Bjarmi - 01.01.1934, Blaðsíða 5

BJARMI
3
gangur að messugerðum eða enn annað.
Frá fyrstu byrjun hafa og- mörg kirkju-
hús verið afnumin, kirkjustaðir lagðir nið-
ur sem slíkir (kirkjur, hálfkirkjur, bæn-
.hús), en nú má víst segja, að þau munu
víst víðast_hvar vera við hæfi, að því er
fjöldann áhrærir, í sveitum og hjeruðum,
svo að »bylting« er óþörf í því efni, hvað
sem líður annarsvegar svokallaðri vantrú
og hins vegar guðsþjónustu-aukningum
með útvarpinu út um landið. Að sjálfsögðu
gefast kristnir menn ekki upp eða flýja
kirkjur sínar, þótt vantrúaralda gangi yfir
eða trúleysingjar hrópi niður með öll trú-
arbrögð; kirkjum á ekki að fækka fyrir
þa skuld. Og um útvarpsguðsþjónusturn-
ar má það með sanni segja, að þær hafa
vafalaust þegar reynst og munu reynast,
ef vel er á haldið, hin ákjósanlegasta trú-
arvakning meðal landslýðsins alls, hvatn-
ing, sem eykur og eflir áhuga einstalding-
anna í trúmálaefnum, einnig að sumu
leyti í því að styðja kirkjur sínar og sækja
þær, -— með þeirri eðlilegu og góðu til-
breyting, að miklu færri fara á mis við
guðsþjónustur en áður var um tíma.
Kirkjusókn er með öðrum hætti en fyrr-
um var, menn finna sig ekki skuldbundna
til þess að fara alltaf til kirkju, enda ekk-
ert við það að athuga, og nú geta menn
unnvörpum sjer að skaðlausu skifst á að
fara og hlýða messu hjá presti sínum, hitt
fólkið hlustar í staðinn á útvarpið, ekki
að nefna, að gamalmenni og farlama fólk
fær nú þetta flutt heim til sín, þar sem
viðtæki er; en hættan var einmitt orðin
á, að það færi algerlega á mis við tíða-
gerðir og þessháttar. með því og að hús-
lestrar eru mjög lagðir niður (þar með er
ekki sagt, að menn lesi ekki oft »gott orð«;
trúmálagreinir og ýmislegt því skylt les
fjöldi fólks). Er nú og ólíkt þægilegra en
var, áður en útvarpið kom, því af var þá
hinn gamli siður, að fara til kirkju jafn-
vel í illum veðrum eða nærri ófærum;
menn fara nú í næsta hús eða á næstu
bæi og hlýða á messu samt. — En kirkjur,
kirkjuhúsin, vill fólkið hafa um allt land,
allur fjöldinn, enda eru þau ennþá notuð
og verða lengi til margra andlegra at-
hafna, þótt sumar þeirra geti vitaskuld
farið fram annarsstaðar, og þarf ekki um
það að fjölyrða. En þess er krafist nú,
og það er öllu kirkjulífinu nreint viðhalds-
skilyrði, að húsin — guðshúsin — sjeu
góð og fögur.
En þessi hús eru og verða dýr, kostnað-
arsöm — og hver á að kosta þau? Nú er
það svo, að þar sem það opinbera. ekki
ennþá telst eiga kirkjuhúsin (umboðskirkj-
ur, ljenskirkjur) og þannig er skylt að
standa straum af þeim (sem það hefir
aldrei gert á hrósverðan hátt), þar hvíla
kirkjurnar á örvmm safnaðwnna. (Jeg tel
ekki bændakirkjur), og »safnaðakirkj-
urnar« eru nú orðnar það algenga. Þaö
má segja ýmislegt gott um það fyrirkomu-
lag, svo sem að söfnuðimir sjeu nánasta
sameiningin um kirkjurnar, þeirra eigi
áhuginn að vera o. s. frv., en þetta á í
raun rjettri við þar, sem söfnuðirnir hafa
veg og vanda af öllum kirkjumálunum —
þar sem er frikirkja. Um það mikla mál
mun nú ekki verða rætt í þessu sambandi,
enda ríkir hjer á landi önnur tilhögun,
sem allur þorrinn virðist ásáttur með:
Hjer er þjóðkirkja.
Samkvæmt stjórnarskránni (58. gr.) á
ríkisvaldið að styðja og' vernda þjóðkirkju
landsins, sem er hin svo nefnda evange-
lisk-lúterska kirkja. Það er að skilja: Rík-
ið, ríkisheildin á að halda uppi kirkju og
kennidómi alls landsins, nema stofnuð sjeu
önnum slík fjelög' utan þjóðkirkjunnar og
fái viðurkenning. Þetta hefir, í orði og að
nokkru leyti á borði, verið talið sjálfgefið,
þar eð þjóðfjelagið (fyrst í mynd hins ein-
valda konungs, síðan ríkisins eða þjóðai’-
heildarinnar) tók til sín eignir kirkjunnar
og kirknanna, tók þær undir sína umsjón
og til sinnar notkunar, við siðaskiftin, og'
hefir haldið þeim síðan. Ríkið hefir kost-