Vikan - 29.10.1987, Blaðsíða 27

-rTjií!!*:;;
. .aui.'.. ■aö
Mannshár* *
Trefjar «.
úr dýri
Pessi mynd sýnir rykmaur stœkk-
aðan hundraðfalt, en slík kvikindi
geta lifað í millfónatali á venjuleg-
um heimilum.
ónæmiskerfið við þeim eins og
um sýkla sé að ræða og veldur
þannig ofnæmisviðbrögðum
sem hafa í för með sér heldur
ömurlega líðan.
Kvef og ofhæmisviðbrögð
lýsa sér oft á svipaðan hátt, en
þeir sem til þekkja eiga ekki í
erfiðleikum með að aðgreina
þetta tvennt. Kvef byrjar oft
með særindum í hálsi og síðan
fylgir nefrennsli, en hvoru
tveggja hverfur yfirleitt á viku-
tíma. Ofhæmi lýsir sér vanalega
þannig að nefrennsfi og hnerra-
köst byrja strax án þess að sær-
indi í hálsi fylgi þar með. Af
ffjóofhæmi fa menn ofnæmis-
bólgu í augu og nef sem lýsir sér
með kláða í augum, bólgu, roða
og tárrennsli og þar að auki nef-
stíflur, nefrennsli og hnerraköst
og jafhvel hósti. Hér á landi er
það aðallega gras- og birkifrjó
sem orsaka ofnæmi.
Ryk, ryk, ryk ...
Ryk, húsryk og heyryk, og
rykmaurinn valda bæði ofhæmi
í nefi og lungnapípum. Ryk-
maurar bíta ekki en þeir éta þær
örsmáu húðfrumur sem af okk-
ur falla stöðugt og það eru ekki
Petta eru ekki óvinveittar verur úr
geimnum sem sjást á þessari mynd
heldur venjulegt húsryk stœkkað
707 sinnum.
þeir sjálfir sem ofhæmi vaida,
heldur úrgangsefhi sem frá
þeim koma og berast með loft-
inu sem við öndum að okkur —
en ef við öndum ofhæmisvöld-
unum ekki að okkur þá fáum við
heldur ekki ofnæmisviðbrögð
við þeim. Þeir sem aðeins sýna
mild ofhæmisviðbrögð geta
jafhvel sloppið við þau með því
að forðast ofhæmisvaldana —
sem getur þó verið bæði erfitt
og sárt þegar um er að ræða
heimilisdýrið en þeir sem hafa
ofhæmi fyrir pelsdýrum eiga
stundum ekki annarra kosta völ
en losa sig við heimilisvininn.
Nokkur heilræði um það
hvernig best er að fækka
ofhæmisvöldum á heimilinu
• Rykmaurar lifa í gólftepp-
um og því er best að vera með
minnst af þeim á heimilinu,
helst ekki annað en mottur sem
má þvo. Annars verður að ryk-
suga teppin oft og sömuleiðis
bólstruð húsgögn, þar fifa þeir
einnig.
• Rykmaurar eru oft í mikl-
um mæli í sængurfötum, sér-
staklega dúnsængum. Best er að
fá sér sængurföt úr gerviefrium.
Viðrið þau síðan oft því ryk-
maurar þola illa bæði kulda og
sólarljós. Dýnuna þarf að ryk-
suga oft líka og þá báðum
megin.
• Best er að reyna að losa
sig við allt það úr híbýlum sín-
um sem safnar í sig ryki, en
þurrkið oft af og þá helst með
klút sem hefur verið meðhöndl-
aður þannig að hann dragi í sig
ryk.
• Nauðsynlegt er að lofta
vel út úr öllum herbergjum dag-
lega, sérstaklega svefnherbergi.
Einnig þarf að lofta sérstaklega
vel út úr eldhúsi og baðherbergi
eftir mikla gufumyndun.
Sé þessum ráðleggingum fylgt
ætti kannski að vera hægt að
fækka hnerriköstunum og ann-
arri vanlíðan sem ofhæmi fylgir
— svo ekki sé talað um að hafa
kannski tekist að fækka ryk-
maurnum um nokkrar milljónir.
—BK
Heimildir: Fréttabréf SAO, 3. tbl. 1986, Páll
M. Stefánsson: Erindi um ofnæmi I efri önd-
unarvegi Redbook, sept. 1987, Michael
Castleman: Molds, Mites & Pollen Particles
Pessi mynd sýnir trjáfrjókom
stœkkað þúsundfalt, en frjó er al-
gengur ofrwemisvaldur.
VIKAN 27