Menntamál - 01.08.1971, Side 32

Egill R. Friðleifsson, skólastjóri:
Tónlistar-
kennsla
á Islandi
MENNTAMÁL
138
Egill R. Friðleifsson er skólastjóri Tónlistar-
skóla Hafnarfjarðar og formaður Söngkennara-
félags íslands. A síðasta ári gerðist Söngkennara-
félag íslands aðili að Nordisk Musikpædagogisk
Union, og var erindi jtað, sem hér fer á eftir,
flutt á IX. þingi þeirra samtaka, sem lialdið
var í Árósuni dagana 2.-8. ágúst síðastliðinn.
Mér finnst rétt í upphafi að rekja í örfáum
orðum sögulegan bakgrunn þessa máls, í þeirri
trú, að sumtim ykkar leiki nokkur forvitni á að
vita, hver staða tónlistar var í þjóðfélagi, sem
þekktast er fyrir glæsilegar bókmenntir og dýrt
kveðin ljóð. Árið 1974 munu íslendingar fagna
því, að ellefu aldir eru liðnar frá upphafi land-
náms. Hvað vitum við um tónlistarkennslu og
tónlistariðkun þessi ellefu hundruð ár? Ef til vill
ekki mikið, en þó nokkuð, ef vel er leitað, og
mun hér stiklað á því helzta.
íslendingar tóku kristni árið 1000, og hófst þá
skólahald í landinu. Tvennt var það, sem prests-
efni þeirra tíma aðallega þurftu að læra: latína
og söngur. Söngur var þannig annar aðalþáttur
þess, er kennt var í hinum fyrstu skólum, og var
svo um aldir. Fyrsti innlendi biskupinn, Isleifur
Gissurarson, var vel að sér í tónlist og lagði hina
mestu áherzlu á söng í skóla sínum. Einn nemenda
hans var hinn annálaði söngmaður Jón Ögmunds-
son, síðar biskup, en því er hans getið hér, að
hann íékk til Islands franska munkinn og tónlist-
arkennarann Rikinna, sem hafði hina mestu þýð-
ingu lyrir tónlistarlíf þeirra tíma.
í hinum fyrstu skólum var að sjálfsögðu ein-
göngu kenndur liinn kaþólski kirkjusöngur, eða
Gregor-söngur, og var gengið ríkt eftir, að nemar
væru sem be/.t að sér í söng. Þess voru jal'nvel
dæmi, að prestum væri vikið úr embættum sín-
um, ef þeir reyndust ekki hafa þá tónlistarþekk-
ingu til að bera, er nauðsynleg þótti. Miklu
minna er vitað um iðkun veraldlegrar tónlistar á
þeim tímum. í Árnasafni í Kaupmannahöfn er
að finna ævagamla skinnbók, sennilega skrilaða
á fjórtándu öld, er nefnist Þorlákstíðir, sem er
að mestu lofsöngur til heilags Þorláks. Er það
langur og margbrotinn einraddaður söngur, allur