Vikan - 10.09.1942, Blaðsíða 3

VIKAN, nr. 32, 1942
3
Sönn og eftirtektarverð saga, sem bendir á leið til þess,
að þjóðirnar geti einhvern tíma lifað saman í friði.
Tveir
VINUR MINN, Gilles Breynat herfor-
ingi var sendur til Marokko árið
1920. Hann var sonur uppgjafa hers-
höfðingja og því vel menntaður, og djarfur
og góður reiðmaður. Hann var mjög hrif-
inn af þessari skipun.
„Ég var í herþjónustu í Afríku í síðasta
stríði,“ sagði hann þá við mig, ,,og lærði
mál Araba og Berba. Nú vil ég búa á meðal
hinna innfæddu og láta þeim geðjast að
mér. Ég er búinn að biðja um að verða
sendur til þess hluta, sem enn er frjáls, og
ég ætla að reyna að verða gagnlegur þar.“
Nokkrum mánuðum seinna skrifaði
hann mér að hann hefði fengið það, sem
hann hefði óskað eftir og væri nú foringi
lítils virkis í Atlas-fjöllum,alvegumkringd-
ur herskáum og uppreisnargjörnum kyn-
flokkum.
„Ég er eini FVakkinn hérna,“ skrifaði
hann. „Allir hermenn mínir eru Marokko-
búar. Þeir eru mjög hlyntir mér. Yfir-
maður minn, Plantier, ofursti af gamla
skólanum, gerir mér miklu erfiðar fyrir
en' þeir. Bækistöð hans er langt héðan,
þriggja daga reið, en hann hefir vakandi
auga A mér. Þegar ég kom, skipaði hann
mér að yfirgefa ekki virkið. „Ef þér farið
út,“ sagði hann, „þá eruð þér dauðans
matur. Hermennirnir eru ágætir skotmenn.
Dauði yðar mundi verða tákn fyrir upp-
reisn um allt héraðið, og við mundum eiga
við erfiðleiká að stríða í heilt ár. Verið
þess vegna alveg kyrrir.“
Auðvitað hefi ég ekki hlýtt skipun hans
nákvæmlega, því að mér fannst hún ákaf-
lega heimskuleg. Á hverjum morgni fer
ég í könnunarferð á gæðingi mínum, César.
Berbarnir, sem hafa vit á hestum, kinka
með aðdáun kolli, þegar þeir sjá César
þjóta fram hjá.
Menn mínir hafa sagt hermönnum stað-
arins, að ég sé sonur mikils foringja; að
ég hafi lánið með mér og heppnist allt,
sem ég geri. Ég hefi þegar tekið á móti
sendimönnum, sem sýndu enga f jandsemi.
Einhvem tíma vonast ég eftir að geta sagt
þér, að ég hafi lagt undir okkur allt land-
flæmið án nokkurra blóðsúthellinga.“
Næsta ár kom Breynat til Parísar í jóla-
leyfi. Hann var mjög ákafur og hafði
margar sögur að segja.
„Ég ætla að segja þér leyndarmál,“
sagði hann. „En segðu engum frá því.
Fyrir nokkru sögðu hermennirnir nálægt
virki mínu, að þeir væru fúsir þess að
ganga á vald Frökkum, ef þeir óttuðust
ekki Sidi-Ma, voldugan foringja Ahansali-
þjóðflokksins, sem réði yfir mörg þúsund
hermönnum. Ég sá, að ég varð fyrst að
menn
sannfæra Sidi-Ma. Dag nokkurn spurði ég
túlk minn Ben-Sliman:
„Heldurðu, að ég gæti fengið að tala við
Sidi-Ma?“
Hann var efinn. „Sidi-Ma hefir aldrei
samþykkt að tala við franskan mann."
Nú stóð lengi í samningaumleitunúm.
Sidi-Ma vantreysti mér greinilega. Myndi
ég vilja koma fylgdarlaus og óvopnaður?
„Já,“ sagði ég við Ben-Sliman, „ég skal
fara einn, undir þinni leiðsögn.“
Ef til vill talaði Ben Sliman of mikið,
því dag nokkurn kom Plantier ofursti
fyrirvaralaust. Hann er feitur lítill maður
með strítt hár, tortryggnislegt andlit og
lítur frekar út fyrir að vera skrifstofu-
embættismaður en hermaður.
„Hefi ég ekki bannað yður að yfirgefa
virkið?“ spurði hann hörkulega..
