Vikan - 13.08.1970, Blaðsíða 12

ER ÖLD
Það er engin ástæða
til að þessi
nákvæma verka-
skipting haldist, sem
sé sú að karlmaðurinn
sé fyrst og fremst
fjáröflunartæki
og hermaður, en konan
sé lokuð inni til
að ala upp börnin.
Upphaf Rauðsokkahreyfingarinnar á
á Tslandi. Hér sjást þrjár knálegar
konur úr hópi frumherja hreyfingar-
innar ganga undir styttunni úr Lýsi-
strötu, sem borin var fyrir göngunni.
KONUNNAR FRAMUNDAN?
— Liggur það þá ekki í hlut-
arins eðli, ef konurnar hætta að
sitja prjónandi heima og svo
framvegis, að karlmennirnir
verði að taka að sér heimilis-
störf og barnauppeldi til jafns
við þær?
Jú, þarna kemurðu einmitt
inn á mjög merkilegan hlut.
Heimilið sem slíkt, eins og það
hefur verið, það hlýtur að breyt-
ast. Einhvers staðar las ég að
líkja mætti kvenþjóð nútímans
við handverksmennina, sem
stóðu uppi eins og gersamlega
úrelt tæki, þegar iðnbyltingin
varð. Nú standa konurnar gagn-
vart því að það er búið að skera
þær frá allri framleiðslu. Þær
taka ekki lengur þátt í .fram-
leiðslu úti í þjóðfélaginu, og
heimilið er ekki lengur sá vett-
vangur framleiðslu, sem það
var. Og hvað kynlífið sjálft
snertir, hafa viðhorfin til þess
gerbreytzt. Áður var lögð mikil
áherzla á að börnin yrðu mörg,
og það gaf konunni auðvitað
vissa þýðingu og mikilvægi. Nú
beinist viðleitnin að því að færa
niður barneignir eins langt og
hægt er, vegna þess að offjölg-
un vofir yfir mannkyninu. Einn
ráðherrann í Bandaríkjastjórn,
sem kalla mætti niðjamálaráð-
herra, gaf út fyrir skömmu ekki
beina skipun, en tilmæli til
bandarísku þjóðarinnar um að
ung hjón miðuðu fjölskyldu-
áætlun sína við að eignast ekki
nema tvö börn, af því að of-
fjölgun væri í Bandaríkjunum.
Þegar Rússar byrjuðu á áætlun-
arbúskap í landbúnaðinum,
þótti það nánast guðlast, en nú
er áætlunarbúskapur kominn á
svo hátt stig í heiminum að fjöl-
skylduáætlanir eru orðnar stað-
reynd.
Frá því sögur hófust hafa
kynin skipt með sér verkum.
Ykkar viðleitni beinist að því að
gera að engu þessa skiptingu?
Það má kannski segja að
fyrst kynin eru tvö, þá hljóti
þeim frá náttúrunnar hendi að
vera ætlað sitt hlutverkið hvoru.
Karlmaðurinn getur börnin að
sjálfsögðu en konan fæðir þau.
Engu að síður en engin ástæða
til að þessi nákvæma verka-
skipting haldist, sem sé sú að
karlmaðurinn sé það sem hann
er nú, fyrst og fremst fjáröflun-
artæki og hermaður, en konan
sé hins vegar lokuð inni til að
ala upp börnin.
Á síðustu fimmtíu árum eða
þar um bil, síðan konan fór að
fá þjóðfélagsleg réttindi, þá hef-
ur aðstaða konunnar, viðvíkj-
andi kynbundnu starfssviði
hennar, breytzt alveg geysilega,
en hins vegar hefur karlmaður-
inn setið kyrr í sinni skúffu. Það
er orðin full þörf á því að ná
honum út úr því búri, að hann
sé ekki lengur til þess eins að
reita saman peninga og vega
menn. Þessar nýju kvenfrelsis-
hreyfingar, sem eru í rauninni
alhliða mannréttindahreyfingar,
þær beinast ekki síður að því að
frelsa karlmanninn.
