Vikan - 06.03.1940, Blaðsíða 17

VIKAN, nr. 10, 1940
17
LitlS leidsögumadurinn
Pétur átti heima í Prag í Tékkóslóvakíu.
Móðir hans var Slóvaki og faðir hans
Tékki, og vann í glerverksmiðju.
Pétur var sjálfur góður og duglegur dreng-
ur. Hann elskaði borg sína og varð aldrei
leiður á að reika um göturnar í frítímum
sínum. Það var líka nóg að skoða.
Prag er nefnilega ákaflega skemmtileg
borg. Hún liggur á báðum bökkum Moldau-
fljótsins, en yfir það hafa verið lagðar átta
brýr. Pétri fannst Karlsbrúin með gömlu,
fallegu turnunum lang fallegust.
Honum þótti ákaflega gaman að fara
upp í Hradschin-höllina, sem stendur uppi
á hæð við fljótsbakkann. I þessum kast-
ala var meðal annars hinn frægi gluggi,
sem Bæheimsbúar höfðu kastað ráðherr-
unum út um einhvern tíma á miðöldunum.
Það var orsök þrjátíu-ára-stríðsins.
Þar sem Pétur reikaði alltaf um göturn-
ar þegar hann hafði tíma til, leið ekki á
löngu, áður en hann þekkti þar allt mark-
vert. Hann vissi, hvar aðalsmannahallirn-
ar voru og hann var kunnugur í gyðinga-
hverfinu, en þar var 800 ára gamalt
musteri og gyðingakirkjugarður.
Einn góðan veðurdag varð Pétur fyrir
mikilli sorg. Móðir hans varð ákaflega
veik. Hún lá rúmföst í margar vikur, en
loksins virtist hún vera að ná sér. Samt
um því, að hún reiki jarðbundin til að
skjóta skammsýnum mönnum skelk í
bringu og valda tjóni.
Grímur gamli varð æfur og tókst upp
á rúmfletinu.
— Trúið þið, ungu mennirnir, ekki á
drauga? Þakka skyldi ykkhr fyrir! En
hvenær hefi ég sagt, að gamla fólkið hafi
trúað á afturgöngur? Nei, en það vissi, að
slæmar verur voru til. Það hafði opin augu
og eyru, skal ég segja þér! Traust sitt og
trú setti það á guð sinn — almáttugan og
algóðan. En þið, ungu mennirnir, trúið
ekki á guð. Þið eruð beinlínis örgustu trú-
níðingar, trúið bókstaflega engu nema því,
sem ykkur sjálfum þóknast.
— O, vertu ekki að hita þig þetta, karl
minn, mælti Sveinn brosandi. — Þú ferð
með staðlausa stafi, er þú segir, að við,
æskumennirnir, trúum ekki á guð, því að
um leið og við viðurkennum framtíð og
ódauðleik mannssálarinnar, nefnum við
hjarta lífsins — guð!
En ég get ekki séð, að þið, gömlu menn-
irnir, hafið trúað á „almáttugan og algóð-
an“ stjórnara. Ef þið voru á ferð, eftir
dagsetur, voruð þið með líftóruna í lúk-
unum af ótta við alls konar forynjur. Þið
trúðuð þá ekki „almáttugum og algóðum"
guði til að vernda ykkur fyrir óvinum
ljóssins. Sjúk ímyndun ykkar, hjátrú ykk-
ar, gerði úlfalda úr mýflugu, gerði guðs-
trú ykkar að ógeðslegum orðaleik, þar sem
• BARIUASAGA •
var hún ákaflega veikluleg, og læknirinn
sagði, að hún yrði að fara upp í sveit, ef
hún ætti að verða jafngóð. Föður Péturs
þótti lítið vænt um þetta. Hann var fátæk-
mótsagnirnar stönguðust eins og grálynd-
ir griðungar. Þið ættuð því að tala afar
gætilega um ykkar eigin trú á fegurð og
guðdómi.
Grímur gamli kom ekki orði upp fyrir
bræði. Árni bóndi mælti með hægð:
— Þakka þér fyrir söguna, Grímur
minn. — En ég get ekki litið á þjóðsögurn-
ar okkar frá sömu bæjardyrum og Sveinn.
Þær hafa orðið til hjá gáfaðri þjóð, sem
var að leita að svörum við því dulda. Ég
finn hjarta þjóðarinnar slá í þeim. Ég finn
þroskasögu þjóðarinnar í þeim. Þjóðin var
barn, hún misskildi margt, færði margt í
öfgar. En skilningur hennar smáskerpist.
