Vikan - 23.05.1940, Blaðsíða 3

VIKAN, nr. 21, 1940
3
oOTn|jj^ i'.r
Atburðirnir í Mayerling
Asólbjörtum sumarmorgni fór ég éitt ^ftÍr JÓíldS SveÍtlSSOn lœkní.
sinn fra Vmarborg aleiðis til heilsu- *
hælisins Alland, er liggur í fögrum
dal í norðurrótum Alpafjallanna. Liggur
leiðin fram hjá tveim kunnum stöðum, höll-
inni Mayerling, og þorpinu Heiligenkreus.
Venjulega nema ferðamenn hér staðar og
skoða höll þessa vandlega. Einnig er num-
ið staðar við leiði í kirkjugarði þorpsins í
Heiligenkreus, því þar getur að líta hvít-
Frásögn um örlagaríkt ástarævintýri,
sem hafði miklar pólitískar afleiðingar
Elísabeth keis-
aradrottning',
móðir Rúdolfs.
málaðan trékross, með nafninu „María
Vetsera.“
En í höll þessari, sem fyrr er nefnd, sem
er gömul veiðihöll, gjörðust þeir atburðir
fyrir 50 árum síðan, að þáverandi ríkis-
erfingi hins volduga Austurríkis, að nafni
Rúdolf, fyrirfór sér, ásamt ástmey sinni,
barónessu Maríu Vetsera. Má fullyrða, að
atburður sá hafi haft meiri áhrif á stjórn-
málaviðburði álfunnar, en nokkur annar,
síðustu áratugi.
Rúdolf ríkiserfingi var gáfaður og glæsi-
legur maður, er fara vildiaðrarleiðiríutan-
sem innanríkismálum, en famar voru af
ráðandi mönnum hins gamla Austurríkis.
Er talið, að þar eð hann engu fékk áork-
að, — hvað snerti ýms áhugamál, — hafi
meðfæddur veikleiki fengið meir og meir
yfirhöndina. Bættust svo við alvarlegar
heimilissorgir, og kynning hans við hina
fögru greifafrú, Vetsera. Mun mega rekja
aðalþræðina til hinna hörmulegu endalykta
hans, einmitt til þessara orsaka.
Þó gamla höllin sé nú eingöngu notuð
sem nunnuklaustur, kemur árlega hinn
mesti sægur ferðamanna úr öllum áttum til
þess að skoða herbergið, þar sem sjálfs-
morðin fóru fram, og hinn látlausa tré-
kross á leiðinu í kirkjugarðinum í Heilig-
enkreus.
Rúdolf var, sem kunnugt er, einkasonur
Franz Jóseps keisara. Gengu ríkiserfðim-
ar, eftir dauða hans, til elzta bróðurson-
ar keisarans, Franz Ferdinants, er síðar
var myrtur í Sarajevo, 1914. Hefði senni-
lega margt farið á aðra leið, ef Rúdolfs
hefði notið lengur við. Því viðurkennt er,
að hann vildi af öllum mætti treysta ríkis-
heildina, og auk þess, innleiða frjálslegra
stjómarfar, en þá og síðar var framfylgt
í stjórnarathöfnum þeirra, er á þeim tím-
um réðu úrslitum mála í hinu gamla keis-
aradæmi.
Rúdolf fæddist 21. ágúst árið 1858, í
hinni undurfögru Laxenborgarhöll, er ligg-
ur nálægt Vínarborg. Þykir rétt, að skýra
nokkuð frá æsku hans og þeim sjúklegu
eiginleikum, er hann tók að erfðum, sérstak-
lega frá móður sinni. Bar einmitt í hennar
ætt all-mjög á geðveiklun og geðbilun. Má
sem dæmi nefna, að móðurbróðir Rúdolfs,
Lúðvík hinn II., konungur í Bayern, fyrir-
fór sér í þunglyndiskasti, og móðir hans
Veiðihöllin í Mayerling.
var, vægast sagt, mjög taugaveikluð. Undi
hún, a. m. k. síðustu árin, hvergi nema
stutta stund og þjáðist af taugabólgu og
þunglyndi. Þetta heilsuleysi hennar, var
m. a. orsök hins einkennilega og stranga
uppeldis, er drengurinn fékk, þegar frá
upphafi. Hin stöðugu ferðalög móðurinn-
ar ollu því, að hann naut eiginlega aldrei
móðurumhyggju, heldur var uppeldi hans
fahð óskyldu hirðfólki, sem var af gamla
skólanum og hafði hinar fáránlegustu
hugmyndir um barnauppeldi.
Það kom fljótlega í ljós, að drengurinn
var óvenjulegum gáfum gæddur, en ein-
þykkur og órór á geðsmunum. Var af þeim
ástæðum gripið til hinna einkennilegustu
uppeldisaðferða. T. d. að láta hann gera
líkamsæfingar úti í hallargarðinum,
hvernig sem viðraði, og jafnvel í knédjúp-
um snjó. Þegar hann kvartaði um hræðslu,
er hann lá einn í stóru, dimmu herbergi í
Schönnbrun-höllinni, var það til ráða tek-
ið, að skjóta af skammbyssu í myrkrinu
inni í svefnherbergi prinsins, með það fyrir
augum, að herða hann og gera hann táp-
meiri. Er það í frásögur fært, að hallar-
búar hafi oft og tíðum vaknað af værum
blundi við skothvelli, er komu frá svefn-
herbergi hins unga prins. Aðferðir, sem
nú myndi hegnt fyrir, væru þær notaðar
við venjuleg borgaraleg börn.
Þegar Rúdolf stálpaðist, kom í ljós, að
þeir feðgarnir, hann og Franz Jósep keis-
ari, áttu ekki skap saman, enda eru allir,
er um þessi mál hafa ritað, sammála um
það, að keisarinn hafi gert lítið til þess
að hæna son sinn að sér. Má vera, að þar
sé m. a. orsakanna að leita til þess, að
Rúdolf komst fljótlega á öndverðan meið
við föður sinn í stjómmálunum.
Það þótti einkenna Rudolf í æsku, að
hann þótti vera mjög framgjam, og vildi
láta á sér bera, og sérstaklega er talið, að
hann hafi tekið mjög sárt, hversu hið
mikla Austurríki, í flestum greinum stóð
að baki vesturríkjum álfunnar í hvers kon-
ar framfömm. Og fljótlega varð það mjög
áberandi, hve illa hann þoldi yfirgang hins
austurríska aðals og vildi með öllu móti
hlynna að hverskonar stuðningi og hjálp
til verkalýðsins og þeirra, er verst voru
settir í þjóðfélaginu. En slíkt hugarfar,
frá manni í hans stöðu, þótti á þeim tím-
Rúdolf ríkiserfingi