Vikan - 06.02.1941, Blaðsíða 3

I
3
VIKAN, nr. 6, 1941
Aðalþulur útvarpsins.
g <
Samtal við Dorstein Ö. Stephensen um
sjálfan hann og starf hans.
Sjá upphaf greinarinnar á 1. síðu.
Eruð þér innfæddur Reykvíkingur?
Nei, en það munar minnstu. Ég var á
öðru ári, þegar foreldrar mínir fluttust
hingað til bæjarins og keyptu býlið Hóla-
brekku í nágrenni Reykjavíkur, þar sem
þau búa enn. Ég tel mig því Reykvíking.
Hverra manna eruð þér?
Faðir minn er Ögmundur Hansson Step-
hensen Stefánssonar prests að Reynivöll-
um, kona séra Stefáns var Guðrún dóttir
Þorvaldar Böðvarssonar prests í Holti. —
Móðir mín er Ingibjörg Þorsteinsdóttir
Péturssonar bónda í Norðtungu. Með öðr-
um orðum: íslenzkar bændaættir og inn-
anum f jöldi presta og lögvitringa, svo þér
sjáið að ég er ekki sá fyrsti í ættinni, sem
gerir sér orðsins flutning að atvinnu, þótt
með nokkuð öðrum hætti sé en forfeður
mínir. Tímarnir breytast.
Hver hafa verið helztu störf yðar?
Ja, þau hafa verið mörg og margvísleg,
ef allt er talið. Þegar ég var í skóla vann
ég öll sumur erfiðisvinnu af einhverju
tagi, fiskvinnu, heyvinnu, bifreiðaakstur,
vegavinnu, símavinnu og því um líkt, að
ógleymdri síldinni, sem freistaði margra
skólastráka í þá daga og gaf góðan skild-
ing, þegar vel gekk. Aldrei veitti af því.
Ég man, að eitt sumarið var víst helm-
ingur minna bekkjarbræðra á Siglufirði,
ýmist til sjós eða lands, og hittumst við
einstöku sinnum, til þess að bera samán
bækur okkar um gróðann og þreyta heim-
spekilegar kappræður, líkt og aðalsmenn-
irnir, sem Þórbergur lagði lag sitt við þar
norður frá. En við fórum ekki fótgangandi
suður til þess áð heimsækja elskunina okk-
ar í Húnavatnssýslunni, heldur fengum við
að fljóta með síldarkollunum eða þá í lest
á ,,íslandinu“. En þér hafið auðvitað ekki
rúm fyrir svona málalengingar; ég segi
yður frá þessu vegna þess, að mér er það
svo ríkt í hug, þegar ég minnist uppvaxt-
aráranna, hve gagnlegur skóli það var
okkur að kynnast af eigin reynd sem flest-
um greinum atvinnulífsins í landinu og
ekki síður að eiga samfélag við það fólk,
sem verkin vann. Það má einu gilda, hvaða
leiðir eru seinna valdar, þessi kynni verða
manni alltaf dýrmætur ávinningur. — Að
loknu stúdentsprófi tók ég próf í for-
spjallsvisindum og efnafræðipróf lækna-
deildar en hvarf frá frekara námi þar, því
hugurinn hneigðist að öðrum efnum.
Hver hafa verið helztu áhugamál yðar?
Helztu áhugamál? Þau hafa náttúrlega
orðið að vera með ýmsu móti eins og lífið
krefur. En að því leyti, sem þau hafa verið
mér sjálfráð má nokkuð ráða þau af því
að ég hefi varið mestum tíma mínum til
starfs við Leikfélagið og flutnings og und-
irbúnings leikrita og annars efnis i Útvarp-
ið. Eins og þér vitið erum við sem að þessu
störfum hér, bundin öðrum aðalstörfum og
hefi ég mörg undanfarin ár unnið skrif-
stofustörf.
Hvenær komuð þér að útvarpinu?
Það var sumarið 1935 sem ég byrjaði
að starfa hjá Útvarpinu, þá sem aðstoð-
arþulur og það var ég í rúmlega 5 ár, en
gegndi auk þess með köflum aðalþular-
starfi, þegar mínar ágætu samverkakonur
voru ýmist að uppfylla guðs boð og gifta
sig eða þá að framast í útlöndum. Ég tók
við starfi sem aðalþulur 1. okt. s.l. eftir að
breyting hafði verið gerð á því, að því er
snerti launakjör, sem fram að því voru
sniðin við hæfi þeirra sem höfðu tamið
sér meiri sjálfsafneitun en mér er lagin.