— Beinist barátta ykkar ekki
einnig gegn félagslegri aðgrein-
ingu kynjanna?
Jú, vitaskuld. Eitt af því
hörmulega við verkaskiptinguna,
sem enn er áberandi hér á Is-
landi, eru þær siðvenjur sem
gera ráð fyrir að konur geti
raunar ekki haft önnur sam-
skipti við karlmenn en kynferð-
isleg. Þær gátu ekki átt karl-
menn að vinum; svo aðgreind
voru kynin. Maður sér það enn,
þegar gestir koma til dæmis á
sveitabæ, þá ber húsfreyjan inn
kaffi og hverfur svo fram í eld-
hús, en bóndinn sezt og drekkur
og ræðir við gestina. f sam-
kvæmum er anzi mikið um það
enn að konur haldi sig sér, nú
og verkalýðshreyfingin er öll
skipulögð þannig, að sérstök
verkalýðsfélög eru fyrir konur
og önnur fyrir karla. Þannig af-
greiða kynin sín mál sitt í hvoru
lagi, og þetta er auðvitað úrelt.
Það hefur vakið athygli í
sambandi við Rauðsokkurnar, að
hreyfing þeirra þykir kvenlegri,
ef svo mætti að orði komast, en
fyrri kvenréttindahreyfingar.
— Til þessa hefur verið mik-
ið um það að konur sem barizt
hafa fyrir kvenréttindum og
hafa notað sér þau réttindi, þær
eru gerðar að hálfgerðum karl-
mönnum. Þær eru teknar inn í
heim karlmannsins og þurfa oft
og tíðum að afneita því að vera
konur. Þetta er vitaskuld á eng-
an hátt æskileg þróun. Konan á
að fá rétt til þess að vera kona,
og á að geta notað öll sín rétt-
indi og gegnt öllum störfum, án
þess að þurfa að afsala sér því
að vera kona og eiga börn. Þetta
hefur til þessa verið notað gegn
konunni, þegar hún þarf að taka
sér frí frá verki til að fæða börn,
þá hafa þær misst starfið og alla
aðstöðu til að keppa við karl-
manninn á starfsvettvanginum.
Svo er það líka til að það verði
til eins konar samkyn, únísex,
þar sem munurinn á kynjunum
þurrkist að miklu leyti út. Þetta
er þegar farið að koma fram í
tízkunni, svokallaðri samkyns-
eða únísextízku. Þegar henni er
framfylgt er fullerfitt að þekkja
hvað drengur er eða stúlka;
kynin klippa sig eins, klæða sig
eins, og síðan á heimilunum, þar
er verkaskiptingin ákaflega lítið
afmörkuð, þannig til dæmis að
konan vinnur úti hluta af degin-
um, karlmaðurinn annan hluta
dagsins, og bæði skipta með sér
uppeldinu og húsverkunum.
Þetta hefði ég álitið að væri
raunar það æskilegasta. Hins
vegar mætti kannski líta á það
sem áfanga í þróuninni að kon-
ur fengju rétt til þess að vera
konur. Eins og sakir standa er
ekki hægt að segja að þær hafi
rétt til þess. Það er eins og ég
sagði áðan búið að slíta þær frá
allri framleiðslu. Kynlífið hlýt-
ur að missa mikið af innihaldi
sínu fyrir það að það er ekki
lengur til þess að framleiða bör'n.
— Það dregur að sjálfsögðu
úr þýðingu konunnar í heild.
Þegar konan fær sín rétt-
indi, þá hrynur gamla ídealið,
heimur hennar, en hún er van-
þróuð; hún hefur ekki tækni-
þekkingu til að fara út í fjölda
starfsgreina, það er að segja
flestar konur, þótt auðvitað sé
hér um undantekningar að ræða.
Þær standa uppi ráðalausar og
12 VIKAN 33. tbi.