Vikan - 08.04.1971, Blaðsíða 41

því fjárhagslega kominn upp á
keisara Frakklands.
Napóleon þriðji fékk Maxi-
milían til trausts og halds rúm-
lega þrjátíu þúsund manna lið,
er verða skyldi honum til að-
stoðar næstu sex árin. Þar af
voru sex þúsund manns úr Út-
lendingahersveitinni frægu. En
hinn nýbakaði keisari hafði
ekkert yfir þessu liði að segja.
Hann var því einnig hernaðar-
lega kominn upp á Frakkakeis-
ara. Það varð til að espa gegn
honum Mexíkanana, sem ekki
þoldu evrópska yfirdrottnun í
neinni mynd.
Að lokum skuldbatt Maxi-
milían sig til að borga Frökk-
um um sjötíu milljarða króna
fyrir lánið á herliðinu. Þar eð
enginn mexíkanskur ríkissjóð-
ur var til, varð Maximilían að
taka lán til að borga þessa
fúlgu. Þá lenti hann í klóm
kauphallarbraskara og hafði
engin önnur ráð en að sam-
þykkja okurvexti. Þessar fjár-
hagslegu skuldbindingar voru
meðal þess, sem hann um síðir
var dæmdur til dauða fyrir.
Maximilían hafði þegar tap-
að leiknum, áður en hann steig
fæti á mexíkanska grund. Tí-
unda apríl 1864 var hann
krýndur keisari yfir Mexíkó á
hjallsvölum útifyrir Miramar-
höll. Hann var við það tæki-
færi í einkennisbúningi aðmír-
áls, skreyttum glitrandi heið-
ursmerkjum. Öryggisleysið,
sem lýsti sér í svipnum, stakk
átakanlega í stúf við viðhöfn
búnaðarins. Að hátíðahöldun-
um loknum lagði keisarinn sig
fyrir, yfirkominn af þunglyndi.
Karlotta tók naumast eftir
hve illa honum leið. Hún var
upptekin við undirbúning ferð-
arinnar vestur yfir hafið, taldi
sjálf sekkina með silkinu og
diskana úr Sévres-postulíninu,
sem freigátan ,,Novara“ var
fermd með og átti að prýða
hallirnar þeirra í Mexíkó. Þeg-
ar „Novara“ lagði úr höfn í
Tríest fjórtánda apríl 1864,
stóð Karlotta við borðstokkinn
og ljómaði öll. Maximilían við
hlið hennar grét, þegar Mira-
mar-höll hvarf útyfir sjón-
deildarhring.
Þannig var þá komið í hjóna-
bandi þessu. Karlotta var sú
sem knúði þau bæði áfram;
hún var hinn eiginlegi drottn-
andi. Maximilían leitaði til
hennar, hvort heldur sem ör-
yggisleysið hrjáði hann eða
þegar bjartsýnin hóf hann upp
úr öllu valdi. Nú tókst á milli
þeirra ný ást, sem minnti helzt
á ást móður og sonar.
Hvílíkt óskaplegt barn Maxi-
milían var sýnir sú staðreynd,
að á leiðinni yfir hafið byrj-
aði hann að skrifa sex hundr-
uð blaðsíðna verk um hirðsiði,
sem hann ætlaði að aga hirð
sína eftir.
En ríkið hans logaði í skæru-
hernaði. Fangelsin voru yf ir-
full, embættismennirnir spillt-
ir, ríkiskassinn tómur. Norður-,
vestur- og suðurhluti landsins
voru í höndum Juarezar hers-
höfðingja.
Um borð í freigátunni hegð-
uðu þau Maximilían og Kar-
lotta sér eins og væru þau á
leið til ríkis, þar sem friður og
regla ríktu. Þeim mun meiri
urðu vonbrigðin, er þau gengu
á land í Vera Cruz tuttugasta
og áttunda maí 1864. Enginn
maður beið þeirra á hafnar-
bakkanum. Fylgdarlið keisara-
hjónanna, sem taldi hundrað
manns, varð sjálft að sjá um
að farangrinum væri skipað
upp úr „Novara“ og hlaðið á
vagna. Á leiðinni eftir grýttum
vegum til Mexíkóborgar sáu
þau ekkert annað en eymd og
heyrðu ekki annað en bölbæn-
ir. Ferðin til höfuðborgarinnar
tók þrjár vikur, og þau voru
steinuppgefin ér þangað kom.
