Vikan - 03.05.1967, Síða 13

";>.Vx ^
;;V,V;’>
' \ !\ÍPt
L'...:
ipii
■:■,. :•:•:•:•: :•:: • . :•:•.

•: ■' :'■• ■'■
svona til að prófa mig. Ég svaraði því til, að ég mundi byrja
á því að tala við starfsfólkið, komast að raun um hvernig
það ynni saman, athuga hvernig bankaviðskiptum væri
háttað í landinu og s^itthvað fleira. Karlinum leizt vel á þetta.
— Og svo fóruð þér til íslands?
— Já, ég fór með skipi sem hét Laura og var eign Sam-
einaða gufuskipafélagsins. Þetta var í apríl 1909. Ég man
hvað ég var undrandi yfir því, að hér í Reykjavík skyldi
engin höfn vera. Hér voru þá aðeins fáar bryggjur, t.d. Ziem-
sensbryggja, Kolabryggjan og svo Bæjarbryggjan, sem var
steinsteypt. Strax sama daginn fór ég beint til Mortensens
rakara, sem var í Hafnarstræti, og lét bæði klippa mig og
raka til þess að ég liti vel út, þegar ég kæmi í Bryde-verzlun.
Það var einkennilegt umhorfs hér í Reykjavík á þessum
tíma og ólíkt því sem nú er. Ég rak strax augun í, að götur
voru hér eiginlega engar; eini vísirinn að slíku var stein-
lagður smáspotti frá Lögreglustöðinni að Ingólfshvoli —
rétt yfir götuna! Þar sem bifreiðastöð Steindórs er nú var
þá hesthús, sem tilheyrði Bryde-verzlun. Þar gátu bænd-
urnir athafnað sig, þegar þeir komu í kaupstaðinn með ull
og kjöt. Yfirmaður allra Bryde-verzlananna hét N. B. Niel-
sen, og það var hann sem ég átti mest að vinna með.
Eftir þriggja mánaða dvöl hér fór ég aftur til Kaupmanna-
hafnar. Ég hafði notað tímann til þess að kynna mér verzlun
Brydes hér í Reykjavík, sem þá var ein af stærstu verzlun-
um bæjarins. Einnig fór ég í útibú hans úti á landi. Faktor
í Borgarnesi var Ólafur Arnbjörnsson, faðir núverandi bæj-
arfógeta á ísafirði, Jóhanns Gunnars Ólafssonar, en á hin-
um stöðunum voru faktorar: í Hafnarfirði Ólafur Ámunda-
son, í Vestmannaeyjum Anton Bjarnason og í Vík í Mýrdal
Gunnar Ólafsson. Það var hann sem skrifaði Bryde eitt sinn
og bað hann um leyfi til þess að láta kjósa sig á þing. Bryde
brást hinn reiðasti við þeirri málaleitan og svaraði: „Hjá
okkur hér í fyrirtækinu er engin pólitík önnur en handels-
pólitíkin!“ Gunnar lét þá karlinn sigla sinn sjó og var kosinn
á þing,
Það tók mig talsverðan tíma að komast inn í hlutina og
venjast öllum aðstæðum hér. Ég kunni náttúrlega ekki orð
í íslenzku, en það kom ekki ýkja mikið að sök, því að
margir íslendingar töluðu dönsku vel í þá daga. Það þótti
svo fínt.
Þegar ég kom til Hafnar í júlí, var Bryde ánægður með
það sem ég hafði gert hér á íslandi, þótt tíminn væri ekki
langur. Ég kom hingað síðan aftur í ágúst með flatbotna
skipinu ísafold. Við tókum land í Vík í Mýrdal. Þar var
engin höfn og er raunar ekki enn. Það varð að sæta sjávar-
föllum, og þarna var til taks uppskipunarbátur með sextán
mönnum um borð. Hann sá um að ferja fólk og varning í
land, og mér er sérstaklega minnisstætt hversu erfitt og
hættulegt verk þetta var og hversu vel sjómennirnir leystu
það af höndum. Tvö önnur lítil atvik hafa orðið mér minnis-
stæð í sambandi við karlana á uppskipunarbátnum. Annað
var það hversu mikið þeir töluðu á meðan þeir reru. Ég
hef aldrei heyrt annað eins kjaftæði á ævi minni. Hitt var
hversu sjómennirnir höfðu allir sem einn snjóhvítar tenn-
ur. Ég er sannfærður um, að það var mest harðfisknum að
þakka.
Nú, ég fór enn til Kaupmannahafnar í byrjun desember,
en kom síðan alkominn hingað í janúar 1910 og hafði þá
konu mína, Metha, með mér.
Um þetta leyti vildi Bryde selja útibúið í Hafnarfirði.
Hann átli fimm skútur, eins og við minntumst á áðan, og
þær voru allar gerðar út frá Hafnarfirði. Reksturinn gekk
ekki nógu vel. Ég hafði einn með sölu verzlunarinnar að
gera, en Bogi Brynjólfsson, sem ég hafði kynnzt í Kaup-
mannahöfn, var lögfræðingur minn. Bærinn hafði áhuga á
að kaupa allar eignir Brydes, og þegar málið var komið á
lokastig, boðaði Magnús Jónsson, sýslumaður, bæjarstjórn-
ina á fund. Fundurinn stóð langt fram á nótt, og ég fékk
símann til að halda opnu til þess að hægt væri að hringja
mig upp. Það sýnir hversu mál þetta var talið mikilvægt,
að ég þurfti ekki annað en biðja um að síminn héldi opnu
fram á nótt og það var gert umyrðalaust. Ég féklc Ásgeir
Sigurðsson til þess að bjóða í á móti fyrir hönd Edinborgar
— til þess að hækka verðið, en endirinn varð sá, að bær-
inn keypti allar eignir Brydes í Hafnarfirði. Ég man ekki
lengur verðið, en ég man, að ég lét eina af skútunum, Pollux
hét hún, fylgja með sem uppbót, og þá gengu kaupin loksins
saman.
Framhald á bls. 31.
18. tbi. VIKAN 13