Bjarmi - 01.08.1911, Síða 2

106
B .1 A R M I
á ofanverða 19. öld. — Hann slofn-
aði og sunnlenzkt bókasafn og lestr-
arfélag og veilti því forstöðu.
Hannes byskup andaðist 4. ágúst
1796 í fullu fjöri; hann dó frá em-
bættisstörfum. Það þótti þá mörgum
íslenzkum embættismanni fegurstur
dauðdagi. Dauðinn einn gat Ieystþá
frá trúnaðarskyldunni við guð og föð-
urlandið í embættisþjónustu þeirra.
t* a ð er fagurt dæmi lil eftirbreytni.
Fáeinir ökostir nýju
guðfræðinnar.
Eftir séi'a Jóhann Bjarnason.
Rétt og sjálfsagt virðist það í alla
staði, þegar manni er boðið eitthvað
nýtt fyrir eitthvað gamalt, að maður
athugi ókosti þess, sem í boði er, ekki
síður en kosti. Getur maður þá betur
en ella gert sér grein fyrir því, hvort
skiftin myndi hafa gróða eða tap í för
með sér. En að láta ga.malt af hendi
fyrir nýtt án nokkurs ávinnings verður
naumast talið hyggilegt. Því síður
langar mann til að tapa á skiftunum.
Og sízt af öllu vilja menn verða fyrir
því, að „láta flá sig lifandi" í nokkrum
viðskiftum. Hjá þess háttar óförum
langar víst flesta í lengstu lög að komast.
Nú stendur einmitt svo á, að verið
er að bjóða oss íslendingum nýja guð-
fræði fyrir gamla. Og þeir, sem gerzt
hafa forvígismenn þess máls, leggja fast
að oss að þiggja þau skifti. Bæði austan
hafs og vestan er heitið á menn, til
fylgis hinni nýju stefnu. Nýja guðfræð-
in á að hafa svo marga og mikla kosti
fram yflr þá gömlu, að það á ekki að
sæma „svinnum manni" að neita öðru
eins. Enginn maður á að geta heitið
„sannmentaður", nema hannleggi gömlu
guðfræðina niður og t.aki upp hina nýju.
Þeir einir eru nú kallaðir „upplýstir
menn“, sem aðhyllast nýju stefnuna.
Allir slíkir eru taldir vera á leiðinni til
að verða spekingar að viti, — þó ekki
alveg eins miklir og leiðtogarnir sjálflr.
Fyrr mætti nú líka gagn gera!
Þeir, sem lesið hafa „Breiðablik", eða
blöð þau, sem eru þeirra andleg syst-
kini heima á Islandi og hér, vit.a, í
hverju kostir hinnar nýju guðfræði eiga
að vera fólgnir, það er að segja, að svo
miklu leyti sem tilraunir hafa verið
gerðar að benda á nokkra kosti. Það
heflr naumast enn verið gert. Með-
mælin hafa fremur verið fólgin í vill-
andí orðagjálfri, raupi og skrumi, en í
því, að benda á nokkra verulega kosti.
En af því sí og æ er verið að gefa í
skyn, að nýja guðfræðin eigi marga og
mikla kosti, þá skal nú hór bent á nokkra
ókosti hennar:
1. Nýja guðfrœðin er stefnulaus. —
Gæðingar hennar vita ekkert, hvert þeir
eru að fara. Einn fer þessa leið og annnr
hina, en hvar hver og einn lendir, veit
enginn. Einn tekur þetta atriði fyrir
í ritningunni og vefengir, annar hitt;
en hvað þeir vefengja næst, vita hvorki
þeir né aðrir. Það eina, sem ákveðið
er, er að halda áfram að vefengja. Öll
biblían er talin óáreiðanleg. Sumir snúa
sér að því að tæta Gamla testamentið
í sundur, aðrir það nýja. En um að-
ferðina við það verk verða menn aldrei
sammála. Stefnurnar verða eins margar
innan þessarar efasemdastefnu, eins og
leiðtogarnir sjálfir. Og til þess að gera
hringlandann enn meiri, þá eru litlu
„kritíkur“-busarnir á sífeldu flökti rnilli
leiðtoganna. Stundum trítla þeir á eftir
Harnack, stundum á eftir Campbell, en
stundum á eftir einhverjum öðrum, rétt
eftir því, sem hentast þykir í þann og
þann svipinn.
Þarna sjáið þér stefnuleysi nýju guð-
fræðinnar. Föst stefna er þar með öllu
ómöguleg. Það eitt út af fyrir sig