Vikan - 14.07.1949, Side 4

4
VIKAN, nr. 28, 1949
ÓPÍUMREYKUR
Þýdd smásaga
Hann hét Justus og var sérstaklega
draumlyndur og gæfur maður. Hann
hafði í fyrstu reynt að græða fé á gúmmí
og sykurrækt á Súmötru, en síðan fengizt
við allt milli himins og jarðar. Vinir hans
álitu hann sérvitring, sem lifði meira í
heimi bókanna en í raunveruleikanum.
Þeir hristu að vísu höfuðið, þegar hann
gerðist forstöðumaður kínversks elliheim-
ilis, en voru í rauninni ekkert hissa. Þetta
var Justusi líkt!
Elliheimilið var einhversstaðar uppi i
fjöllum á Java og í sambandi við heimilið
var rekið svínabú, sem gerði stofnunina
fjárhagslega sjálfstæða. Forstöðumaður-
inn hafði sennilega laun og nóg næði til
lestrar og íhugana. Justus hóf starf sitt
fullur bjartsýni. Það kom sér líka einkar
vel, að hann hafði fengið dálitla nasasjón
af dýralækningum á skólaárum sínum.
Hann átti ekki önnur húsgögn en rúm,
borð og nokkra stóla, en bókasafn hans
var gott, og hann flutti það með sér upp
í fjöllin. Það var erfiður flutningur og
sveittir burðarmennirnir voru vissir um
að hvíti maðurinn væri ekki með öllum
mjalla, þar sem hann læsi svona mikið.
Justus fann, að hann myndi kunna vel
við sig á þessum afskekkta stað. Hann
kunni hrafl í kínversku og gat gert sig
skiljanlegan við gömlu mennina á hælinu.
Þeir voru flestir skorpnir og visnir eins
og smurningar, og reyktu allir ópíum. Það
var það eina, sem hélt í þeim lífinu, þá
stuttu stund, sem þeir áttu eftir ólifaða.
Þeir voru þrjú til fjögur hundruð talsíns,
en voru svo ónýtir til vinnu, að þeir skil-
uðu ekki nema fjögra manna dagsverki.
Þeir gerðu allt eins og í draumi. Þegar
þeir fengu leyfi til að hvíla sig, lögðust
þeir fyrir og tuttuðu ópíumpípuna. Svo
sofnuðu þeir og svifu í draumi til hins
fagra ættlands síns, þar sem þeir höfðu
fæðzt og lifað í æsku.
Þegar Justus vantaði verkamenn, gekk
hann gegnum svefnsalina, þar sem hver
rekkjan var upp af annarri. Flestir öld-
ungarnir sváfu, en aðrir störðu galopnum
augum út í bláinn. Það var erfitt að sjá,
hvort þeir voru dauðir eða lifandi. Allt
var hljótt og kyrrt, vafið kynlegri dular-
móðu. Þegar einhver dó, var hann jarð-
aður í litlum kirkjugarði á bak við hælið
og ópíumpípan var látin með honum í
gröfina.
Justus reyndi í fyrstu að muna nöfn
gömlu mannanna, sem honum hafði verið
trúað fyrir. En hann gafst brátt upp við
það — það voru of margir, sem hétu Tiong,
Wang, Sen og Lao. En hann bar sömu
föðurlegu umhyggjuna fyrir þeim öllum.
Hann truflaði þá ekki að pþörfu, en lét
þá njóta ópíumdraumanna í friði.
En eitt kvöld ofkældist hann og fékk
hastarlega lungnabólgu. Hann lá þó ekki
í rúminu daginn eftir, heldur vann störf
sín, unz hann datt niður meðvitundarlaus.
Gömlu mennirnir urðu of sahræddir, en einn
hafði þó dug í sér til að sækja hjálp. Just-
us var fluttur ofan úr fjöllunum og rakn-
aði við í sjúkrahúsi. Hann lá þarna í nokkr-
ar vikur, en síðan var hann sendur til
Englands í sex mánaða leyfi. Honum var
sagt, að hann skyldi ekki hafa neinar á-
hyggjur af Kínverjunum sínum og svínun-
um; það myndi einhver verða látinn hugsa
um hælið á meðan hann væri að ná sér.
Hann kom úr fyrstu ferð til Evrópu,
eftir tuttugu ára dvöl í Austurlöndum, með
marga kassa af bókum, og konu. Hann
hafði aldrei hugsað um hjúskap — hon-
um fannst hann vera þannig maður, að
það væri hollast fyrir sig að kvænast ekki.