Þar beið þeirra hrikastór
höll með ellefu hundruð glugg-
um, þar sem nær allar rúður
voru brotnar. Rúmin, sem keis-
arahjónunum var ætlað að sofa
í, moruðu í óværu. Karlotta og
Maximilían notuðu billíarðborð
fyrir rúm fyrstu nótt sína í
höfuðborginni. Þegar fyrstu
vikuna þar hefur þeim hlotið að
vera orðið ljóst, hve ofboðslega
fyrirhyggjulaus þau höfðu ver-
ið. En þau sátu við sinn keip
eins og þrjózk börn. Þau stóðu
saman sem einn maður og fóru
að stjórna ríki sínu, sem var í
algerri upplausn,- Og að sjálf-
sögðu gerðu þau hvert glappa-
skotið öðru verra.
Maximilían klæddist eins og
fátækur Mexíkani og gekk
bannig um meðal fólksins.
Hann heimsótti fangelsin fyrir-
varalaust, náðaði pólitíska
fanga af handahófi og fór í
kynnisferðir um ríkið í ensk-
um vagni.
Stjórnarstefna hans var góð-
viljuð og frjálslynd, en óhag-
kvæm eins og á stóð. Hann
staðfesti umbætur Juarezar og
fékk fyrir vikið óvild kaþólsku
kirkjunnar, mexíkanskra ein-
veldissinna og stórjarðeigend-
anna. Og almenningur fyrirleit
hann vegna alþýðlegrar fram-
komu hans. Fólkið hafði' gert
ráð fyrir að einn keisari prjál-
aði skartið sitt. Innan skamms
voru Karlotta og Maximilían
algerlega einangruð.
Þau fóru til sumarbústaðar
síns, Chapultepec. Lystislot
þetta var skammt frá Mexíkó-
borg í garði, þar sem þúsund
ára gömul kýprustré, blóma-
beð, appelsínu- og mangótré
spruttu. Kólibrífuglar suðuðu í
laufinu. Og frá höllinni var
mikilfengleg útsýn til fjallsins
Popocatepetl.
í þessu umhverfi endur-
heimti Maximilían bjartsýni
sína að nokkru og lét sér eftir
að dreyma hetjudrauma. Þótt
ótrúlegt kunni að virðast, þá
gerði hann meðal annars áætl-
anir um landvinningaherferðir
á hendur nágrannaríkjunum.
Þar að auki fór hann aftur að
safna fiðrildum, líkt og á Mi-
ramar.
Hann fór á fætur um sólar-
upprás og lá stundum daglangt
í hengirúmi og horfði á kóli-
brífuglana. Á meðan stofnsetti
og yfirleit Karlotta velgerða-
stofnanir. Klukkan átta fór
keisarinn að hátta. Hann kom
ekki nærri dansleikjunum, sem
Karlotta hélt til að reyna að
vinna stórmenni landsins á sitt
band. Árið 1865 borgaði hún
yfir sjötíu milljónir króna fyr-
ir frönsk vín, sem drukkin
voru í veizlum hennar. Én lít-
ið hjálpaði það til að bægja
á brott óförunum, sem fram-
undan voru.
Napóleon keisari þriðji var
þessum illa stöddu skjólstæð-
ingum sínum allt annað en
náðugur. Hann heimtaði
greiðslurnar fyrir lánið á her-
mönnunum og hótaði að kalla
þá heim að öðrum kosti. í
þessari kreppu lét Maximilían
telja sig á að gefa skipun, sem
leiddi af sér fjöldaaftökur á
uppreisnarmönnum. Sú skipun
átti eftir að verða honum af-
drifarík.
Juarez herti stöðugt barátt-
una gegn keisaranum. í maí
1866 réði Maximilían aðeins
yfir fjórum borgum: Mexíkó-
borg, Puebla, Vera Cruz og
Queretaro. Frönsku hersveit-
irnar voru kallaðar úr landi.
Maximilían komst nú á þá
skoðun að bezt væri fyrir hann
að fara líka, og var það víst
hið skynsamlegasta, sem hon-
um hugsaðist um ævina.
En Karlotta var of stolt og
metnaðargjörn til að geta sætt
sig við þau málalok. Hún fékk
mann sinn til að skipta um
skoðun og taldi honum trú um,
að hún gæti kreist meiri stuðn-
ing út úr Napóleoni Frakka-
keisara, ef hún aðeins næði
fundi hans.
Níunda júlí 1866 lagði keis-
aradrottningin af stað til Evr-
ópu. „Brottför konu minnar er
erfiðasta fórnin, sem ég hef
orðið að færa til þessa," stam-
aði Maximilían.
Þótt hann hefði haldið fram-
hjá Karlottu hafði hann alltaf
elskað þessa fögru, viljasterku
konu — næstum eins og þjónn
ann húsbónda sínum. Án Kar-
lottu varð Maximilían aðeins
leiksoppur spilltra embættis-
14. TBL. VIKAN 41