Vikan - 13.08.1970, Blaðsíða 44

bækur mínar eins máttugar og
lífið.“
Hann hafði gert samning við
„Cosmopolitan Magazine" um
það, að láta þá hafa tvær skáld-
sögur á ári í fimm ár, en hann
var nú svo ofhlaðinn störfum,
að einkaritari hans, Jack Byrne,
skrifaði manni, sem vildi fá hann
til að hrinda af stað nýju fyrir-
tæki: „Útgefendur hans hafa
ákveðið hvaða vinnu hann eigi
að leysa af hendi, og hann er
þeim samningsbundinn mörg ár
fram í tímann." Þegar hann var
tuttugu og fjögurra ára hafði
hann valdið byltingu í efnisvali
tímaritanna. Nú svaraði hann
bréfi frá verðandi rithöfundi
með þessum orðum: „Ef þér ætl-
ið að skrifa handa tímaritunum,
þá verðið þér að skrifa það, sem
þau vilji birta.“
Menntaskólakennslukonu, sem
skrifaði honum og bað hann um
stuðning í baráttunni gegn
stjórnmálaspillingunni, svaraði
hann þannig: „Það eru nú liðin
ekki svo fá ár síðan ég hóf bar-
áttuna gegn stjórnmálaspilling-
unni og fyrir réttlæti til handa
öllum mönnum. Mér finnst ég
vera eins konar brautryðjandi,
þegar ég lít yfir þessa margra
ára baráttu. Ég vil ekki beinlínis
halda því fram, að ég hafi beðið
ósigur í brautryðjendastarfi
mínu, en ég er ekki lengur eins
og æskan, sem hyggur sig geta
sigrað óvininn með leiftursókn
á einum degi. Ég er einn þeirra
brautryðjenda, sem ekki láta sig
dreyma um að sjá endalok bar-
áttunnar eða gera sér nokkra
grein fyrir því, hvenær henni
muni verða lokið.“ Öðrum vini
sínum, sem reynt hafði að fá
hann til að taka þátt í skipu-
lagðri árás á trúarbrögðin skrif-
aði hann: „Mér finnst, að bar-
áttan gegn trúnni sé fjarlæg og
gleymd barátta, sem háð er ein-
hvers staðar á hala veraldar. Ég
held, að þú sért að berjast við
andstæðing, sem frá sjónarmiði
skynseminnar hefur þegar beðið
ósigur.“
Mary Austin, sem kvartaði yf-
ir því, að beztu verk sín væru
algjörlega misskilin, svaraði
hann: „Það bezta, sem hjarta
mitt og heili hafa skapað, hefur
allt verið misskilið af öllum
þeim, sem lesa bækur hér í þess-
um heimi, en ég læt það ekkert
á mig fá. Ég læt menn dást af
mér vegna hrottaskapar míns og
fjölda annarra eiginleika, sem
alls ekki finnast í verkum mín-
um. Þeir, sem standa einir, eiga
ekki um neitt að velja. Mér virð-
ist, að allir spámenn og meistar-
ar allra tíma hafi orðið að standa
einir, nema þegar þeir voru
grýttir eða brenndir á báli.“
Þegar hann fékk reiðiþrungin
og vonsvikin bréf frá áhangend-
um sínum, út af „Litlu frúnni í
stóra húsinu“ — því að þeir
fleygðu blátt áfram tímaritinu,
Fjarlægið
naglaböndin
á auðveldan hátt
* Fljótvirkt
* Hreinlegt
& Engar sprungur
* Sársaukalaust
Hinn sjálffyllti Cutipen gefur mýkj-
andi lanolín blandaðan snyrtilög, einn
dropa í einu sem mýkir og eyðir
óprýðandi naglaböndum. Cutipen er
eins og fallegur óþrjótandi sjálfblek-
ungur sérstaklega gerður til snyrting-
ar. Hinn sérstæði oddur hans snyrtir
og lagfærir naglaböndin svo að negl-
ur yðar njóti sín. Engra pinna eða
bómullar er þörf. Cutipen er algjör-
lega þéttur svo að geyma má hann í
handtösku. Cutipen fæst í öllum
snyrtivöruverzlunum. Handbærar á-
fyllingar.
