Vikan - 27.04.1944, Blaðsíða 13

VIKAN, nr. 17, 1944
E
| Dægrastytting
:
n/
Orðaþraut.
ALDA
LIN A
AT AR
ELL A
LIN A
ALLA
N AÐS
I ÐUR
AFL A
N AÐI
EKUR
Fyrir framan hvert þessara orða skal setja
«inn staf þannig, að séu þeir stafir lesnir ofan
frá og niður eftir myndast nýtt orð, og er það
konunafn. Sjá svar á bls. 14.
Fróðárundur.
Meðal merkustu bóka, sem komið hafa hér
út í seinni tíð, er Ferðabók Eggerts Ólafssonar
og Bjama Pálssonar, um ferðir þeirra á Islandi
árin 1752—1757. Hún er samin af Eggert Ólafs-
syni, en Steindór Steindórsson frá Hlöðum ís-
lenzkaði hana. Utgefendur eru Haraldur Sigorðs-
son og Helgi Hálfdánarson, en Isafoldarprent-
smiðja hefir prentað bókina. Eftirfarandi kafli er
úr fyrra bindi Ferðabókarinnar: „Meðal merkis-
tíðinda, er gerzt hafa i sýslu þessari, má telja
hin svonefndu Fróðárundur, furðulega atburði,
sem sagt er, að gerzt hafi að Fróðá, þar sem nú
er kirkjustaður. vestan undir Jökli; á árunum
1000—1001. Undrum þessum er rækilega lýst í
Eyrbyggja sögu (51.—55. kap.), sem er ein hin
eannfróðasta af sögum vorum. Landsbúar höfðu
þá nýtekið við kristni og vom þvi næmir fyrir
hvers kyns hugmyndum um illa anda og afskipti
Áður en það er orðið of seint —.
Framhald af bls. 4.
Hún elskaði Rupert — þrátt fyrir alla
galla hans — og hún mundi halda áfram
að elska hann löngu eftir að hún hefði
gleymt John. Hún hafði verið erkifífl.
Á meðan hafði lestin hægt á sér — hún
ra.nn hægt inn í stöðina. Burðarkarlarnir
hlupu meðfram lestinni. Hún sá John
standa hjá ljósi, athugandi hina uppljóm-
uðu klefa.
Lestin stanzaði. Anne stóð upp í flýti.
Burðarkarl opnaði klefahurðina.
„Hérna, takið þessar töskur,“ sagði hún
við burðarkarlinn. „Farið með þær út í
leigubíl og biðjið bílstjórann um að bíða.
fyrir utan stöðina.“
Hún vissi varla af því, að hún hafði rétt
burðarkarlinum fimm shillinga. Hún stóð
kyrr og starði á nunnuna með þakklæti
og gleði.
Tveim mínútum seinna læddist hún óséð
inn í símaklefa í biðsalnum.
„Ég gleymdi að skrifa nafn á bréfið,“
sagði hún við stofustúlkuna, sem kom í
símann. „Já, hvíta umslagið, sem liggur
á borðinu í forstofunni. Það á að senda
það til frú Brown — Hurley. Sjáið um að
þetta sé skrifað utan á og það sé sett í
Miriam Hopkina í kvikmynd-
inni „Rauðhærða konan“.
Marguerite Viby og Edvin Adolphson
í sænsku gamanmyndinni Litla
kirkjurottan (Fröken Kyrkrátta).
þeirra. Það er ekki ætlun okkar að fara að
endursegja hér alla söguna af Fróðárundrum,
því að nóg er til af þess konar sögum í heiminum,
en við viljum aðeins skýra lesandanum frá merki-
legri aðferð við að reka burt drauga, sem hvergi
mun hafa heyrzt getið annars staðar. Upphaf
þessara atburða var það, að tigin kona ein írsk
andaðist að Fróðá eftir skamma legu. Hún hafði
ráðstafað svo eignum sinum, að brenna skyldi
sængurklæði sin og rekkjutjöld. En búnaður þessi
allur var svo góður, að húsfreyjan bannaði að
hann væri brenndur. Af þessari ástæðu kom upp
sótt á bænum, sem eðlilegt var, og lézt úr henni
margt manna. Um þær mundir drukknaði bónd-
tnn ásamt nokkrum húskörlum sinum, er þeir
voru að sækja föng i búið. Þeir, sem eftir lifðu,
voru slegnir ógn og skelfingu, og ímyndunarafl
þeirra hljóp svo með þá í gönur, að þeir hugðu,
póstkassa strax. Þegar í stað — skiljið þér
það?“
„Og segið manninum mínum, að ég ætli
ekki að vera í bænum í nótt — ég kem í
kvöld. Já, það er gott.“
Á meðan bíllin þaut eftir þjóðveginum,
hugsaði Anne um nunnuna, sem hafði
bjargað henni. Hver skyldi hún vera —
hvert ætlaði hún?
