Vikan - 23.05.1940, Blaðsíða 2

Winston Churchill, tiu sinnum enskur ráðherra, og dóttir hans.
Winston Churchill.
Flotamálaráðherra í byrjun tveggja styrjalda;
nú forsætisráðherra brezka heimsveldisins.
*
Idesember 1936 stóð upp lítill, holdug-
ur og sköllóttur maður til þess að
halda ræðu í enska þinginu. Svipur hans
var sjálfbirgingslegur og kinnarnar rjóðar.
„Má ég spyrja minn háttvirta vin,“ hóf
hann máls djúpri röddu og starði á for-
sætisráðherrann, Stanley Baldwin, „hvort
hann getur fullvissað oss um það, að
ekkert óriftanlegt . ..“
Lengra komst hann ekki. Úr öllum átt-
um í þessum virðulega sal bárust niður-
þagganir og hróp: „Nei, nei!“ „Setjist þér
niður!“
Atburður þessi vakti svo mikla athygli
í Englandi og ensku blöðunum, að til vand-
ræða horfði, af því að þingmaðurinn var
hinn frægi Winston Churchill og það, sem
hann vildi fá nánari vitneskju um, var af-
sögn Edwards konungs VIII. Allir voru
sannfærðir um, að nú væri lokið ferli Chur-
chill í enskum stjórnmálum — allir, nema
hann sjálfur. Hann hefir alltaf talið sér
það til ágætis, að hann færi sínar eigin
götur og lét sig litlu skipta þá ókyrrð,
sem fyrirspurnin í neðri málstofunni vakti.
Nú er hann ráðherra í tíunda skipti.
Síðan 1936 og þangað til 3. september
í fyrra, að England fór í stríð við Þýzka-
land, og Anthony Eden og Winston Chur-
chill voru teknir í ráðuneytið, hefir lýð-
hylli Churchill stöðugt farið vaxandi. Það
lá nærri, að menn tryðu því, að hann væri
sá eini, sem gæti bjargað heiðri Englands.
Enginn vafi er á því, að það var þetta álit
almennings á Englandi — daglega komu
menn í hópum til aðsetursstaðar stjórn-
arinnar og báru framan á sér stórar aug-
lýsingar með nafni Winstons Churchill —,
sem fekk Chamberlain til þess að láta af
andstöðunni gegn þessum „upphlaups-
manni“ og setja hann í eina ábyrgðarmestu
stöðuna í ráðuneytinu, gera hann að flota-
málaráðherra.
Eins og Cato hinn eldri, sem í gömlu
Róm endaði allar sínar ræður með því að
segja, „svo álít ég, að Carthago verði að
eyðileggja,“ hefir Winston Churchill, síðan
nazisminn komst til valda í Þýzkalandi, sí-
fellt hamrað á því, að þriðja ríkið væri
hættulegt enska heimsveldinu. Eftir sex
ára baráttu hefir rödd hans fengið áheyrn
á æðri stöðum og það svo rækilega, að
Chamberlain setti það sem takmark styrj-
aldarinnar, að „Hitlerismanum" yrði steypt
af stóli.
Winston Churchill er 65 ára og hefir
verið þingmaður í 37 ár, og eins og áður
er getið, tíu sinnum ráðherra, átta sinnum
fyrir frjálslynda flokkinn og tvisvar fyrir
íhaldsflokkinn. Móðir hans var amerísk, en
faðirinn mikilsvirtur stjórnmálamaður,
Randolph lávarður, og snemma auðséð, að
Churchill mundi komast áfram í enskum
stjórnmálum.
Er hann hafði lokið skólagöngu og eytt
nokkrum árum í að ná liðsforingjamennt-
un,,fór hann að taka þátt í opinberu lífi
sem hermaður og einnig sem fréttaritari á
Indlandi, Kúba og í Suður-Afríku. Þar tóku
Búar hann til fanga, en hann flýði úr fang-
elsinu og komst í stríðið. Þingmaður neðri
málstofunnar var hann kosinn árið 1900,
og fekk 400 atkvæðum meira en mótstöðu-
maðurinn.
Síðan hefir hann oft vakið á sér athygli,
því að hann fer sínar eigin leiðir, en ekki
alltaf fylgzt með tímanum. 1 byrjun heims-
styrjaldarinnar 1914—18 var hann flota-
málaráðherra eins og nú, en varð að draga
sig í hlé eftir ófarir enska flotans við Dar-
danellasund. 1917 var hann aftur kominn
í stríðsráðuneytið sem hergagnaráðherra
og hefir síðan oft verið í ráðherrasessi.
En hann átti marga mótstöðumenn í
hernum, verkalýðshreyfingunni, sem hann
réðist oft á af miklum móði, meðal kvenna,
því að hann barðist gegn kosningarrétti
þeirra, og í hópi íhaldsmanna, af því að
þá sveið oft undan ræðum hans, sem voru
vel fluttar og bituryrðar. Churchill hefir
barizt allra manna mest fyrir því, að
heimsveldi Englendinga verði ekki haggað.
Hann sá það betur og betur, að útþenslu-
tilhneiging nazismans gat orðið heims-
veldi Breta hættuleg. Þær spár hans eru
komnar á daginn, og Winston Churchill
stendur í fylkingarbrjósti á örlagaríkustu
tímum, sem yfir heiminn hafa komið.
Vi k a n
HEIMILISBLAÐ
Ritstjóri: Kirkjustræti 4. Pósthólf 365.
Afgreiðsla og innheimta: Austurstræti 17.
Sími 5004. Pósthólf 166.
Verð: kr. 1,75 á mánuði, 0,45 í lausasölu.
Steindórsprent h.f.
ÚTGEFANDI: VIKAN H.F., REYKJAVÍK. Ritstjóri: Jón H. Guðmundsson, Kirkjustræti 4. Pósthólf 365. — Ábyrgðarm.: Steindór
Gunnarsson. — Framkvæmdarstjóri: Engilbert Hafberg, Austurstræti 17. Sími 5004. Pósthólf 166.