Vikan - 20.04.1961, Blaðsíða 31

Hreinsum
gólfteppi
í heimahúsum eða
á verkstæði voru.
Hreinsunarefnið
drepur inöl.
Hrein
gólfteppi
eru prýði
heimilisins.
Mk&SW • mr.. ■
|f f V.4‘
ÞRIF H.F.
Sími 35357.
lyrsta setjorovélin
Kringum 1880 var New York Tribune tálíð 'eitt
fullkomnasta dagblað í Bandaríkjúnum. Biaðamenn
öfluðu frétta gegnum hinn nýuppfundna talsima og
skrifuðu þær siðan upp á ritýél, sem fáséðar voru
í þá daga. Loks voru þær þrentaðar með líraði á
einhverja fullkomnustu sívalningspressu'þeiýra tima.
En þó var þar einn Þrándur í Götu fréttaflutningsins
frá blaðamönnum til lesendanna. . .Útgefendur blaða
jafnt sem bóka urðu að láta setja liverja línu með
höndunum, bókstaí við bókstaf. Þessi aðferð hafði yer-
ið viðhöfð um allan heim í rúmar þrjár aidir, en hún
nægði engan veginn í stórborg eius og New York
með rúmar tvær milljónir íbúa.
Mörgum hugvitsmönnum hafði dottið í hug, að
hentugt mundi að hafa vélknúða setjara. Það var
árið 1876, að einn þessara manna kom á verkstæði
i Baltimore, þar sem smiðuð voru vísindatæki, og
hafði meðferðis setjáravél, sem hann var að vinna
að. Við henni tók Ottmar Mergenthaler, ungur mað-
ur, sem þá var nýkominn frá Wúrttemberg i Þýzka-
landi til að vinna á verkstæðinu i Baltimore. Þótt
Mergenthaler væri ekki prentari og þekkti litið til
prentiðnaðar, ákvað hann að teikna seljara og smíða
hann sjálfur.
Fyrsta vélin var klunnaleg og sannast að segja
ónothæf. Það var ekki fyrr en eftir nokkur ár, að
Mergenthaler heppnaðist að gera teikningu, sem var
svo fullkomin, að hún er enn i dag notuð óbreytt
í aðalatriðum. Hún starfaði þannig, að setjarinn
þrýsti á lykla, svipaða og á ritvélum, og málmmót,
eitt fyrir hvern staf, lögðust hlið við hlið í röð.
Bræddur málmur var látinn í mótin, og þar harðnaði
hann strax og myndaði línu af stöfum. Vélin var um
það bil sex sinnum fljótvirkari en maður, og letrið
var alltaf ferskt og hreint, því að málmurinn var

NÝKOMIN ENSK
SUMARfATAHHI
SKOZK-
ENSK-
ÞÝZK-
JAKKAEFHI
BUXNAEFNI I ÚRVALI.
klædskeri 1
Bankastrœti 6. — Sími 10935
alltaf bræddur, j)egar búið var áð nota hann, og
endurmótaður. Mergenthaler fann einnig upp leið
til að raða stöfum og orðum í línu, svo að þær
væru alltaf jafn langar, og brúnin jöfn.
Ráðamenn lilaðsins New York Tribune höfðu
áhuga á þessari vél Mergenthalers, sem köiluð var
I.inotypq, og hin fyrsta var sett upp í setjarasal
Framhald á bls. 33.
Við skildum ekki eftir
nein spor. Skipafélagið,
tryggingarfé'^gið, lögreglaJu
öll standa |>au
ráðalaus.
íA meðan ]»ið
\ haldið ykkur
/ saman
erum við örugg.
Þeir finna
okkur aldrei.
Við skulum
hafa hað
þannig
-----
VIKAN 31