Vikan - 30.05.1973, Síða 38

Lykillinn að nýjum heimi
Þér lærió nýtt tungumál á 60 tímu
LINGUAPHONE
Tungumálanámskeió á hljómplötum eða
segulböndum tii heimanáms:
ENSKA. ÞÝ2KA. FRANSKA. SPANSKA.
PORTUGALSKA, ITALSKA, DANSKA.
SÆNSKA. NORSKA. FINNSKA,
RÚSSNESKA, GRlSKA. JAPANSKA o. »1.
A-fborgunarskilmábr
Hljóðfœrahús Reyhjauihur Laugauegl 96 simi: I 36 66
spenna I loftinu og fólk safnaöist
saman við Lögþingshúsið. En þá
komu boö frá konungi þess efnis
að hann leysti upp þingið til nýrra
kosninga. Nú var þess beðið i of-
væni, hvort þessum boðum yrði
hlýtt eöa þingmenn myndu halda
þingfundum áfram i trássi við boð
konungs. En það mætti aðeins
einn maöur til þingfundarins,
þannig að ekkert varð af honum.
Síðan var efnt til nýrra Lögþings-
kosninga og i þeim unnu þeir, sem
voru á móti aðskilnaði frá
Danmörku, meirihluta á þingi.
Þeir gátu samt ekki samþykkt
fyrra frumvarp stjórnarinnar
breytingalaust, svo að aftur voru
hafnar samningaviöræöur við
Dani. Þær stóöu lengi. Loks komu
Danir meö annað frumvarp, sem
veitti Færeyingum svolitið meiri
sjálfsstjórn, en hið fyrra hafði
gert, en ekki eins mikla og margir
Færeyingar vildu. Þetta frum-
varp var lagt fyrir Lögþingið og
samþykkt þar. Sjálfstæðismenn
sögðu þetta vera ólög þvi að
Lögþingið gæti ekki gengið I ber-
högg við vilja þjóðarinnar, sem
komið hefði fram I kosningunum
14. september og sögðust myndu
lýsa yfir sjálfstæði um leiö og þeir
fengju meirihluta á þingi.
— Hafði seinni heimsstyrjöldin
ekki mikil áhrif á lif Færeyinga,
önnur en stjórnarfarsleg?
— Jú. Til dæmis hættu
Færeyingar að gera skúturnar út
til fiskveiöa. Þeir keyptu fisk af
Islendingum, sigldu með hann til
Englands og seldu hann þar. Við
auðguðumst vel á þessu, en við
töpuöum lika miklu. A.m.k. 200
menn fórust og mörg stærstu og
beztu skip okkar.
— Sigldir þú til Englands á
strlösárunum?
— Nei, ég hef aldrei verið sjó-
maður. Þessar siglingar ollu
ýmaum erfiöleikum. A skútunum
voru 25-30 manna áhafnir, þegar
þær voru við fiskveiðar, en I sigl-
ingunum til Englands voru ekki
nema fimm menn á þeim. Þe:r
sem eftir urðu fengu litla vinnu og
lltil laun. Þaö jafnaði sig aö visu
þegar leið á striðið og strlós-
auðurinn barst inn.
- Þú getur kannske sagt mér frá
svona ferð, þó að þú hafir ekki
verið með i þeim sjálfur?
— Heðin Bru skáld hefur
skrifað afbragðs lýsingu á þeim.
Þar segir frá fátækum manni i
Söðdafirði, sem ákveður að sigla
til Englands, þrátt fyrir bænir
konu sinnar. Hún er hrædd við að
hann fari og hún er hrædd við að
verða ein eftir, þvi að i Söðdafirði
höfðu Englendingar byrgðastöð
og þess vegna var þar hættu-
svæði. Hann er sjálfur firæddur i
upphafi ferðarinnar, en vinnur
bug á óttanum. Siglingin tekst vel
og maðurinn réttir úr kútnum.