Hún náði fastari tökum á efninu, eignað-
ist meira samræmi í skoðunum, óx frá van-
þekkingu til menningar. Þannig verður
saga Iíðandi aldar, inngangur að sögu kom-
andi aldar, þannig vefst saga kulnandi
kynslóðar inn í sögu upprennandi kynslóð-
ar, líkt og barnið sækir öryggi til góðrar
móður. Því betur, sem við skiljum þau
tengsli og lærum af rejmslu feðra og
mæðra, gerum við framtíoina glæsilegri og
bjartari, auðugri af lífi og fátækari af
misskilningi.
Og taktu eftir því, Sveinn minn, að það,
sem þér þykir hlægilegt í fari annarra
manna, eru oft viðkvæmustu blettirnir í
lífi þeirra, er orsakast oftast af þungri
reynslu — annað hvort raunverulegri eða
ímyndaðri.
ur verkamaður, og allt hans fé hafði runn-
ið í vasa læknisins og lyfsalans. Hvernig
átti hann að senda konuna sína í sveit?
Hann velti þessu og velti fyrir sér, og það
gerði Pétur líka, því að honum þótti ósköp
vænt um mömmu sína.
Að lokum datt Pétri snjallræði í hug.
Hann ákvað að reyna að hjálpa til að
vinna inn þá peninga, sem þurfti til að
hægt væri að senda móður hans upp í
sveit. Hann ætlaði að vera leiðsögumaður
í frístundum sínum. Til Prag komu margir
ferðamenn til að skoða borgina. En þar
sem þeir voru ókunnugir þar, villtust þeir
oft og gátu ekki skoðað helminginn af því,
sem þeir vildu sjá.
Þess vegna stóð Pétur fyrir framan
stóru veitingahúsin og þegar hann sá
nokkra ferðamenn, hljóp hann til þeirra
og bauð þeim að fylgja þeim um bæinn.
Flestum ferðamönnunum leizt vel á þenn-
an kurteisa dreng, og Pétur fékk góða
borgun fyrir að vísa ferðamönnunum
á aðalsmannahallirnar, gyðingahverfið,
Hradchin-höllina og fleira. Pétur var svo
heppinn með að kunna að tala þýzku.
Hann hafði lært hana af þýzkum félaga
sínum, því að í Prag búa margir Þjóð-
verjar.
Einn daginn stóð Pétur eins og venju-
lega fyrir framan eitt veitingahúsið og
beið ferðamanna. Hann var ánægður, því
að nú vantaði hann aðeins hundrað tékkó-
slavneskar krónur til að hjálpa mömmu
sinni. Já, hundrað krónur voru auðvitað
miklir peningar. Og nú voru ferðamenn-
irnir að hætta að koma. En hann vonaði
samt, að hann gæti unnið sér inn nóga
peninga. Faðir hans hafði enga hugmynd
um þetta. Hann yrði áreiðanlega undrandi
og ánægður, þegar Pétur fengi honum alla
peningana. Bara, að honum gengi nú vel
að vinna síðustu krónurnar.
Hana, þarna kom ferðamannahópur út
úr veitingahúsinu. Pétur skildi ekki málið,
sem þeir töluðu. Það var hvorki enska,
franska eða þýzka. Pétur gekk að háum
manni með tvö börn, dreng og stúlku, og
bauð honum á þýzku að fylgja honum um
bæinn. Hái maðurinn horfði vingjarnlega
á hann.
— Þú ert sá minnsti leiðsögumaður,
sem ég hefi nokkurn tíma hitt, sagði hann,
einnig á þýzku. — Hvað viltu fá fyrir að
fylgja okkur að Teyn-kirkjunni ?
Andlitið á Pétri varð eitt bros.
— Ö, Teyn-kirkjuna, sagði hann. —
Yður langar til að sjá gröf hins mikla,
danska stjörnufræðings Thyge Brahe. Að-
eins krónu, herra.
Maðurinn brosti.
— Jæja, svo að þú kannast við hinn
fræga landa okkar, sagði hann ánægjulega.
— Við erum dönsk, skal ég segja þér.
Króna? Það er ekki mikið.
Síðan lagði Pétur af stað með þau til
Teyn-kirkjunnar, sem liggur í elzta bæjar-
hluta Prag. Maðurinn spjallaði um allt
milli himins og jarðar. — Og hvað gerir
svo pabbi þinn? spurði hann að lokum.