Vikan - 25.01.1940, Blaðsíða 12

12
VIKAN, nr. 4, 1940
Gamelin.
Hershöfðingjar bandamanna á vestur-
vígstöðvunum, þeir Gort og Game-
lin, eru báðir reyndir hermenn. Þeir
tóku báðir þátt í heimsstyrjöldinni 1914,
en höfðu þá ekki svo mikil mannaforráð,
að þeirra sé sérstaklega getið, t. d. í hinni
ýtarlegu hernaðarsögu Winston Chur-
chill. Þar er yfirhershöfðingja brezka
hersins, John Standish Surtces Prender-
gast Vereker, sjötta greifa af Gort, yfir
höfuð alls ekki getið, en yfirhershöfðingja
franska hersins, Gustave Marie Maurice
Gamelin, er getið við eitt tækifæri. Það var
þegar Joffre varð að láta af yfirherstjóm
Frakka, en Nivelle tók við. Sem marskálk-
ur Frakklands hafði Joffre rétt á þjón-
ustu þriggja foringja úr herráðinu, en
þegar hann kallaði eftir rétti sínum á síð-
asta herráðsfundi, gaf aðeins einn foringi
sig fram. Gamelin, sem vissi, að foringj-
unum gekk ekki til virðingarleysi við hinn
aldna hershöfðingja, heldur baráttuhugur
og óskin um frægð og frama, huggaði
Joffre með orðunum: — Þér megið ekki
vera þeim gramur, þó að þeir vilji koma
sér áfram.
Það er einmitt það, sem þeir báðir, Gort
og Gamelin, hafa gert. Þeir hafa komið sér
áfram, frá lægstu tignarstöðu í hemum
og til hinnar æðstu. Gort greifa er svo
lýst, að hann sé allra manna hugprúðast-
ur. Heiðursmerkin, sem hann hlaut í
heimsstyrjöldinni fyrir unnin afreksverk í
fremstu víglínu sem liðsforingi og her-
deildarstjóri, em svo mörg, að hann hefir
verið talinn fífldjarfur ofurhugi og slembi-
lukka, að hann skuli hafa komizt lífs af.
Viktoríukrossinn fékk hann í bardaga við
Flesquieres, þar sem hann var særður
tvisvar, en hélt þó áfram áhlaupinu, þang-
að til hann hafði tekið síðustu þýzku skot-
gröfina. Þá sneri hann við til að láta at-
huga sár sín, en á leiðinni varð hann fyrir
fallbyssuskothríð úr þýzku virki. Óbreytt-
ur hermaður, Ransome að nafni, sem var
þjónustumaður hans, og fylgt hafði hon-
um fyrr um daginn og búið um sár hans
til bráðabirgða, varð nú fyrir sprengikúlu,
missti annan handlegginn og fékk svöðu-
sár á læri. Þó að Gort væri sjálfur særð-
ur og vafinn í sárabindum, svo að auð-
velt var að hafa hann að skotspæni, sótti
hann hjálparsveit til að bjarga Ransome
og fór sjálfur til deyjandi félaga síns og
vinar.
Þegar stríðinu lauk, var hann ofursti að
tign, en settist nú í herstjórnarskóla og
lauk prófi með góðum vitnisburði. Það
sama tóku ýmsir foringjar í öllum styrj-
aldarlöndunum til bragðs, þeir, sem vildu
halda áfram hernaðarstörfum. Það var
augljóst, að næsta stríð yrði frábmgðið
heimsstyrjöldinni. Sérstaklega vakti hið
gífurlega mannfall í árangurslausum eða
árangurslitlum áhlaupum til umhugsunar
um breyttar hemaðaraðferðir. Kyrrstöðu-
hemaðurinn á vesturvígstöðvunum virðist
vera árangur námsins í herstjómarskólum
eftir heimsstyrjöldina. Hinn risavaxni her
hreyfir sig ekki til alvarlegra átaka, fyrr
en hann hefir svo að segja sligað andstæð-
inginn með liðssafnaði, vista- og skotfæra-
birgðum, en hefir ramgerða víglínu að
viðspyrnu.
Þegar Hore-Belisha hreinsaði til í brezku
herstjórninni í desember 1937, varð Gort
greifi yfirmaður enska hersins. IJtnefning
hans vakti miklar umræður á sínum tíma,
eins og fleiri ráðstafanir fyrri hermála-
ráðherra Englands, en greifinn, sem er
maður fimmtugur, virðist starfi sínu prýði-
lega vaxinn og samvinnan milli hans og
yfirherstjórnarinnar frönsku hefir verið
góð.
Ef Gort greifi er athafnamaðurinn í her-
stjórn bandamanna, þá er Gamelin hugs-
uðurinn. Hann er eldri maður en Gort
greifi, fullra 66 ára að aldri. Hann er út-
skrifaður úr herskóla 1902 með hæsta
vitnisburði, en í styrjöldinni síðustu átti
Gsrt o9
Gaielin,
hershöfðingjar
bandamanna.
Gort.
hann sæti í herráði Joffre’s, þangað til
hann varð ofursti í f jallaherdeild í Vogesa-
f jöllum. Þar kynntist hann hernaði af sjón
og raun. Seinna var herdeild hans send
til aðstoðar ítölum hjá Isonzo og þar hlaut
hún frægðarheitið „fljúgandi herdeildin“
fyrir það, hve vasklega hún gekk fram og
var fljót í ferðum. Annars er Gamelin hæg-
látur maður og hefir að orðtaki, að það
þýði ekki að reiðast út af hlutunum, þá
gildi einu, hvað ofan á verður. Hann er
ákaflega fróður í hernaðarsögunni og kann
utan að allar fyrirskipanir Napóleons
mikla og getur tilgreint stað og stund,
þegar skipunin var gefin, og hverjum hún
var gefin. Er þetta sagt til að sýna, hve
stálminnugur hann er, en þess er jafn-
framt getið, að honum svipi til Napóleons
í ýmsu, svo sem því, hve rólegur hann er
og skýr í hugsun.
Þegar heimsstyrjöldinni lauk, fór Game-
lin til Brazilíu og var þar í 6 ár til þess
að skipuleggja her Brazilíumanna. Hann
tók síðan þátt í styrjöld Frakka í Norður-
Afríku 1925—28 við uppreisnarlið Drúsa.
Að því loknu kvæntist hann stúlku frá
Normandí, þá hálf-sextugur að aldri, en
hafði fram að þeim tíma verið piparsveinn.
Það er Gamelin, sem hefir skipulagt hinn
nýja, franska her, og það er gætni hans
og fyrirhyggja, sem stýrir hernaðarað-
gerðum bandamanna á vesturvígstöðvun-
um. Hann er ákaflega fámáll maður, en
þegar hann í byrjun stríðsins var spurður
Framh. á bls. 19.