Vikan - 27.06.1991, Qupperneq 42

JÓNA RÚNA KVARAN SVARAR BRÉFI FRÁ LESANDA
Eg er slcyggn
og hræðist það
- SVAR TIL JÓA, 1 6 ÁRA
Kæra Jóna!
Ég er búinn að vera ansi lengi að skrifa þetta
bréf. Mér finnst eitthvað svo ömurlegt að þurfa að
viðurkenna að ég er alveg rosalega óöruggur og
feiminn. Ég er elstur af fimm systkinum og hef
alltaf þurft að standa mig. ( skólanum og heima.
Ég meira að segja vaska upp og skúra gólfin.
Málið er bara að ég er ekki svona rosalega klár
eins og foreldrar mínir halda. Þau eru mjög upp-
tekin af sér og oftast einhvers staðar úti þegar ég
þarf á þeim að halda. Pabbi er iðnaoarmaður og
mamma vinnur í banka. Þau vilja ákveða allt fyrir
mig. Mér finnst þau mjög ósanngjörn og tilætlun-
arsöm við mig. Ég hef þörf fyrir að ráða mér
sjálfur.
Vandamál mín eru nokkur. Ég hef til dæmis
verið skyggn frá því ég var fimm ára. Ég verð of-
boðslega hræddur þegar ég kannski sé persónu
allt í einu, sem ég veit að er dáin. Þetta dána fólk
getur birst hvar sem er, jafnvel í skólanum. Mér
bregður svo að ég fer alveg í kerfi og félagar
mínir vita ekkert hvað er að ske. Ég kannski
svitna allur og verð órólegur, auk þess sem mér
verður meiri háttar kalt þegar þetta látna fólk birt-
ist mér alveg á óvart. Stundum finnst mér ég eins
og heyra eitthvað, samt ekki eins og ég heyri
með venjulegri heyrn en ég kalla það að heyra.
Ég get ekki talað um þetta við foreldra mína.
Þau trúa mér ekki, segja bara: „Láttu ekki eins og
asni.“ Pabbi er öllu verri en mamma því hann
gerir líka grín aö þessu og segir stundum: „Hvað
segja draugarnir núna?" Eg er hreinlega að trufl-
ast út af þessu og langar alls ekki að vera svona.
Mér hundleiðist reyndar oftast vegna þess að ég
er greinilega einhvern veginn öðruvísi en félagar
mínir. Ég myndi aldrei segja þeim þetta vegna
þess að þeir myndu örugglega halda að ég væri
geðveikur eða eitthvað, sem er nokkuð sem hef-
ur svo sem hvarflað að mér sjálfum.
Elsku Jóna! Er eðlilegt að vera skyggn? Hvern-
ig get ég losnað við þetta? Á ég að svara foreldr-
um mínum fullum hálsi þegar þau gera grín að
þessu? Mér hefur stundum dottið í hug að fara
til sálfræðings eða eitthvað. Móðuramma mín
er víst rosalega berdreymin, auk þess er hún
skyggn og hún skilur mig. Mér bara finnst hún
heldur gömul til að tala við hana og stundum
heldur leiðinleg. Hún skilur ekki annað sem ég
þarf að tala um, eins og mínar tilfinningar. Viltu
vera svo góð að reyna að leiðbeina mér, kæra
Jóna? Hvernig manngerð heldur þú að ég sé?
Heldurðu að ég hafi einhverja möguleika í lífinu?
Takk fyrir öll bréfin í Vikunni. Við erum áskrifend-
ur sem betur fer. í hvaða stjörnumerki ert þú? Þú
ert ábyggilega í einhverju eldmerki?
Fyrirfram þakklæti.
Þinn einlægur Jói.
P.S. Vonandi lifirðu sem lengst.
Elskulegi Jói! Takk fyrir bréfið. Það var meiri hátt-
ar að fá svona áhugavert bréf frá strák á besta
aldri. Vonandi er eitthvað sem skýrist fyrir þér
eftir að ég hef skoðað með innsæi mínu, reynslu-
þekkingu og hyggjuviti það sem þú óskar svara
við. Mundu bara að skrif mín hér í Vikunni eru
hugsuð sem þjónusta við heilbrigða lesendur
sem eru að fara í gegnum eðlilegt vesen sem
enginn sleppur við í lífinu í einhverjum myndum.
Við leysum ekkert en íhugum leiðir til mögulegra
lausna á öllu því sem fellur undir tímabundið við-
kvæmt ástand heilbrigðra.
Vandamál leysa þeir aftur á móti sem hafa sér-
þekkingu, svo sem sálfræðingar, félagsráðgjafar
og geðlæknar. Mundu að gleypa ekki svör mín
ómelt. Ég er í eldmerki eins og þú heldur. Er
reyndar bogmaður og finnst það meiri háttar eins
og sönnum bogmanni sæmir, ha ha.
