Vikan - 04.07.1985, Blaðsíða 43

voru litlir drengir. Þegar þeir
gengu heim aftur í tunglskin-
inu, eftir að hafa rabbað mikið
og drukkið allt of mikið hvít-
vín, sagði Sandor allt í einu:
,,Felix, ég verð að viðurkenna
það að mér fannst heimskulegt
af þér að fara frá Ungverjalandi
og heimskulegt af þér að hafa
lagt í að koma aftur — en al-
heimskulegast að hafa eftirlátið
mér jörðina. En nú er ég ekki
svo viss.”
,,Af hverju ekki?” spurði
Felix og var á varðbergi. ,,Það
virðist allt vera jafngott og áð-
ur, vínberin vaxa, sólin skín og
börnin leika sér.”
,,Þú hefur aldrei getað séð
lengra en nef þitt nær, Felix.”
Sandor hrasaði. ,,Það er ekkert
að veðrinu sem Drottinn sendir
yfir okkur, vandinn er harðæri
mannsins. Undir yfirborðinu,
Felix, fer ástandið í Ungverja-
landi versnandi. Þú hefur ekki
kynnst óttanum í borgunum.
Þú tekur ekki eftir því að allir
eru druslulega til fara og að það
er skortur á öllu. Þú tekur ekki
eftir því að menn hafa verið
teknir af bæjunum til þess að
vinna í nýju verksmiðjunum
þannig að býlin gefa nú minna
af sér en áður því landbúnaður-
inn hefur ekki lengur for-
gang.”
&
andor nam staðar í
tunglsljósinu á veginum og
með ýktum hreyfingum þess
sem drukkinn er tók hann að
telja á fingrum sér. ,,Land-
búnaðurinn er í öðru sæti á eft-
ir kolaframleiðslunni, efnaiðn-
aðinum, báxítinu og litunar-
iðnaðinum. Rússar senda hing-
að hráefni sem á að vinna og
framleiða úr hér í Ungverja-
landi, síðan er það nær allt sent
aftur til Rússlands og verka-
mennirnir hér hafa ekkert í
höndunum fyrir vinnu sína.
Allt sem býlin gefa af sér hirðir
ríkið og mikið af matnum er
sent úr landi og því fá bænd-
urnir ekki mikla hvatningu til
þess að framleiða meira. En ef
ekki er nógur matur fyrir ríkið
að hirða gæti bóndinn allt í
einu verið handtekinn og settur
í fangelsi.”
,,En hver veit það, Sandor,
hvort þú selur grís eða gæs? ’ ’
,,Ef maður er staðinn að því
að selja eina gæs á svartamark-
aðnum á maður á hættu sjö ára
dóm. Það sem ég er að segja
þér er að smám saman erum við
að verða rússneskir þrælar. ’ ’
Þeir gengu þegjandi eftir
tunglskinsbjörtum veginum,
síðan bætti Sandor við: , Janos,
skólastjórinn, segir að blöð og
útvarp séu ritskoðuð og flestar
nýjar bækur og leikrit séu
hreinræktaður sovéskur áróð-
ur.”
,,Það er ekkert nýtt, Sand-
or.”
,,Nei, en Janos segir að jafn-
vel kommúnistar úr mennta-
stéttinni séu farnir að gagnrýna
harðýðgi rússneska kerfisins.”
Sérðu hvað ég á við?” Hann
hrasaði aftur. ,,Ungverskir
kommúnistar gagnrýna Sovét-
ríkin.”
,,Mjög hollt.”
„Rússarnir leyfa það ekki.
Leynilögreglan verður valda-
meiri með hverjum degi.”
Hann lagði handlegginn utan
um axlir bróður síns. ,,í júní
varð járnsmiðurinn Miklos full-
ur á csarda eitt kvöldið og sagði
nokkurn veginn það sama og
ég hef verið að segja þér núna.
Næsta dag birtist leynilögregl-
an í bíl, ýtti Miklos inn í hann
og hélt aftur til Búdapest.
