Veðrið - 01.04.1968, Page 7

HLYNUR SIGTRYGGSSON, veðurstofustjóri:
Veðurvarzla veraldar - World Weather Watch
Nokkrum sinnum liefur það komið fyrir í sögu veðurfræðinnar, að tæknifram-
íarir á öðrum sviðum hafa haft úrslitaþýðingu á þróun hennar. Reyndar má
líklega segja svipað um aðrar fræðigreinar, en þó munu þessir atburðir hafa
komið oftar fyrir innan veðurfræðinnar og orðið þar afdrifaríkari en í sögu
annarra fræðigreina. Þannig varð uppfinning ritsímans um ntiðja síðustu öld til
þess, að hægt varð að safna veðurfregnum af stórum landssvæðum á skömmum
tíma, og komst þetta til framkvæmda nokkru eftir hið nafntogaða óveður á
Svartahafi þann 14. nóvember 1854, er olli nteiri usla í flotunr Frakka og
Breta þar, en fallbyssur fjendanna höfðu mátt til. Þegar skipulag fór að komast
á skeytasendingarnar, voru fljótlega stofnaðar veðurstofur í ýmum löndum, á
Bretlandseyjum árið 1861, í Frakklandi 1863 og í Noregi árið 1866.
Næstu hundrað ár þróaðist veðurfræðin jafnt og þétt. Athugunarstöðvum
fjölgaði í öllum hlutum heims, mest þó á norðurhveli jarðar, og háloftaathug-
anir urðu algengar á þriðja og fjórða tug tuttugustu aldar. Framfarir á vísinda-
sviðinu urðu líka stórstígar, inestu munaði þó, er Vilhelm Bjerknes lagði smiðs-
höggið á verkið, sem gera þurfti til að hægt væri að beita aflfræði Newtons á
loft og höf. Þessu verki var að mestu lokið um síðustu aldamót, þótt það liafi
að sjálfsögðu verið endurbætt síðan.
Bráðlega kom þó í ljós, að ef leysa átti stærðfræðilíkingarnar, sem réðu
breytingum loftsins, þurfti til þess lítt viðráðanlegan talnagrúa, jafnvel þótt
þær væru gerðar eins einfaldar og frekast þótti fært. Enskur stærðfræðingur,
Lewis F. Richardson, gerði þó tilraun til þess árið 1922. Aðaltæki lians var venju-
leg reiknivél — bezta tækið, sem þá var tiltækt — en hún reyndist allsendis
ónóg. Richardsón vann eitt sinn sex vikur að því að reikna veðurspá tólf tíma
frarn í tímann — og hún reyndist röng. Eftir þetta áætlaði Richardson, að
64 000 reiknivélar og reikningsmenn þyrfti til að reikna áður en veðurspáin
kæmi út í tæka tíð.
Hér um bil liundrað árum eftir stofnun liinna fyrstu veðurstofa leit aftur
Foreldrabyggð sinni og æskustöðvum unni Jón og var þeim trúr til hinztu
stundar. Hann kaus að hverfa til uppruna sins og lilaut leg að fæðingarstað
sínum, Þingeyrum í Húnaþingi. Þangað fylgdu honum traustustu garparnir i
hinu fræga jöklaliði lians.
Það er stór eyða þar, sem Jón stóð áður. Það finnum við bezt, sem störfuðum
með honum og undir hans leiðsögn. En þó er missir venzlafólks og ættingja
mestur, systkina, barna og barnabarna. Þeim vottum við innilega liluttekningu
við fráfall hans. Jónas Jaliobsson.
VEÐRIÐ
7