„Það er rétt, ofursti, en ég hefi komizt
að því, að hinir innfæddu menn eru mjög
vingjarnlegir, og þar sem ég hefi ást á
hestum —.“
„Ég banna yður þessa heimsku!“ sagði
hann æstur. „Og ef þér ekki hlýðið, þá
kæri ég yður fyrir herrétti!“
Ég ákvað að hlýða, en daginn eftir sagði
Ben-Sliman, að Sidi-Ma hefði samþykkt að
taka á móti mér, og freistingin var of
mikil. Ég lét söðla César mjög skrautlega,
sveipaði fallegu rauðu slagi um axlir mér
og lagði af stað. Á reið okkar um gil vaxin
pálmatrjám vorum við stöðvaðir öðru
hverju af hermönnum með riffil í hönd;
fylgdarmaður minn sagði nokkur orð við
þá, og þeir hneigðu sig. Að lokum sá ég
í fjarlægð hóp reiðmanna, sem báru hvít
slög.
„Þér verðið að fara hér af baki,“ sagði
Ben-Sliman.
Ég hélt áfram fótgangandi. Einn mað-
ur skildi sig úr hóp hinna og gekk í áttina
til mín. Það var Sidi-Ma. Andht hans var
sem andlit meinlætamanns, skegg hans var
svart og stutt, augu hans hvöss og ein-
örð. Mér geðjaðist strax vel að honum. Við
skiptumst á kveðjum og gjöfum, svo komu
þjónar með sessur fyrir okkur og te með
myntu í.
„Ég kem,“ sagði hann, „vegna þess að
mér er sagt, að þér séuð sonur mikils höfð-
ingja og að þér segið aldrei ósatt. Hvers
óskið þér?“
„Ég óska þess,“ sagði ég, „að Sidi-Ma,
sem er hraustur hermaður og mikill for-
ingi, vilji verða vinur Frakklands eins og
soldáninn af Marokko og höfðingjarnir í
suðri.“
Ég sagði honum frá því, að Frakkar
mundu virða siði, eignir og höfðingja íbú-
‘ZTZndré (E77Zauroís:'
mætast.
anna og mundu eingöngu ætlast til þess, að
þeir héldu uppi reglu og kæmu vel fram
við franska ferðamenn. Ég lýsti virðingu
Lyautey yfirhershöfðingja fyrir soldánin-
um og Múhameðstrúnni.
„Hvaða ávinningur er það fyrir þjóð
yðar,“ sagði ég, „að halda henni stöðugt
í uppreisn? Einhvern daginn kemur her
inn í land yðar, með fallbyssur, sem skjóta
úr svo mikilli fjarlægð, að þið getið ekki
náð til þeirra með rifflum ykkar, og þið
munuð verða sigraðir og reknir í burtu.
En ef þér látið nú undan, mun vera farið
með ykkur eins og vini. Ég gef yður dreng-
skaparorð mitt fyrir því, að þér munuS
vera höfðingi þjóðflokks yðar áfram.“
Við ræddum lengi saman með hinum
kurteislegu orðalengingum suðurlandabúa.
Hann lofaði mér engu, en var mjög vin-
gjarnlegur og bað mig að koma aftur.
Þegar viðræðum okkar var lokið, fylgdi
hann mér að hesti mínum, horfði með að-
dáun á hnakkinn og klappaði César.
„Maður getur kynnzt reiðmanninum af
hestinum,“ sagði hann. „Hjarta mitt segir
mér, að við eigum eftir að komast að sam-
komulagi.“
Við ræddumst við sex sinnum eftir þetta,
og áður en ég fór í leyfið, lofaði Sidi-Ma
mér því, að eftir sex mánuði — 14. júlí, á
Bastille-daginn — ætlaði hann og þjóð-
flokkur hans að gefa sig á vald Frökkum.
Hann þurfti svona langan tíma til þess að
sannfæra hina meðlimina í ráði þjóðflokks-
ins. En ég hefi eið Sidi-Ma, og ég treysti
honum eins vel og sjálfum mér.“
Hér greip ég fram í fyrir Gilles.
„Og hvað segir Plantier ofursti við
þessu?“
„Hann veit ekkert ennþá. Ef hann vissi
það, þá færi allt út um þúfur. Hann mundi
neita að treysta Sidi-Ma og senda lið á
móti honum. Þess vegna bað ég þig að
þegja um þetta leyndarmál.“
Gilles fór aftur til Marokko, og í nokkra
mánuði heyrði ég ekkert frá honum. Svo
dag nokkurn í júní fékk ég póstkort. Á
því stóð aðeins: „Særður, en úr allri
hættu.“ Ég varð mjög skelfdur og fór því
að hitta föður hans, Breynat hershöfð-
ingja.
„Já,“ sagði hanft, „Gilles særðist hættu-
lega. Og hann hefir verið í miklum vanda
staddur.“
Svo sagði hann mér það, að Plantier
hefði komizt að samningum Gilles við Sidi-
Ma, og í refsingarskyni sent hann á upp-
reisnarsvæði. Hinn ungi herforingi hafði
Framhald á bls. 13.