Cu&p&K'
Fyrir stökkar neglur biðjið um Nutri-
nail, vitamínsblandaðan naglaáburð
sem seldur er í pennum jafn hand-
hægum í notkun oð Cutipen.
UMBOÐSMAÐUR:
J. Ó. M Ö L L E R & C O.
KIRKJUHVOLI, REYKJAVÍK
sem hún birtist í í ofninn — beit
hann frá sér eins og sært dýr:
„Látið mig segja ykkur það
hreinskilnislega, að ég er hreyk-
inn af að hafa skrifað „Litlu
frúna“.
Það sem enginn vissi nema El-
iza, var, að hann þjáðist af stöð-
ugum ótta við að verða vitskert-
ur. Og óttinn óx, þegar hann
sannfærðist um það, að móðir
hans væri ekki með öllum mjalla.
Hvað eftir annað sagði hann
grátklökkur: „Eliza, ef ég verð
vitskertur, þá lofaðu því að
senda mig ekki á vitfirringahæli.
Þú verður að lofa því að gera
það ekki!“ En Eliza gat ekki
dregið úr hræðslu hans, þó að
hún fullvissaði hann um, að hún
mundi aldrei senda hann á vit-
firringahæli, heldur stunda hann
sjálf.
Eina von hans var, að hann
fyndi konu, sem hann gæti elsk-
að og sem gæti fætt honum son.
Hann hafði skapað fjölda ódauð-
legra persóna í skáldskap sín-
um, og nú hét hann sjálfum sér,
að hann skyldi eignast son, hvað
sem það kostaði og hvernig sem
það gæti orðið. Hann ætlaði að
finna konu, sem gæti fætt hon-
um son og taka hana til sín á
búgarðinn. Það er ýmislegt, sem
bendir til þess, að hann hafi
fundið konuna, sem hann leitaði
að, að hann hafi elskað hana
heitt og hún hann. En hann kom
aldrei áformi sínu í framkvæmd.
Hann hafði ekki hjarta í sér til
að særa tilfinningar Charmian.
Hann var ástúðlegur við hana og
skrifaði stöðugt orðskrúðugar til-
einkanir á þau eintök af bókum
sínum, sem hann gaf henni.
Charmian var ákaflega van-
stillt og taugaóstyrk. Hún vissi,
að hann var henni ótrúr, og í
Oakland töluðu menn um að
skilnaður þeirra væri í vændum.
Hún þjáðist stöðugt af svefn-
leysi.
Árið 1915 hafði Jack sent frá
sér tvær smásögur, og hafði
hann samið þær báðar árið áð-
ur. Þann 1. desember 1914 hafði
hann skrifað: „í gær lauk ég við
skáldsöguna „Litla frúin í stóra
húsinu“; á morgun byrja ég á
næstu skáldsögunni, sem ég hef
hugsað mér að kalla „Askjan
loklausa“.“ En hann skrifaði al-
drei þessa bók, og „Launmorð-
ingja-skrifstofan“, sem Sinclair
hafði gefið honum hugmyndina
að, sá heldur aldrei dagsins ljós;
hann gafst upp í henni miðri.
