Bjarmi - 15.05.1912, Blaðsíða 4

76
B .1 A R M I
Eða hvort munu þeirgeta verið verki
guðs til eflingar, sem eru svo breysk-
ir sjálfir, að þeir verða að draga úr
viðurstygð lastanna, sem mega ekki
finna að við aðra svo, að þeim verði
ekki sagl að draga fyrst bjálkann úr
auga sjálfra sín, sem verða jafnvel að
verja ósiðina og hatast við þá, er á
inóti mæla, til þess að geta afsakað
ávirðingar sjálfra sín?
Hverju ætli þeir komi til leiðar, sem
fara gálauslega með emhættið, sem
laka sér ekkert nærri, sem tala eins
og hver vill heyra, og veikja virðing-
una fyrir sjálfum sér með ótilhlýði-
legum orðum og athæfi, þeir, sem
hvorki lialda hinu góða á lofti né
víta hið illa, eins og lítill sé munur
góðs og ills?
Eða þá liinir, sem ldiðra sér hjá
að víta og áminna af ólta tyrir rödd
manna, þora livergi við að koma og
halda sér fyrir ofan eða utan mann-
legt lif?
F.igi presturinn að sjá ávexti af
embætti sínu, þá verðui liann að
stunda það með lííi og anda. Hann
verður að áminna og aðvara með
krafti, sýna ágæti og farsæld hins góða
og óhamingju lastanna, láta hngann,
orðin og verkin leggjast á eitt?
Svo framarlega sem lífið er ekki
lómur hégómi og gagnleg ástundun
er lil — svo framarlega sem vér höf-
um allir ætlunarverk í lieímínum og
ekki stendur á sama, hvernig það er
af hendi leyst — svo framarlega sem
vér viljum, að líf vort verði ekki til
ónýtis, heldur gelum endað dagsverk
vort með gleði og góðri samvizku —
þá verðum vér að stríða og verjast,
meðan þróltur vinst til, veita viðnám
ofurefli lastanna og spillingu aldar-
innar; vér verðum að vanda sjálfa
oss, að vér hvorki hneykslumst sjálf-
ir né hneykslum aðra«.
í munni séra Tómasar voru þessi
áminningarorð meira en tómur hljóm-
urinn. Hann lagði lííið í sölurnar lil
að sýna, að honum var þella hjart-
anlegt alvörumál og varð, eins og
kunnugt er, sómi stétlar sinnar og
sómi ælljarðar sinnar.
Deg/ð, aðgjörðaleysi og ónytjungs-
skap taldi séra Tómas eitthvert hið
versta mein samtíðar sinnar. A presta-
stefnu 1839 lalaði liann mest um það
og sagði þá meðal annars:
»Lífið verður lómlegt og gleðilausl
og einkisvert, þegar lieita má, að ekki
sé lifað fyrir neilt, hvorki lifað sjálf-
um sér né öðrum til gagns eða á-
nægju, ekki lifað fyrir þá köllun, sem
maður er settur í, alt gjörl með hang-
andi hendi, ekkert áslundað með lífi
og fjöri, ekkert látið sæta alvarlegri
ransókn eða fyrirhöfn, svo teljandi sé
— þegar ekkert liggur eftir mann og
ekki verður vart neins ávaxtar af því,
sem að var hafst.
Enginn á ráð á að lifa né deyja
að eigin vild; en hver maður á ráð
á að verja lífinu eftir sinni vild; því
er sá líka virðingarverður, sein vinnur
trúlega, meðan honum vinsl tíminn
til, sem vinnur ekki fyrir sjálfan sig,
heldur eins og þjónuslumaður í vín-
garði drottins, og hugsar ekki um ann-
að en að reynast húsföðurnuin trúr.
Þegar æfiskeið Tómasar var á enda
runnið, þá ritaði hann einum af vin-
um sínum; »Eg ætlasl ekki til að
nafn mitt liíi lengi eftir þaó, að eg
er fallinn frá, en eg vii um fram alt
fara með þá meðvitund í gröfina, að
eg hafi lálið mér mest ant um af öllu
að vera til nytsemi:
En — »lengi mun lians lifa rödd
lirein og djörf um hæöir, lautir,
húsin öll og víöar hrautir,
þá ísafold er illa stöddw.
Vinir hans mundu trúlega eftir ís-
landi. Og enn katlar hann lil lands-
ins barna: Munið eftir íslandil Enn