Hann nam allt í einu staðar í
tunglskininu og minntist
þessa. „Enginn veit hvað varð
um hann en einhver sagði að
það hefði verið farið með hann
til Avos, aðalstöðvanna við
Andrassystræti, og allir vita að
það er í Andrassystræti númer
60 sem Avos er með pyntingar-
klefana svo við búumst ekki við
að sjá Miklos aftur. Ég skal
segja þér að ef ekki væri býlið
og gömlu hjónin færi ég með
þér eftir vínhátíðina. ’ ’
Felix sagði ekki frá fyrir-
ætlunum sínum þegar þeir
þrömmuðu áfram í friðsælu
tunglsljósinu. Hann sagði
aðeins: ,,Bændur svelta aldrei
ef þeir hafa vit á að þegja. ’ ’
q>
ölumenn reikuðu
milli tjaldanna sem sett höfðu
verið upp umhverfis csarda og
freistuðu bændanna með svína-
pylsum, kökum og sætindum.
Inni í tjöldunum var fjörug sala
á höttum, kjólum, skraut-
gripum, pottum og pönnum
og ýmsum amboðum. Kvöldið
áður hafði aðeins verið gras
umhverfis csarda en nú voru
þar skrautlega klæddir bændur
í bestu sunnudagafötunum
sínum sem héldu hátíðlega
szuret vínhátíðina. Sumar
konurnar voru í svo mikið sem
tuttugu og fimm millipilsum
undir grænum eða hárauðum
pilsum sem náðu niður á
mjúku rauðu leðurstígvélin
þeirra. Hvítu organdí-
blússurnar voru ríkulega út-
saumaðar og sama mátti segja
um litlu vestin.
Q>
nemma þennan
morgun höfðu konurnar fléttað
stóran krans úr vínþrúgum og
villtum blómum og bundið
hann með mislitum borðum.
Þessi krans hafði verið borinn
með viðhöfn frá vínökrunum
að þorpinu og á
eftir fylgdi sígauna-
hljómsveit fyrir skrúð-
göngu vínverkamann-
anna og lék fjörlega á
fíðlur. Hljóðfærin tóku
eitt af öðru undir þar til
tónlistin varð háværari og
háværari, hraðari og hraðari,
ágengari og ágengari.
Fljótlega tók að smella í
stígvélum, pils að sveiflast
og handleggir að snúast þegar
dansararnir hringsnerust með
óheftum gleðiópum.
„Engin þjóð getur dansað
eins og Ungverjar,” kallaði
Sandor frændi og dró Angelinu
með sérí dansinn. „Dansinn er
okkur í blóð borinn og ekkert
getur stöðvað okkur.
Mjög ólík hljóðlátu, óhagg-
anlegu Svisslendingunum,
hugsaði Elísabet með sér.
Augun í henni voru eins stór og
eggjabikarar þegar hún horfði á
pilsin sviptast, svarta hárið
flaksast, augu dansaranna
leiftra.
„Komdu, Lílí, ég skal kenna
þér að dansa,” æpti Felix, þreif
í höndina á henni og hljóp af
stað. í hvítri fleginni skyrtu
með stórum púffermum,
svörtu opnu vesti og í þröngum
svörtum buxum, sem troðið var
ofan í rauð leðurstígvél, var
Felix dásamlega glæsilegur.
Felix togaði hana að
dönsurunum, nam síðan
snögglega staðar, tók nokkur
spor, nam aftur staðar og
kveinkaði sér.”
„Fjandinn sjálfur að ég geti
þetta. Fóturinn á mér er
bólginn. Þú verður að bíða eftir
Sandor.”
„Svo Lilí stappaði og
sveiflaðist með Sandor frænda
á meðan Felix haltraði að bekk,
fór úr hægra stígvélinu og
kveinkaði sér þegar Angelina
athugaði fótinn. „Þetta var
moskítóflugubit sem ég klóraði
mér í, nú er farið að grafa í því.
Ekkert að óttast.”
Hann vildi ekki að
moskítóbit eyðilegði ánægjuna
af hátíðinni og tróð sér því með
kvölum aftur í stígvélið. Hann
lét sem hann vissi ekki af
bólgna fætinum en lét sér
nægja að horfa á dansfólkið í
stað þess að taka þátt. En þá
um kvöldið ók Felix til baka