Vikan


Vikan - 16.02.1939, Blaðsíða 17

Vikan - 16.02.1939, Blaðsíða 17
Nr. 7, 1939 VIKAN 17 Liðnir leikarar. Framh. af bls. 5. Edw. Jensen mælti fram stutt inngangs- eða vígsluljóð. Blöðin sögðu, að það hefði verið nokkurnveginn fullskipað uppi og niðri. Þessir dönsku leikarar voru aðeins þrír, auk Edw. Jensen og konu hans Olgu Jensen, Wulff, leikari frá Dagmar-leikhús- inu í Kaupmannahöfn. Komu þeir með Lauru 14. júní og flaut íslenska leiksvið- inu lítið annað gagn af komu þeirra en vígsla Breiðfjörðshúss, en því meir af ungum íslenzkum menntamanni, sem varð þeim samferða, en það var Jens B. Waage, sem síðar átti eftir að taka við forysunni á leiksviði voru, þar sem hann í langan tíma bar höfuð og herðar yfir samleikara sína. En áður en leiksýningum höfuðstaðar- ins væri svo vel fyrir komið, að eiga inni á þremur sæmilegum stöðum, var hús- næðisleysið einn aðalþröskuldurinn í vegi allrar leiklistarviðleitni. Jón Guðmundsson ritstjóri hafði sýnt sjónleikinn ,,Pakk“ í Nýja klúbbnum, sem um eitt skeið var sjúkrahús bæjarins, og þar var lengst af leikið, þangað til Glas- gow-verzlunarhúsið var byggt og stúdent- ar léku í því fyrstir manna Nýársnóttina og Skugga-Svein 1873. Þetta voru ekki frumsýningar þessara vinsælu leikrita, Skugga-Sveinn hafði áður verið sýndur í Nýja Klúbbnum 1862 og aftur 1866, en Nýársnóttin á Langlofti — svefnlofti skólapilta í skólanum sjálfum — 1871. Úr því ég hefi nefnt þrjár merkar frum- sýningar, vil ég nefna leikendur í tveimur þeirra, eftir nýlega fundnum heimildum. Um leikendur í frumsýningu Nýársnætur- innar er kunnugt áður, en um leikendur í ,,Pakk“, getur í bréfi frá Th. Thomsen, skrifuðu 1854, en ekki annars staðar, að því er ég veit. Þeir voru þessir: Palle Block. Magnús Grímsson, stud. theol. Quit ............. Benedikt Gröndal. Frú Vagtel... Ungfrú Rannveig Sigurðsson. FriSrik Dahl .... Þorv. Pétursson, stud. theol. Vagtel ........... Stephán Thordarsen, stud. theol. Grete ............ Sigga Tipp = (Sigríður Ein- arsdóttir frá Brekkubæ, kona Eiríks Magnússonar). Ágúst......... Jún Bjömsson, stud. theol. Matth. Ström ... Fröken (síc.) G.(uðrún) Thor- steinsen. Elín Block ....... Hólmfríður Þorvaldsdóttir, (kona Jóns Guðmundsson- ar, ritstjóra). Leikendaskráin yfir frumsýningu Skugga-Sveins er skrifuð aftan við vísur, sem Ásta syngur í eintaki af leikritinu, sem verið hefir í eign Steingríms Johnsens og er skrifað af honum. Skráin er merki- leg fyrir það, að hún leiðréttir þá villu, sem stafar af rangminni, að Guðrún Hjaltalín og Þorsteinn Egilson hafi verið fyrsta Ásta og fyrsti Haraldur, en villan er komin inn í Sögu Reykjavikur eftir Klemenz Jónsson og víðar. Leikendaskrá- in er svona: Skugga-Sveinn . . Sigurður í Dal . .. Ásta............ Haraldur........ Lárentíus ...... Helgi .......... Grímur.......... Gudda .......... Gvendur ........ Jón ............ Margrét......... ögmundur ....... Ketill ......... Galdra-Héðinn . .. Grani .......... Geir ........... Jón A. Hjaltalín. Amljótur Ölafsson. Mad. Sigríður Magnússon. Eirikur Magnússon Stefán Thordarsen. Isleifur Gíslason. Helgi Helgason. Þorsteinn Egilson. Adam Zeuthen. Eyjólfur Jónsson. Jómfrú Kristín Steinsen. Þorvaldur Jónsson. Friðrik Thorarensen. Þorsteinn Egilson. Eyjólfur Jónsson. Adam Zeuthen. 