í janúar 1916 fór hann ásamt
Charmian til Hawaii í von um,
að sólin mundi aftur færa hon-
um heilsuna. Þó að vinir hans
og verkamenn hefðu brugðizt
honum, hafði hann ekki misst
trúna á hið sósíalistiska þjóðfé-
lag; hann var sannfærðari í trú
sinni en nokkru sinni fyrr. En
hann var orðinn sár í garð mann-
anna yfir deyfð þeirra og yfir
því, að þeir hefðu ekki dug í
sér til að varpa af sér okinu. Við
skrifborðið í skipsklefa sínum
skrifaði hann: „Ég segi mig hér
með úr flokki sósíalista vegna
skorts hans á eldmóði og bar-
áttukjark og skilningsleysis á
þýðingu stéttabaráttunnar. Eg
var upphaflega meðlimur hins
gamla, byltingarsinnaða og
djarfa baráttuflokks verkalýðs-
ins. Reynsla mín af stéttabarátt-
unni hefur kennt mér, að ein-
ungis með því að berjast einir
og leita aldrei samvinnu við and-
stæðingana geti verkalýðsstéttin
sigrað. En þegar jafnaðarstefnan
í Bandaríkjunum hefur þróazt í
það að verða friðsamleg afslátt-
arpólitík, get ég ekki lengur var-
ið það fyrir sannfæringu minni
að vera meðlimur í flokknum.
Þess vegna sendi ég nú úrsögn
mína.“
☆
Er öld konunnar
framundan
Framhald af bls. 13.
anska viðhorf Karls Marx til
konunnar hefur verið tekið upp
óendurskoðað í Sovétríkjunum
sérstaklega. Það væri svo sann-
arlega þörf á rauðsokkahreyf-
ingu þar.
— Nú er að heyra að sovézk-
ar konur séu virkari í þjóðfélag-
inu almennt en kynsystur þeirra
annars staðar.
— Hér er um að ræða nokkuð
athyglisvert atriði. Þegar Sara
Lidman kom hingað og var að
tala um Víetnam, þá gat hún
þess í sambandi við stríðið þar
að það hefði losað kynin af þeim
afmörkuðu básum, sem þau
hefðu verið bundin á frá önd-
verðu. í Víetnam var, eins og
öðrum Asíulöndum, ákaflega
mikill munur gerður á kynjum.
Karlmenn þar voru ekki taldir
til karlmanna ef þeir komu ná-
lægt húsverkum eða slíku. En í
stríðinu hefur þetta allt raskazt.
Konurnar hafa orðið að taka al-
geran þátt í stríðinu og störfum
sem að því lúta, en karlmenn-
irnir eru aftur á móti farnir að
elda mat, hugsa um börn og
sinna öðrum heimilisstörfum
þegar þannig stendur á. Eitthvað
svipað þessu held ég hafi gerzt
í Rússlandi. Fyrst var það bylt-
ingin og stríðin upp úr henni og
svo kemur föðurlandsstríðið
mikla. Nú, þegar allir karlmenn
eru úti að stríða, þá eru kon-
urnar heima og verða að vinna
allt. En ég held að eftir stríðið
hafi komið dálítið bakslag í þess-
um málum í sósíalísku löndun-
um og konurnar hafi í nokkrum
mæli þokazt inn á heimilin aft-
ur. Þetta er saga sem oft hefur
endurtekið sig: þegar byltingar
hafa verið leiddar til lykta og
sigurs, þá hefur konan eftir sem
áður setið í eldhúsinu.
Aftur á móti er eins og við
vitum á stefnuskrá kommúnista
og sósíalista að algert jafnrétti
skuli ríkja með kynjunum; þeir
reyna að minnsta kosti að láta
það líta þannig út; í Sovétríkj-
unum eru þeir með konur í
Æðstaráðinu. En nú vitum við að
þar í landi eru miklu fleiri kon-
ur en karlar, þar eð karlmönn-
unum var gegndarlaust slátrað í
stríðinu, svo að réttu lagi ættu
að vera fleiri konur en karlar í
Æðstaráðinu. En þær eru þar
auðvitað miklu færri. Fúrtséva
var menntamálaráðherra hjá
þeim um skeið, og eru þar með
taldar þær konur sovézkar er
komizt hafa í raunverulegar
valdastöður. Þær eru þingmenn,
varaborgarstjórar, læknar, kenn-
arar og verkfræðingar, og sællar
minningar sendu þeir Teresj-
kovu út í geiminn, en samt sem
áður held ég því miður að áhrif
konunnar í Sovétrikjunum séu
44 VIKAN 33- tw.