Menntamál - 01.08.1971, Side 37

Ólafur Stephensen, læknir:
Börn
á
sjúkrahúsi
♦-------------------------------------♦
Á hverju ári leggjast nokkur hundruð íslenzk börn
inn á sjúkrahús til lengri eða skemmri dvalar vegna
ýmiss konar sjúkdóma. Takmark þeirra, sem börnin
stunda í veikindum þeirra, hlýtur að vera það, að
komast að orsökum sjúkdómsins og ráða bót á honum
og gera það á þann hátt, að barnið biði ekki tjón af að
öðru ieyti.
Dvöl á sjúkrahúsi er ætíð mikill viðburður í lífi barns
og getur haft mikil áhrif, bæði jákvæð og neikvæð, á
barnið sjálft og nánasta umhverfi þess. Langflest börn
verða þó þessari reynslu ríkari án þess að verða fyrir
varanlegum skaðlegum áhrifum.
Hvernig áhrif sjúkrahúsdvölin hefur á barnið og hvern-
ig viðbrögð þess verða, er ýmsu háð, en þó einkum
því hversu gamalt barnið er, hvernig innlögnina á sjúkra-
húsið ber að höndum og hvernig barnið hefur verið
búið undir atburðinn.
Börnum á sjúkrahúsi má skipta í tvo aðalhóþa eftir
því, hvernig innlögnin á sjúkrahúsið verður. Annars veg-
ar eru börn, sem kölluð eru inn til rannsóknar vegna
gruns um sjúkdóm eða til aðgerðar vegna þekkts kvilla.
í þessum tilfellum er oftast vitað með nokkrum fyrirvara
um væntanlega sjúkrahúsvist barnsins og hafa þá for-
eldrar nokkurt svigrúm til að búa barnið undir það sem i
vændum er. í hinum hóþnum eru börn, sem lögð eru
inn á sjúkrahús í skyndi vegna bráðra sjúkdóma. Er þá
oft stuttur fyrirvari og lítið tækifæri til að gera barninu
fullnægjandi grein fyrir því sem til stendur. Eðlilegt er,
að barnið kenni nokkurs kvíða og hræðslu, þegar það
heyrir, að það á að leggjast inn á sjúkrahús. Hvað
geta þá foreldrar gert til að létta undir með barninu og
búa það undir sjúkrahúsdvölina? Þetta fer að sjálfsögðu
eftir aldri barnsins, en segja má, að börn 3—4 ára og
eldri hafi að jafnaði til að bera nægilegan þroska og
skilning til að unnt sé með samræðum og einföldum út-
skýringum að búa þau undir sjúkrahúsdvölina. Reynslan
hefur sýnt, að eðlilegar og undanbragðalausar viðræður
foreldra og barns um sjúkrahúsið, gera mikið til að eyða
kvíða barnsins og hræðslu. Rétt er að segja barninu,
hver tilgangurinn sé með spítalavistinni og hvað ætlunin
sé að gera í stórum dráttum — skoðun, hlustun, mynda-
taka o. s. frv. Einnig er sjálfsagt að segja barninu frá
því fólki, sem það mun hitta á spítalanum, en það er
hjúkrunarfólk, læknar og annað einkennisklætt starfslið.
Mikilvægt er að svara öllum spurningum barnsins um
sjúkrahúsið af fullri hreinskilni. Eflaust vakna margar
spurningar hjá barninu, sem foreldrar eiga erfitt með
að svara, eins og t. d. því, hve lengi barnið þurfi að
dvelja á spítalanum. Bezt er þá að forðast ósannindi og
segia barninu t. d., að það muni koma heim eftir nokkra
daga eða þegar því batnar. Þá er rétt að leggja áherzlu
á það við barnið, að einhver úr fjölskyldunni muni koma
og heimsækja það á meðan það er á spítalanum. Rétt
er að vara foreldra við því að nota spítalann, lækna og
sprautugjafir sem grýlu á barnið. Slíkt eykur aðeins van-
l:ðan þess þegar á spítalann kemur.
Börn yngri en 3—4 ára er að sjálfsögðu ekki hægt
að undirbúa á sama hátt og eldri börn. Rétt er þó að
íoreldrar reyni að fræða þau eins og þroski barnanna
leyfir, minnast t. d. á klæðnað starfsfólksins, rúmið sem
barnið á að sofa í á spítalanum, og segja barninu, að
það eigi að vera á sþítalanum svo að því batni [ mag-
anum, hálsinum eða hvar svo sem sjúkdómurinn er stað-
settur.
Þegar lagt er af stað á spítalann, má ekki gleyma að
taka með eitthvert leikfang, sem barnið heldur upp
á og þykir gott að hafa hjá sér.
Þegar á spítalann kemur, er tekið á móti barni og
móður af hjúkrunarliði og einn úr þess hóþi gerir sér
far um að komast í tengsl við barnið áður en móðirin
heldur heim á leið. Fyrsti aðskilnaðurinn getur þrátt
fyrir það orðið erfiður bæði barni og móður, einkum
ef barnið er á aldrinum 7 eða 8 mánaða til 2ja—3ja
ára. Börn á þessum aldri eru móðurbundin og of ung til
að unnt sé að útskýra málið fyrir þeim. Það er oft bót
að því, að móðir sitji hjá barninu nokkra stund, þar til
það róast eða sofnar.
Meðan barnið dvelst á sjúkradeildinni kemur bæði til
kasta foreldra og starfsfólks deildarinnar að reyna að
gera barninu dvölina sem léttbærasta. Hvað geta for-
eldrar gert í þessu skyni? Fyrst og fremst að nota
heimsóknartímann og halda þannig tengsium við barnið.
Víðast hvar í heiminum utan hinna svokölluðu Vestur-
landa er sá háttur á, að foreldrar og jafnvel heilu
fjölskyldurnar fylgja barninu á sjúkrahúsið og dveljast
þar meðan á veikindum barnsins stendur. Á Vestur-
löndum, þar með talið Islandi, voru heimsóknartímar
á barnadeildum fyrrum bæði færri og styttri en á öðrum
sjúkradeildum. Þetta var haft svo til að koma í veg
fyrir sýkingar og farsóttir á barnadeildunum og einnig
MENNTAMÁL
143