KRÖFUR OG EKKI KRÖFUR
Þú talar um að til þín séu gerðar miklar og ósann-
gjarnar kröfur um að standa þig bæði í skólanum
og heima fyrir. Bendir jafnframt á, því til árétting-
ar, að þú sér viðloðandi hin ýmsu húsverk. I
sannleika sagt, Jói minn, er það mjög gott mál
vegna þess að karlmenn, sem eru ekki liðtækir í
heimilisstörfum, eru ekki sérlega áhugaverðir í
augum okkar stelpnanna. Eins og við vitum hefur
vægi kvenna á vinnumarkaðinum aukist gífur-
lega á síðustu árum og þær margar af þeim
ástæðum horfið úr öskubuskuhlutverki heimil-
inna, sem var eins og sjálfskipað fyrir þær hér á
árum áður.
Það er því ekki spurning um að standa sig á
ósanngjarnan hátt þó við berum sameiginlega
ábyrgð á því sem tengist heimilinu beint eða
óbeint. Athugum líka að það væri mjög óeðlilegt
að á sjö manna heimili eins og þínu sæi einungis
húsmóðirin, jafnvel þó hún væri heimavinnandi,
um allt það sem viðkemur húsverkum. Hún á líka
sinn rétt og hefur auðvitað annars konar þarfir
jafnframt þeim sem tengjast húsverkum. Eðlilegt
er að allir heimilisfastir deili nokkuð svipaðri
ábyrgð á heimilinu, satt best að segja. Halli eitt-
hvað á þig í þessum þörfu efnum, þannig að þinn
hlutur sé mun meiri en annarra, þá einfaldlega
bendir þú hinum á það og neitar að gera það sem
er umfram það sem sanngjarnt er.
Vinsamlega handskrifið bréf til Jónu Rúnu
og látið fylgja fullt nafn og kennitölu,
ásamt dulnefni. Svörin byggjast á innsæi
Jónu Rúnu og rithandarlestri og því miður
er alls ekki hægt að fá þau í einkabréfi.
Utanáskriftin er:
Jóna Rúna Kvaran, Kambsvegi 25, 104
Reykjavík.
GILDI NÁMS
Hvað varðar kröfu foreldra um að börn þeirra
standi sig sem best í skólakerfinu er þetta að
segja. Allur ótæpilegur metnaður fyrir hönd barna
hvað varðar einkunnir og nám er heimskulegur.
Aftur á móti er miklu eðlilegra að örva heilbrigðan
metnað í huga barnsins á þeirri forsendu að það
skilji að það er að vinna að námi sínu fyrir sig
fyrst og fremst en raunar engan annan.
Við sem viljum vera eitthvað og kjósum ekki að
verða undir í lífinu leggjum töluvert á okkur til að
gera það mögulegt og þá meðal annars með því
að standa okkur í námi. Þess vegna erum við
ekki að mennta okkur fyrir foreldra okkar heldur
fyrst og fremst okkur sjálf. Það er alls ekki sann-
gjarnt af foreldrum að heimta af barni meiri
árangur í námi en það sýnilega erfært um. Ef þú
gerir öllum stundum þitt besta ert þú í fullum rétti
til að vera sáttur við eigin útkomu, jafnvel þó þeim
líki hún ekki. Það er aftur á móti þeirra mál. Við
getum aldrei staðið okkur svo öllum líki enda
aðalatriði hvers árangurs að okkur sjálfum falli
við hann, en ekki endilega öðrum.
SJÁLFSTÆÐI ER
ÖLLUM NAUÐSYNLEGT
Hvað varðar það að vilja ráða sínum málum sjálf-
ur er það ofureðlilegt og heilbrigt reyndar að sext-
án ára strákur óski þess. Annað væri undarlegt.
Ef þú ert tilbúinn að taka öllum afleiðingum af at-
höfnum þínum og verkum sjálfur ert þú að sjálf-
sögðu sjálfráður gjörða þinna. Ef þú aftur á móti
ætlast til að þau bjargi þér fyrir horn, ef óheppi-
lega tekst til, er eðlilegt að þau vilji hafa hönd í
bagga með sem flestum framkvæmdum þínum.
Þarna greinum við á milli, elskulegur.
Þér finnst þau upptekin af sér og lítið sinna þér
nema til að gera kröfur til þín um eitthvað sem þú
ert ekki tilbúinn til. Um þetta atriði skaltu ræða við
þau í einlægni og helst á þeirri forsendu að þér
finnist áhugavert að deila þér og tilfinningum þín-
um meira með þeim. Þú ert þrátt fyrir augljósa
sjálfstæðisþörf ennþá ungur og jafnvel misþrosk-
aður eins og gengur og hefur rétt á að vera það.
Það getur því verið mjög gott fyrir þig að vera litli
strákurinn þeirra stundum og fá að vera það án
þess að gerðar séu með þeirri þörf nokkrar kröfur
til þín. Þú þarft þá einstaklingsumhyggju sem for-
eldrar eiga að veita börnum sínum og ætla sér
góðan tíma í það meira að segja.
SKYGGNIGÁFA
Dulrænar gáfur okkar eru oftar en ekki tengdar
erfðum einhvers konar. Eins og þú bendir á er
amma þín dulræn. Oftar en ekki er engu líkara
en barnabörn þeirra sem hafa sterkar dulargáfur
fái þessa erfðaþætti í ríkara mæli en kannski
börn þessa fólks, þó það sé að sjálfsögðu ekki
regla. Það verður þó að viðurkennast að þetta er |
40 VIKAN 13. TBL. 1991