Bjarmi - 01.03.1998, Blaðsíða 12

Dr. Sigurbjörn Einarsson svarar spurningunni:
Hvað eru FALSSPÁMENN?
Síðastliðið haust var, á vegum Endur-
menntunarstofnunar Háskóla íslands,
haldið námskeiðið „Leit og svör - um
trúarlíf í sögu og samtíð" sem dr. Sigur-
bjöm Einarsson annaðist. Á námskeiðinu
bauðst nemendum m.a. að spyrja Sigurbjörn ýmissa
áleitinna spuminga er varða trú og trúarlíf. Eftirfarandi
spurning er ein þeirra er þar kom fram: „Hvað er að
vera falsspámaður og hvað ber að varast?“
Svar Sigurbjöms var eftirfarandi:
Falsspámaður er stórt orð. Spámaður er sá sem talar
af guðlegum myndugleik. Hann þarf ekki að bera Guð
fyrir sig, en hann er með „stórasannleik" og getur í
krafti hans lagt stórhuga dóm á hvað sem er. Á þessari
öld hafa margir komið fram, sem voru jafnvel meira en
spámenn, þeir voru mannkynsfrelsarar. Ég held að
engin önnur öld sögunnar hafl eignast eins marga slíka,
að minnsta kosti enga sem urðu eins voldugir á
skömmum tíma. Hitler, Stalín, Maó. Fáir guðdómar i
sögunni hafa risið eins skjótt í hæstu hæðir og engir
raunar fallið eins hastarlega. Af ávöxtum þeirra skuluð
þér þekkja þá, segir Jesús, þegar hann varar við
falsspámönnum. En menn vita oft ekki hvað þeir hafa
gleypt íyrr en þeir eru orðnir veikir og margt miður hollt
hefur í sér deyfandi áhrif. Allt sem er vont verður að
hjúpa eðli sitt til þess að ná tökum. Ekkert fals er
hættulegt ef það hefur ekki einhvern sannleika á
oddinum. Enginn fellur fyrir grimulausri illsku, enda
talar Jesús um úlfa í sauðagærum í þessu sambandi.
Margir minni spámenn hafa náð þvi valdi yfir liði sínu
að þeir gátu teymt það beint í dauðann. Slíkt hefur
gerst oftar en einu sinni upp á siðkastið. Það er
einkenni á andlegum ofsamönnum að þeir lofa stórum,
nærtækum og áþreifanlegum vinningum út á algera
undirgefni undir vald sitt. Því er verr að þeir þekkjast
ekki af ávöxtum sínum íyrr en þeir eru búnir að valda
mannskemmdum og hörmungum.
Hvað ber að varast? Það verður seint upp talið allt.
Þegar Jesús kennir okkur í Faðirvorinu að biðja um
vörn gegn freistingum eða þolraunum, þá fylgir því
engin formúla eða upptalning á öllum varasömum
tilvikum eða möguleikum. Lífið er margbrotið og hver
mætir sínu, það sem gæti orðið mér að falli er ef til vill
hættulaust fyrir þig og öfugt. En trúarlegt skrum af öllu
tagi er varasamt.
Nýja testamentið hefur skýran mælikvarða: Annan
grundvöll getur enginn lagt en þann sem lagður er, sem
er Jesús Kristur. Hann er vegurinn, sannleikurinn og
lífið. Að öðru leyti gildir sú almenna regla að hafa
andvara á sér, vera algáður, vaka. Það er oft brýnt fyrir
manni í Nýja testamentinu. Og að gera sig ekki viðskila
við þá sem byggja trú sína á Kristi, vilja byggja trú sína
á honum, vilja fylgja honum og uppbyggjast í þeirri trú,
sem hann hefur falið kirkju sinni í eitt skipti fyrir öll.
En hann benti á það í dæmisögu að á akri hans, sem er
kirkjan, er ekki aðeins það hveiti sem hann sáir, heldur
líka illgresi úr annarri átt og við þurfum ekki að ímynda
okkur að við séum fær um að hreinsa þar til að fullu,
það gerir hann einn á efsta degi. En hver ber ábyrgð á
þeim jarðvegi sem hann er sjálfur og þvi sem sáir sér og
dafnar þar. Það er nauðsynlegt að vita, að illgresi er til
og varast það en mestu varðar að þekkja Iífgrösin og
nota þau.