Það er hápunktur frá-
sagnarinnar, þegar Heðin lýsir
þvi hvernig maðurinn fær aftur
traust á sjálfum sér og býður öllu
birginn. Þessa frásögu þyrfti að
þýða á Islenzku.
— Hvert telurðu mesta
vandamál Færeyinga núna?
— Vandamálin eru alltaf mörg
hjá litilli þjóð, sem er eins háð
stórri þjóð og viö erum Dönum,
einkum viðvikjandi móðurmáli
og menntun. Bókaútgáfa er til að
mynda mjög erfið hjá smáþjóð.
Upp á siðkastið hefur nýtt og að
minu viti mjög alvarlegt
vandamál farið að láta bera á sér
og á ég þar við fólksflutninga til
Danmerkur. íbúum I Færeyjum
hefur fjölgað mikiö á þessari öld,
en á síöustu árum hefur dregið
mikið úr fjölguninni, þó að
fæöingum hafi ekki fækkað að
ráði. Ein ástæðan er sú, að
formlega er ekki erfiðara fyrir
Færeyinga að flytjast til
Danmerkur en fyrir Islendinga að
flytjast milli kaupstaða. Þróunin
er lika sú allst staðar i heiminum,
að fólk flyztúr strjábýli i þéttbýli.
í vissum skilningi eru Færeyjar
strjálbýli. Menn hafa velt þvi
fyrir sér, hvað hægt sé að gera til
þess að koma i veg fyrir þetta, en
engin lausn hefur fundizt ennþá.
— Hvaða mun sérðu mestan á
Færeyingum og tslendingum?
— Þaö er margt, sem
Færeyingur gefur gætur, þegar
hann kemur til íslands. Hann sér
stærðarmun landanna og hann
finnur vel hvað þjóð, sem telur
200 000 manns, stendur betur að
vigi en hin, sem er 40 000. Á
mörgum sviðum eigið þið nokkra
vel menntaða menn, þar sem við
eigum einn eða tvo eða kannske
engan.
Þó að Jóhannes hefði frá mörgu
fleira að segja, verðum við að
láta þetta nægja, enda hafa flestir
Islendingar tækifæri til þess aö
kynnast Færeyjum og frændum
okkar, sem þar búa, af eigin raun.
Jóhannes á þakkir skildar fyrir
greið svör og góðar móttökur og
vonandi hafa lesendur haft
nokkurt gaman og fróöleik af
þessu spjalli okkar.
CHURCHILL
Framhald af bls. 25.
ég er núna i skotgröfunum I
Flandern.
Þinn til eilifðar.
W.”
I bréfum frá þessum tima lýsir
Churchill oft skotbardögum, sem
virðast ekki hafa haft nein
teljandi áhrif á hann, heldur segir
hann frá þeim eins og sjálf-
sögðum hlutum. Hann þekkir lika
vel andrúmsloftið I striði og kann
vel við það.
„16. febrúar 1916.
Ástin min!
Archie og ég fórum i gærkvöldi
út I skotgrafirnar, þvi að hér er
mjög erfitt að halda vörð um
kenndir eins og heiður og trú-
festu. Við komumst ekki i rúmið
fyrr en klukkan hálf tvö. í þann
mund, sem við lögðum af stað
hófu Þjóðverjar skothrið i
grenndinni — fjarlægðin var ekki
nema 200 metrar. Við Archie
(hann var gamall vinur
Churchills og hann gerði hann að
næsta undirmanni sinum i
hernum) brutumst i gegnum
skothriðina. Brak og grjót-
mulningur féll allt umhverfis
okkur. Við sáum af þvi að húsið,
sem við búum i, hafði orðið fyrir
sprengju. Hún gerði stórt gat á
matsalinn & kúlnahriöin setti
fimm eða sex göt á svefn-
herbergin okkar. Merkja-
sendirinn I næsta herbergi gjör-
eyðilagöist. Til allrar hamingju
hafði ég rétt áður sagt loftskeyta-
mönnunum að leita skjóls annars
staöar. An þess að vita náið um
það sem gerzt haföi, leituðum við
Archie þegar skjóls I varnar-
byrginu. Þar stóðum við & skot-
hrföin glumdi allt I kringum
okkur. Kemp liðsforingi merkja-
sveitarinnar fékk fimm sár, að
vlsu ekki hættuleg, & annar
maður særðist Htillega.