En þrítug kennslukona, sem hafði dvalið
í sama gistihúsi og hann í Englandi, hafði
ruglað hann í ríminu. Hann hafði reynt
að koma fyrir hana vitinu með öllu hugs-
anlegu móti, en án árangurs. Hann hafði
sagt henni frá starfi sínu á Java og reynt
að gera það eins ömurlegt og unnt var,
en hún sat við sinn keip; hún vildi gift-
ast honum og fara með honum þangað
austur. Hún hafði lesið um Jövu og sagð-
ist vita, að það væri yndislegt land. Og
hún sagðist ætla að hjálpa honum í mann-
I VEIZTU —?
: 1. Hvar á Golfstraumurinn upptök sín?
\ 2. Eftir hvern er óperan „Martha“ ?
| 3. Hvenær og hvar var óperan „Rakar-
inn í Sevilla fyrst leikin?
I 4. Hvað er langt milli Reykjavíkur og
Akraness ?
= 5. Hvar er eyjan Þemey?
I 6. Hvert er suðumark gulls?
| 7. Hver er harka þess?
: 8. Hver er talinn hafa gefið Sæmundar-
Eddu nafn?
| 9. Hvað hét seinasti maður Guðrúnar
Ósvíf ursdóttur ?
| 10. Hvenær dó Matthías skáld Jochums-
son?
Sjá svör á bls. 14.
*'i ..............
úðarstarfinu, sem hann vann þar fyrir
gömlu Kínverjana. Hún ætlaði að búa hon-
um hlýlegt heimili og hjálpa honum við
ræktunina. Hann lét undan.
Eitt kvöld í rökkurbyrjun komu þau
loks til hælisins í fjöllunum. Undrunarbros.
lék um skorpnar varir Kínverjana, sem
eftir lifðu og þekktu hann. Þeir voru hissa
á þvi, að hvíti maðurinn hafði komið með.
konu frá fjarlæga, kalda landinu.
Hún gafst upp eftir þrjár vikur. Þá
varð hún að fara til borgarinnar, af því
að hún gat ekki sofið. Hún var hrædd við
næturþokuna, sem leitaði inn í húsið. Hún
sá ekkert annað en grindhoraða, deyjandi
Kínverja í kringum sig. Svo kom staðvind-
urinn og þaut og hvein í f jöllunum. Aðeins
í svefnsölum Kínverjanna, þar sem sætur
ilmur ópíumsins angaði, var kyrrð og ró.
Hún bað Jústus að koma burt með sér.
Maður eins og hann hlaut að geta fengið
góða stöðu í borginni. Hún bauðst til að
kenna honum frönsku og hjálpa honum
á allan hátt. Ef hann elskaði hana í raun
og veru ...
Hann andvarpaði, en lét sig hvergi.
Hann skildi vel, að h ú n gat ekki þolað
dvölina þarna. Það var ekkert líf fyrir
konu. Þetta var allt honum að kenna.
Hann hafði ekki lýst þessu nógu vel fyrir
henni. Hann sagði henni, að hún yrði að
fara strax til borgarinnar og vera þar, þang-
að til henni væri batnað svefnleysið. Eftir
það skyldi hann hlíta ráðum hennar. Hann
varð að vera kyrr fyrst um sinn. Stað-
göngumaður hans hafði komið illa fram
við gömlu mennina, meðan hann var í
burtu. Hann hafði látið þá vinna nauðuga
og jafnvel tekið af þeim ópíumskammtinn.
Nei, Jústus gat ekki farið. En hún þurfti
ekki að hafa áhyggjur hans vegna. Hann
hafði lifað þarna mörg ár, áður en þau
kynntust. Hann hafði líka bækurnar sínar
hjá sér.
Og svo fór hún — grátandi og von-
svikin yfir sér og manninum, sem hún
hafði valið.
Hann sinnti störfum sínum, fölur og
þögulli. Hann leit ekki í bók. Hann las
ekkert annað en löngu bréfin, sem konan
hans skrifaði honum úr borginni. Hann
svaraði með fáum línum og skrökvaði því,
að sér liði vel. Hann skrifaði vinum sín-
um í borginni og bað þá að líta eftir henni.
Svo kom síðasta bréfið frá henni. Það
var eins og hann vissi efni þess, áður en
hann reif upp umslagið. Hún skrifaði, að
hún væri orðin róleg, og hefði eftir mikla
íhugun komizt að þeirri niðurstöðu, að það
væri bezt að þau skildu. Hún kvaðst ekki
vilja leyna því, að vinur hans, lögfræð-
ingurinn Verhoeven, hefði verið sér mikil
stoð í lasleikanum. — Með sama pósti
kom bréf frá þessum vini hans.
Jústus kveikti í pípunni sinni með því
bréfi, án þess að lesa það. Hann leit á
myndina af konunni sinni, sem stóð á.
borðinu, og var að velta því fyrir sér,.
Framhald á bls. 14.