Þó að undarlegt megi virðast, hugsaði
nunnan líka um Anne, þegar hún steig upp
í strætisvagn og settist í eitt hornið og
hneigði höfuðið eins og hún væri í helg-
um hugleiðingum.
En hugsanir hennar voru hvorki frómar
né friðsamar.
Maðurinn, sem hleypti henni inn í lítið,
fátæklegt hús, rak upp skellihlátur, þegar.
hurðin hafði lokast á eftir henni.
— „Þú ert dásamleg, Sally! sagði hann.
„Fór allt vel?“
„Prýðilega,“ svaraði konan og reif af
sér hvíta höfuðbúnaðinn. Svo stakk hún
hendinni í vasa á þunga, svarta pilsinu
sínu og dró upp dýrmæta skartgripi og
rétti manninum.
„Hérna hefirðu dásemdirnar! Lögreglu-
þjónn nokkur brosti vingjarnlega til
mín, um leið og hann hjálpaði mér yfir
götuna — og ég plataði líka konu í lest-
inni — hún horfði beinlínis lotningarfull
á mig!“
að hver, sem andaðist gengi aftur, og að lokum
urðu draugar þessir 18 saman. Þeir komu og
settust að langeldunum, sem kyntir voru í stof-
unni á hverju kveldi til þess að hita húsin og
þurrka vosklæði. Þeir sátu við eldana, unz þeir'
kulnuðu, en heimafólk hrökk burtu. Þar sem
allir voru nú ráðþrota gegn ófögnuðu þessum,
var það til bragðs tekið að sækja ráð til Snorra
goða á Helgafelli, sem var mjög kunnur maður
á þeim tímum og talinn vitrastur sinna samtíð-
armanna á tslandi. Hann bauð, að safna skyldi
nokkrum mönnum (sennilega skynsömum mönn-
um og ódeigum). Skyldu þeir fara til Fróðár,
og er þangað kæmi, skyldi fyrst brenna rekkju-
búnaðinn. Því næst skyldi settur eins konar rétt-
ur fyrir dyrum úti. Var hann á þeim tímum sett-
ur í tilteknum málum og kallaður dyradómur.
Fyrir dóm þenna skyldi draugunum stefnt og
vitnisburðir teknir um allt þeirra atferli, að þelr
gagnstætt öllum venjum manna hefðu ridK5 úr
gröfum sínum og röskuðu friði þeirra, sem eftir
lifðu. Að því búnu skyldi dómur upp kveðinn,
þar sem gestum þessum skyldi boðið að hypja
sig á brott. Ráði þessu var fylgt og dómurinn
settur niður og öll atriði réttarins framkvæmd
með miklum hátíðleik og þeim myndugleika, sexn
venja var til að nota á dómþingum. Dómur var
kveðinn upp yfir hverjum einstökum hinna,
dauðu, og voru þeir lesnir hárri röddu af jafn-
mörgum mönnum og draugamir voru. Þetta bar
þann árangur, að hver draugur gekk á brott, er
hann hafði hlýtt á dóm sinn, og sáust þeir ekki
framar. Af þessum atburðum sézt gjörla, hversu
miltlu imyndunin fær valdið bæði til góðs og ills
og einnig, hvern mátt orð mikilmenna hafa, jafn-
vel þótt þau séu fjarri öllum sanni. Vafalaust
hefir Snorri goði séð, hver var hinn raunveru-
legi kjarni málsins."
Afturhvarf kerlingar.
Þegar síra Magnús Einarsson, faðir Skúla fó-
geta, var prestur í Húsavik, var kerling ein 1
Mánáreyjum á Tjömesi, forn mjög i skapi og ekki
sérlega trúuð eða kirkjurækin. Hafði hún ekki
sótt kirkju og ekki þegið sakramenti í 20 ár og
prestur oft gert henni tiltal, en það litið stoðað.
Einn sunnudag að vori til verður kerling mjög
áfjáð að fara til kirkju og lætur flytja sig þangað
með mikilli viðhöfn. Þegar prestur sér hana, verð-
ur hann glaður mjög og lofar guð fyrir, að hann
hefði loks linað steinhjarta kerlingar, snúið huga
hennar til iðrunar og afturhvarfs og veitt henhi
kraft til þess að koma til guðshúss. Fer hann uon
þetta mörgum fögrum orðum við hana. Kerling
kvað heilsufar sitt ósköp bágborið og engu betxa
en áður. „En svo er mál með vexti, heillin góð,“
mælti hún, „að mér er sagt, að káúþskipið sé
komið og með því séu ofboð fáséðar og fallegar