivörur og á eldhúsáhöld.
Ar SAMA hátt er gott að bera silieon á múrsteinsveggi. Það er alveg
litlaust og breytir í engu útliti húsanna, en það ver yzta borð þeirra
fyrir regni og sól. Þar með er ekki sagt, að það verji fyrir raka, sem
kemur innan frá og stafar af byggingargöllum.
Þá er röðin komin að snyrtivörunum. Byrjað er að nota siliconin í
handáburð, í sólarolíu (sem ekki skolast þá af i vatni), í hárlagningar-
vökva, hlýfðarkrem og auk þess þykir siliconvættur hreinsipappír fyrir
gleraugu ákaflega hentugur í notkun.
1 siliconbornum glösum og hylkjum fer ekkert af innihaldinu til spill-
is, enda er silicon nú mikið borið innan í alls kyns form, t. d. við fram-
leiðslu hjólbarða. Bakarar eru líka farnir að bera silicon innan í brauð-
og kökuform, svo að kökurnar festist ekki við heldur renni viðstöðu-
laust úr formunum sé þeim hallað. Enda eru engin eitruð efni i siliconum.
Siliconborin heimilisáhöld eru á næsta leiti. Og sumir halda því fram
að hægt vei'Si að steikja á þannig gerðum pönnum án þess að hafa
nokkra feiti á þeim.
1 iðnaðinum er silicon notað á margvíslegan hátt, t. d. sem smurn-
ing á alls kyns vélar, sem þá verða liðugri i gangi, afkastameiri og ná-
kvæmari.
Siliconin eru orðin föst í sessi.
r:EMSTU vísindamenn heimsins lýstu þvi yfir árið 1937, að ekki
væri líklegt að neinar mikilvægar framfarir yrðu á næstunni á þessu
sviði efnafræðinnar. Þá voru siliconin aðeins heillandi viðfagnsefni vís-
indamanna í rannsóknarstofunum, en þau voru talin hafa lítið hagnýtt
gildi. Það var ekki fyrr en eftir seinni heimsstyrjöldina, sem menn gerðu
sér grein fyrir hinum hagnýtu möguleikum þeirra. Það kom í hlut Banda-
ríkjamanna að verða fyrstir til að meta gildi þeirra og byrja að nota
þessi efni í iðnaði. En nú eru þau framleidd víðar, enda eru þau meðal
hinna merkustu nýjunga, sem komið hafa fram til að létta heimilisstörf-
in, svo ekki sé meira sagt.
(Stuðst við grein i Good Housekeeping, hinu enska).
SAMANLAGÐI
BARNAVAGNINN
I • Þær mæður, sem búa í úthverfunum og þurfa stund-
i uin að bregða sér í bæinn með ungbörnin, munu kunna
i að meta þennan hentuga bamavagn.
Hann er þannig útbúinn að auðvelt er að leggja hann
í saman og stinga honum ofan í meðfylgjandi tösku. Fyrir-
É ferðin á töskunni er 80X50 sm. og þykktin eins og á
Í venjulegri ferðatösku.
Þessi vagn var sýndur á sýningu fyrir bamadót í París.
i Það fylgir ekld sögunni, hvort nokkurt íslenzkt fyrirtæki
[ hafi pantað Jiessa gerð barnavagna.
14
llllllllllllllllllllllllllllllllllllllll*llll*l**lll*l*,,,l,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,",,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,l