Vikan - 13.08.1970, Blaðsíða 13

reyna í angist að halda í hinn
gamla heim, af því að þær eru
ekki undir það búnar að taka
á sig þær skyldur, sem þær þó
í rauninni komast ekki hjá að
taka á sig, ef þær eiga að geta
verið gildir þegnar í þjóðfélag-
inu.
Þetta mundi ein skýringin
á því, að konur kváðu yfirleitt
ívið íhaldssamari í stjórnmálum
og þjóðfélagsmálum en karlar?
Já, það stafar meðal ann-
ars af því að þær treysta sér
ekki til að tileinka sér ný við-
horf, telja sig ekki vera og eru
ekki undir það búnar. Það er
líka annað, sem er mjög eftir-
tektarvert þessu viðvíkjandi, að
þessi uppreisn konunnar, sem er
að hefjast nú um allan heim,
minnir að mörgu leyti á ungl-
inga- og stúdentauppreisnirnar.
Þetta stafar einfaldlega af því
að staða konunnar í heiminum er
eins og staða unglingsins. Hún
hefur lifað í heimi, þar sem hún
hefur raunverulega ekki sjálfs-
forræði. Hún hefur ekki haft af-
gerandi vald til að móta sinn
heim. Hún er þiggjandi, passíf-
ur þátttakandi í heiminum, sem
hún lifir í. Þess vegna er ekki
nema eðlilegt að uppreisn henn-
ar verði dálítið fálmandi, eins og
þreifað sé fyrir sér, prófað sig
áfram með hitt og þetta.
— Hvernig hefur þetta spurzt
fyrir hjá konum vítt og breitt?
— Þegar ég flutti í útvarpið
erindið um Rauðsokkahreyfing-
una, sem síðan kom í Þjóðviljan-
um undir fyrirsögninni: „Öreiga-
lýður í velferðarþjóðfélagi", þá
varð ég vör við að sumar konur
urðu reiðar. Kunningi minn,
Englendingur sem var í vinnu-
mennsku uppi í Hvítársíðu í
Borgarfirði, sagði mér að bónda-
konurnar þar hefðu orðið af-
skaplega reiðar og hneykslazt á
að kona skyldi leyfa sér að tala
svona í útvarpið. Og ég veit að
nokkrar verkakonur í fiskiðju-
veri hringdu í Þjóðviljann og
voru afskaplega reiðar yfir því
að vera kallaðar íhlaupavinnu-
lýður. Þó vitum við að þær eru
einmitt það, og meira að segja
í sama blaðinu og birti þessar
umkvartanir, var á baksíðunni
viðtal við verkakonur, sem
standa einhuga að verkfallsboð-
un í Reykjavík. Þar stendur
orðrétt:
„Verkakonur búa við lítið at-
vinnuöryggi. Ef þær sinna ekki
kalli stöðugt, geta þær búizt við
að lenda á byrjunarlaunum eins
og sextán ára stúlka, sem er að
byrja fiskvinnu, borið saman við
eldri verkakonur í starfi, sem
hafa kannski unnið árum saman
hjá sama frystihúsinu. Verka-
konur eiga að öðlast hærri taxta,
ef þær hafa unnið lengur en tvö
ár hjá sömu frystihúsum. Einu
sinni kom það fyrir mig að sinna
ekki kalli einn dag vikunnar og
datt ég þá niður í byrjunarlaun
um skeið, og hafði þá unnið
mörg ár hjá sama frystihúsinu."
Hvað er þetta annað en
íhlaupavinnulýður, sem hefur
engin réttindi? Ég var nú að
hlæja að því, að þær vildu kann-
ski láta kalla sig flökunargyðj-
ur eða vinnufrúr. Konur vilja
ekki láta líta á sig sem verka-
lýð, eða kalla hlutina sínum
réttu nöfnum; þær eru svo ald-
ar upp í þessu forfínaða viðhorfi
að talað sé við þær eins og döm-
ur, frúr. Þær horfast ekki í augu
við ástandið eins og það er. Og
meðan þær taka ekki raunhæft á
hlutunum, þá lagast auðvitað
ekkert.
— En ekki snerust nú allar
við þessu þannig.
— Nei, langt í frá. Þannig
hringdi í mig Jakobína Sigurð-
ardóttir í Garði, til að biðja mig
að senda sér allar greinar og
allt, sem hefði birzt um þetta,
því að hún var með brennandi
áhuga á málinu og sagðist þegar
líta á sig sem Rauðsokku. Og ég
vonast eftir skýrslu frá henni
um stöðu bóndakonunnar. Ég lít
einmitt svo á að einn megintil-
gangur þessarar hreyfingar, sem
er að verða til hér, sé að fá fólk
til að tala um þessa hluti, fá
skýrslur frá sem flestum starfs-
stéttum og ekki sízt karlmönn-
um.
— Já, það virðist ljóst.að bar-
áttumál hreyfingarinnar séu
ekki síður hagsmunamál fyrir
karla en konur.
— I því sambandi má vitna í
eitt af því ágætasta, sem skrifað
hefur verið um þetta hér á landi,
en það er grein sem Ásmundur
Sigurjónsson, blaðamaður á
Þjóðviljanum, skrifaði í það blað
tíunda júní síðastliðinn. Grein-
ina kallar Ásmundur: Það er í
karlmannsins þágu að styðja
frelsisbaráttu konunnar. Þetta er
ákaflega merk grein. Ásmundur
fékk mikinn áhuga á þessu og
fór í sambandi við þetta að velta
fyrir sér stöðu konunnar í sósíal-
íska heiminum, sem auðvitað
getur verið forvitnilegt til sam-
anburðar fyrir konur á Vestur-
löndum. Útfrá Uppruna fjöl-
skyldunnar eftir Engels fór hann
að velta fyrir sér viðhorfi þeirra
Karls Marx og Engels til kon-
unnar, og hvernig þetta viktorí-
Framhald á bls. 44
33. tbi. VIKAN 13