Vikan - 08.04.1971, Síða 11

Páskahátíðin er gengin í garð og
þess vegna ekki úr vegi að huga að trú
sinni. Eru íslendingar trú-
aðir með hjartanu, en heiðnir með höfðinu.
TRIlADIR
MED
HJARTAMU
í FUIafaRI
AIsVÖRU
Þegar séra Maltliías
Jochumsson gerðist prestur
á Akureyri skömmu fyrir
aldamót, varð hann fyrir
vonbrigðum vegna lélegrar
kirkjusóknar og áhuga-
leysis á trúarlegum efnum.
Hann lýsir þessu þannig i
sjálfsævisögu sinni: „Brá
mér við að sjá kirkjuna
hálftóma annað veifið hér,
í svo fjölmennum bæjar-
söfnuði, og að sjá fólk ríða
framhjá kirkjunni i
skemmtiferðir, og þó mest
við að heyra skothvellina
frá allarinu, til þeirra, sem
voru að elta seli og fugla
úti á Pollinum
Líklega hefur niargur
núlifandi prestur staðið i
sporum séra Malthíasar:
messað yfir auðum bekkj-
um, á meðan söfnuðurinn
elti uppi skemmtanir og
frilystaði sig. Trúaráhug-
inn hefur smátt og smátt
farið þverrandi hér á landi
með vaxandi velmegun og
auknu öryggi. Hann hefur
að öllum likindum orðið
rýrastur fyrir nokkrum ár-
um, þegar velferðarrikið
trónaði hvað hæst, og
spretthlaupið um veraldar-
gæðin var þreytt af mestu
kappi en minnstri forsjá.
En ylri aðstæður og kjör
eru ekki einhlit skýring,
þegar trúleysi Islendinga
er annars vegar.
Svo að aftur sé vitnað í
séra Matthías, þá kveðst
hann hafa kvalizt af efa-
semdum um það leyti, sem
hann varð prestur á Akur-
eyri. ,.Ég trúði ekki minni
eigin trú,“ segir hann. Og
einn vinur hans sagði, að
hann væri „trúaður með
hjartanu, en heiðinn með
höfðinu.“
Hér var aðeins um tima-
bundna erfiðleika að ræða
bjá séra Matthíasi. En
freistandi er að heimfæra
lýsingu vinarins upp á Is-
lendinga almennt. Sann-
leikurinn er sá, að þeir eru
innst inni trúaðri en þeir
vilja vera láta. Þeir flíka
hins vegar ógjarnan slikum
tilfinningum og rækja lítið
sem ekkert trú sína á ytra
borði. Orsakir þess eru ef-
laust margvislegar, en ein
gæti verið gáfnadýrkun,
sem hér hefur tiðkazt frá
fornu fari. Hún hefur stuðl-
að að því almenna áliti, að
trú og einlægni beri vott
um barnaskap og einfeldni
og séu þar að auki óþol-
andi væmin fyrirbæri.
Þessi rikjandi skoðun
bitnar ekki sízt á ungu
fólki, sem elst upp við and-
lausar og innantómar alls-
nægtir. Það er hávaðasamt,
eins og allir vita, og lætur
mikið að sér kveða. Mót-
mæli þess eru kröftug og
gagnrýnin miskunnarlaus.
En markmið þess er óljóst
og erfitt að henda reiður á,
hvað það vill í raun og
veru. Það virðist skorta
fyrst og fremst trú á sjálft
sig og heiminn.
Takmarkið, sem foreldr-
ar þess settu sér og kepptu
að með einurð og ósér
hlífni, var aftur á móti öll-
um ljóst. En illu heilli var
það eingöngu miðað við
veraldleg efni. Þegar því
hefur nú verið náð, reynist
það þvi ekki sú allsherjar-
lausn, sem vonir stóðu til,
heldur skapar ný og alvar-
ieg vandamál.
—o—
Að undanförnu hefur
kirkjan fitjað upp á ýms-
um breytingum og nýjung-
um, og öll starfsemi henn-
ar hefur virzt lífvænlegri
en áður. Skemmst er að
minnast æskulýðsdagsins,
þar sem m.a. voru kynnt
sálmalög í þjóðlagastíl. Svo
róttæk breyting mun ugg-
laust sæta einhverri gagn-
rýni. En sannarlega á hún
rétt á sér, ef hún getur opn-
að ungu fólki leið til kirkj-
unnar og veitt því þá kjöl-
festu, sem það þarfnast.
Og ef hér skyldi vera á
ferðinni upphaf nýrrar
vakningar, þá er ekki að
vita, nema íslendingar eigi
eftir að verða trúaðir i þess
orðs fyllstu merkingu —-
ekki aðeins með lijartanu,
heldur höfðinu líka.
G.Gr.
14. TBL. VIKAN 11