Það var svolitiö einkennilegt að
borða morgunverðinn þarna I
byrginu á meöan læknirinn var aö
binda um sár veslings liös-
foringjans rétt við hliðina á
manni. Archie er mjög hraustur
— hugrakkur, gæddur góðum
skipulagshæfileikum — & finnur
enn ekki til minnsta ótta. Að
minnsta kosti finn ég ekki til
neinna umtalsverðra breytinga á
skapinu. En þetta lif er i hæsta
máta undarlegt.
Þinn einlægur
W.”
í bréfi frá 20. febrúar 1916 segir
Churchill frá deilu sem hann
við Archie, nánasta samstarfs-
mann sinn. Archie áleit aö
mennirnir ættu að búa I húsinu,
sem þeir höfðu til umráða og leita
skjóls I kjallaranum, þegar
nauðsyn kreföist. Churchill gazt
ekki að þvi að. skrlða ofan I
kjallarann. Hann lét byggja
varnargarð úr sandpokum ofan
jarðar og var það I fyllsta
samræmi við þá skoðun hans, að
gera ætti vistarverurnar eins
vistlegar og öruggar og framast
væri kostur. Hann skrifar:
„Við urðum fyrir harðri skot-
árás, sem næstum reið varnar-
garðinum að fullu & loks lýsti ég
yfir þvl að kjallarinn væri ekki
öruggur heldur & ef hann yröi
fyrir skoti I ákveðnu horni myndi
hann falla saman. Archie kvað
likurnar fyrir þvl vera 1000 gegn
1. Archie fór siðan út aö kanna
sveitirnar en ég varð eftir inni &
skrifaði um Flugvopnið. Ég
ákvað að fara inn I hitt herbergið
& nota ekki kjallarann. Ég ein-
beitti hugsun minni að verkinu &
skrifaði áfram I rólegheitum án
þess að finna til nokkurrar órór.
Klukkustund siðar hætti
sprengjuregniö & ég gekk út til
þess að kanna tjónið. Min kæra,
þú heföir átt að sjá kjallarann,
sem Archie hafði hælt svo mjög.
15 kilógramma þung sprengja
hafði farið I gegnum
svefnherbergisvegginn, (þar sem
ég hafði ætlaö að sitja við skriftir)
brotiö gat á gólfið & lá niður i
kjallaranum innan um vistir
okkar. Við værum ekki lengur I
tölu lifenda, hefði hún sprungið.
Archie kom aftur úr könnunar-
leiðangrinum & viðurkenndi að
hann heföi haft á röngu að standa.
Þetta er 1 þriöja sinn á fjórtán
dögum, sem svefnherbergin
verða fyrir árásum.
Vertu sæl.
W.”
Vissulega bendir Churchill á
það hvað eftir annað i bréfunum
hve vel honum falli starf sitt á
vfgstöðvunum, en hann getur ekki
að sér gert að hugsa um hvað
gerist i stjórnmálalifinu heima.
Og þegar hann fær stutt leyfi er
hann ákveöinn i að nýta timann út
I yztu æsar. 22. febrúar 1916
skrifar hann:
„Ástin min!
Ég geri mér vonir um að
komast heim 2. næsta mánaðar.
Ég býst við að fara til Dover með
bát & bið þig að hitta mig á Lord
Warden Hotel, þar sem við getum
boröað miðdegisverö saman og
38 VIKAN 22. TBL.