Ég er þá kominn að aðalermdinu: að
biðja yður að segja mér það helzta viðvíkj-
andi starfi yðar. Hvernig fellur yður það?
Að mörgu leyti vel. Sjálfsagt er að horfa
í sjónaukann öfugan þegar litið er á ókosti
þess starfs, sem maður hefir tekið að sér
að inna af hendi. Ekki er því að neita, að
starf eins og þetta, sem er mest-megnis
unnið á þeim tímum, sem eru tómstundir
alls almennings gera mann að vissu leyti
utanveltu við sitt samfélag. Tómstundir
frá starfinu bæta þetta þó upp að nokkru.
En starfið er í eðli sínu fjölbreytt og
lifandi, svo ótrúlegt sem það kann að
hljóma í eyrum sumra. Sumir spyrja: Er
ekki leiðinlegt að kyrja allar þessar lang-
lokur í Útvarpið? Ég skil vel spurning-
una enda þótt ég svari henni neitandi.
Hlustandinn, sem verður að meðtaka alla
réttina — sem óneitanlega eru fleira en
flesk eða hunang — til þess að tína úr það,
sem hann hefir smekk, og áhuga fyrir,
hugsar auðvitað sem svo ef hann er nokk-
ur mannvinur: Aumingja maðurinn að
þurfa að framreiða allan þennan asskota
fyrir landslýðinn dag eftir dag og enda-
laust. En frá mínum bæjardyrum horfir
málið öðruvísi við. Ég veit, að hvert orð,
sem ég les á erindi til einhverra af þeim,
sem á mig hlusta, og hefir meiri eða minni
þýðingu fyrir þá, þó það kunni að vera
enn þá fleirum óviðkomandi. En þessi með-
vitund, sem verður með tímanum ósjálf-
ráð, veldur því að mér finnst fréttin eða
tilkynningin eða hvað það nú er, ekki alveg
óviðkomandi sjálfum mér. Þvert á móti,
ég fæ á vissan hátt áhuga fyrir henni líka.
Ég ætla auðvitað ekki að reyna að telja
yður trú um það að mér sé sama hvert
efnið er; það er nú eitthvað annað. Verst
er mér við skrumauglýsingar og bráða-
birgðalög. Þeim fyrrnefndu fækkar nú, sem
betur fer, en eins og þér vitið fjölgar hin-
um geigvænlega síðan ísland varð kon-
ungsríki án konungssambands við Dan-
mörku. Stundum þegar ég sé fyrir framan
mig lagabálka, sem minna mig helzt á
eilífðina fyrir lengdar sakir, dettur mér í
hug þegar dr. Ólafur Dan var að mæla
lýrikkina í landinu með tommustokk í
gamla daga og taldi þann mælikvarða bezt
hæfa þeirri framleiðslu (óneitanlega oft
með nokkrum rétti) og ég spyr sjálfan
mig: Hvaða mælikvarði á eiginlega við um
þetta hvimleiða útfrymi vorrar konunglegu
ríkisstjórnar. Sjálf mundi hún eflaust vilja
mæla það í þjóðþrifahestöflum eða því um
líku, en mér fyndist eðlilegast að mæla það
í lestrarkaloríum eða einhverju sem hefði
hliðsjón af þeirri feiknaorku, sem til þess
gengur að brjótast í gegnum alla þessa
mörgu paragraffa og það eins og þeir væru
manni hjartfólgið mál. En lífið er lær-
dómur, maður harkar af sér, grettir sig,
klórar sér í hnakkanum og lagabálkurinn
byrjar að líkamast. (Þetta eru náttúrlega
kækir, sem ekki mundu sóma sér í sjón-
varpi, en það er sem betur fer ekki komið
til sögunnar).
En svo er aftur annað efni aðgengilegra,
enda þótt hið fasta útvarpsefni hljóti
alltaf að verða hvað öðru líkt frá degi til
dags. Sú hætta liggur því mjög nærri að
þetta verði manni dauð endurtekning og
innantóm orð. Þá er gott að minnast þess,
að við ,,hinn endann“ eru margir, sem er
öðruvísi farið, þar á meðal fjarlægir hlust-
endur, sem sitja við léleg viðtæki og einskis
fá notið nema öllu sé til skila haldið. Og til
þess að létta undir með sjálfum sér reynir
maður að f jörga ímyndunaraflið og koma
Þessi mynd er af Glenn Cunning-
ham, hinum heimsfræga, ameriska
langhlaupara. Hann er nú hættur öll-
um hlaupum og stjórnar íþróttastarf-
semi Comell háskólans í Bandaríkj-
unum.