1 • þessum gömlu „rullu-listum“ tökum vér eftir Sigríði Einarsdóttur frá Brekku- Leikendur 1897. Sigurður Magnússon sem Ver- mundur í Æfintýri á gönguför, Gunnþórunn Hall- dórsdóttir sem frú Helena Kranz og Kristján Ó. Þorgrímsson sem birkidómarinn. bæ, bæði sem Gretu í ,,Pakk“ og Ástu í Skugga-Sveini, en hún beitti sér mjög, ásamt manni sínum, Eiríki Magnússyni, fyrir sjónleikjahaldi, áður en þau fluttust til Cambrigde, og var hún hin fyrsta „primadonna“ þessa bæjar, og hafði enda alla tilburði þar til, gáfur, fegurð og glæsileik, svo sem Benedikt Gröndal getur ekki nógsamlega lofað í kvæði sínu til hennar, „tólf álna löngu og tíræðu“. Þá tökum vér eftir Stefáni Thordarsen á báð- um stöoum, en um hann segir Benedikt Gröndal, að hann hafi eiginlega verið skap- aður til að vera greifi eða barón, fallegur maður og fluggáfaður, en sinnti engu nema leikjum. * Eftir þenna langa útúrdúr um leikhús höfuðstaðarins með viðdvöl hjá gömlum „rullulistum", er kominn tími til að minn- ast á samferðamenn hinna fyrstu eigin- legu leikara þessa bæjar. Annar þeirra hefir þó meiri þýðingu fyrir leikmálin í höfuðstað Norðurlands, þar sem hann tók við starfi sem sýslumaður, en starf- aði að framgangi leikmálanna engu ótrauðlegar en meðan hans naut við hér í bæ. Það var Guðlaugur Guðmundsson sýslumaður, og er nafn hans órjúfanlega tengt leiklistarviðleitni þeirra Akureyrar- manna. Hann lék í fyrsta skipti í skóla, Sigríði í Nýársnóttinni gömlu, en var með- al stofnanda Gleðileikjafélagsins í Glas- gow. Þar sem hann meðal annars lék Argan í Imyndunarveiki Moliéres og á móti Morten Hansen og Guðrúnu Vigfúsdóttur í „Box og Kox“. Hver áhrif hinn ítur- vaxni menntamaður hefir haft á áhorfend- ur með leik sínum, má ljóslega lesa milli línanna í blaðaummælum þeirra tíma. Um Argan segir svo: „Guðlaugur Guðmunds- son lék afbragðsvel hinn ímyndunarveika“ og aftur „yfir höfuð var leikið vel og af sumum snilldarlega, t. a. m. cand. juris Guðlaugi Guðmundssyni“, en um „Box og Kox“: „Guðlaugur Guðmundsson, Morten Hansen og Guðrún Vigfúsdóttir leika hvort öðru betur“. Við þetta tækifæri var og sýndur „Konungsins valdsmaður" eftir Kjelland og segir þar um að „vandleiknast er jafnan, er efnið er meir alvara en gam- an“. En einnig á því sviði skaraði Guð- laugur fram úr. Það hafði verið í ráði að ungur piltur, Árni Eiríksson, aðeins 17 ára, léki Toin- ettu á móti Argan Guðlaugs Guðmunds- sonar. Ekki var að því ráði horfið og pilt- inum fengið annað hlutverk 1 „Konungs- ins valdsmanni“, en það má nærri geta, að hinn ungi, einarði og áhugasami sveinn hafi tekið eftir leik sér reyndari manna og þá fyrst og fremst Guðlaugs Guðmunds- sonar. Löngu síðar hafði Árni Eiríksson tækifæri til að leika Argan í Imyndunar- veikinni, og ef að líkindum lætur, hefir hann þá minnst fyrirrennara síns í því hlutverki. Þriðji leikarinn, Friðfinnur Guð- jónsson, hefir leikið þetta hlutverk tvívegis með miklum ágætum, og er ástæða til að ætla að leikmeðferðin í þessu hlutverki sé í svo föstum skorðum hjá oss, sem raun ber vitni um, vegna hinnar snilldarlegu fyrirmyndar, sem Guðlaugur Guðmunds- son gaf á sínum tíma. Meðal annara hlut- verka, sem Guðlaugur lék hér var Láren- tíus sýslumaður í Skugga-Sveini, en það hlutverk hefir síðar sætt hinni misjöfn- ustu meðferð, þangað til nú fyrir skömmu, að því voru gerð svipuð skil og Guðlaug- ur gerði því í Gleðileikjafélaginu í Glasgow. Annar samferðamaðurinn var Sigurður Magnússon cand. theol. frá Flankastöðum. Samtímis því að gleðileikirnir hefjast í Glasgow, beitir hann sér fyrir því stór- ræði í skólapiltahóp, að láta Bindindisfé- lag skólapilta ganga í kaup á leiktjöldum, smíðuðum af Helga Helgasen trésmið, og kostuðu 118 krónur. Og nú var tekið til óspilltra málanna. Á fyrsta vetri sýndu skólapiltar 4 leikrit fyrir forgöngu Sigurð- ar Magnússonar og nokkurra annara skólapilta, en veturinn eftir er ráðist í að sýna Andbýlingana eftir Hostrup og Erasmus Montanus eftir Holberg, auk tveggja smáleikrita. Aðgangur að þessum leiksýningum var ókeypis, en fjár aflað með samskotum milli kennara og bindind- ismanna í bænum, enda átti þessi leiklist- Framh. á bls. 21.

x

Vikan

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vikan
https://timarit.is/publication/368

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.