Heima er bezt - 01.11.1951, Síða 19

Nr. 9
Heima er BE'ZT
275
aldrei dauðahrolls, hversu mjög
sem ég stofnaði lífi mínu og lim-
um í hættu. Ég get ekki sagt, að
nokkur skuggi hafi hvílt yfir
trúðleikaraferli mínum, nema
þá helzt öfund starfsbræðra
minna, en þeir öfunduðu mig al-
veg óspart af öllu meðlætinu.
Einu sinni reyndu þeir að fá
nokkra stráka til þess að „öskra
mig út“. En þar sem ég var eins
konar afguð strákanna, þá
komu þeir sér saman um að
klappa mér lof í lófa, en öskra
starfsbræður mína út af sviðinu.
Daginn eftir sögðu strákarnir
mér frá þessu. Ég bauð þeim þá
á sýninguna og bað þá að klappa
fyrir okkur öllum, sem þeir gerðu
ósvikið. Þetta hreif. Eftirleiðis
varð ég ekki fyrir nærri því eins
miklum óþægindum af hálfu
starfsbræðra minna og alltaf áð-
ur.
Líf mikilhæfs trúðleikara er
slungið marglitri töfrabirtu, en
sannur trúðleikari lifir ei að síð-
ur fögru og reglusömu lífi. Ef
hann gerði það ekki, mundi hon-
um fljótlega glötun búin sem
listamanni. — Meðan ég fékkst
við þessi störf lagði ég einnig
stund á tónlist og lék jöfnum
höndum á básúnu, gítar og
mandólín. í tómstundum fékkst
ég talsvert við málaralist og
seldi myndirnar jafnharðan við
mjög vægu verði. Þá lét ég
prenta litaða mynd (póstkort)
af sjálfum mér, sem ég svo seldi
áhorfendum. Ég jós út 45 þús-
und kortum á fimm árum.
Árið 1913 varð ég sjálfur búinn
að sauma mér tjald, sem tók sex
hundruð áhorfendur. Og nú
stjórnaði ég eigin trúðleikaflokki
um tveggja ára skeið. Síðan seldi
ég tjaldið (1915) og fór til ís-
lands. Samtímis bauðst mér tæki
færi til að fara bæði til Nýja-
Sjálands og Ameríku sem trúð-
leik^ri, en af einhverjum mér litt
skiljanlegum ástæðum vildi ég
endilega út til íslands, þótt ég
hefði engar spurnir haft af landi
og þjóð, aðrar en þær, að þar
væri eilífur kuldi og bláfátækt.
Nú er það alkunna. að mikill
munur er á hugsunarhætti Dana
og íslendinga. En ég hafði ekki
dvalist lengi á íslandi eða haft
mikil kynni af þjóðinni, þegar
mér varð það ljóst, að ég hafði
ávallt verið íslendingur í hugs-
unarhætti. Ég var því í rauninni
kominn heim — fyrst nú ■— en
ekki farinn að heiman.
4. Maðurinn getur allt, sem
hann vill.
Ég ferðaðist um landið í tvö
ár samfleytt og sýndi listir mín-
ar. Síðan settist ég að á ísafirði,
lærði þar ljósmyndaiðn, stofn-
sett eigin ljósmyndastofu og hef
upp frá því stundað ljósmynda-
gerð sem aðalatvinnuveg.
Nú er það þannig með mig, að
ég hef ævinlega átt fjölmörg
áhugamál. Ég þykist geta sann-
að, að máltækið — maðurinn
getur allt, sem hann vill ■—• sé
sannleikanum samkvæmt. Mun
ég nú leitast við að rökstyðja
þetta nokkuð með dæmum úr
eigin lífi:
Strax eftir heimsstyrjöldina
fyrri hófust tilraunir með út-
varp. Ég reyndi að afla mér allra
fáanlegra bóka, sem fjölluðu um
þetta efni — og varð ég annar
maður á íslandi, sem byggði mót-
tökutæki; sá, sem varð á undan
mér, er Snorri Arnar, Reykjavík.
Allir hlutir til slíkrar smíði, sem
hér um ræðir, voru þá ófáanlegir
með öllu, nema lamparnir, óg
varð ég því sjálfur að smíða
þessa hluti. Eins og gefur að
skilja var það miklum erfiðleik-
um bundið, eins og t. d. að búa
til spennubreyti með 30 þúsund
vafningum. Nú, mér tókst þetta
samt framar öllum vonum. Þá
var aðeins hægt að hlusta á eina
útvarpsstöð. Hlustunarskilyrðin
voru harla misjöfn og sum kvöld
in heyrðist stöðin alls ekki, enda
tækin frumstæð í frekara lagi.
Fólkið á ísafirði varð strax for-
vitið og áhugasamt fyrir þessari
nýjung. Ég kom því móttakar-
anum fyrir í myndastofunni og
seldi aðgang á eina krónu, þegar
eitthvað heyrðist. Nú hittist svo
kynlega á, að Sigfús gamli Daní-
elsson hjá Ásgeirsverzlun kom
þrjú kvöld í röð án þess hann
fengi nokkuð að heyra. Hann
sagði þess vegna, að hér væri um
tómt svindl að ræða, og enginn
skyldi fá hann til að leggja trún-
að á, að svona nokkuð væri hægt.
— Og Sigfús gamli lét sig ekki,
kom ekki aftur, trúði ekki á
undrið, þótt margir segðu hon-
um, að þeir hefðu heyrt hjá mér
í tækinu kvöld eftir kvöld.
Eftir því sem frá leið fór að
verða auðveldara að fá ýmsa
hluti í móttakarann. Brátt komst
ék líka það langt í þekkingu á
hringrás, tíðni, sveiflum og
fleiru, sem ég man ekki að nefna
í svipinn, að mér lánaðist að
„setja upp“ alveg sérstakt día-
gram, sem gaf mjög góðan ár-
angur. Og nú byggði ég og seldi
í allar áttir ein fimmtíu tæki,
sem reyndust það vel, að sum
þeirra eru við lýði enn þann dag
í dag, þótt þau séu vissulega mik-
ið á eftir tímanum. — Áhuginn
fyrir þessu varð mjög mikill um
sinn, eins og oft vill verða með
merkar nýungar. Ég var beðinn
að kenna radiotækni við Gagn-
fræðaskóla ísafjarðar, og gerði
ég það í tvo vetur; þar að auki
hafði ég eitt námskeið heima hjá
mér og tóku þátt í því átján
nemendur. Að lokum pantaði ég
móttökutækin beint frá útlönd-
um og verzlaði með þau, þar til
ríkiseinkasala á slíkum vörum
tók til starfa í landinu, en þá
hætti ég algjörlega öllum af-
skiptum af útvarpstækni.
Jæja, þá er að minnast á blóm-
in og trén. Það mun hafa verið
sumarið 1925 sem ég fékk land
til afnota í Tungudal við Skut-
ulsfjörð. Byggði ég þar sumarhús
og hóf þegar tilraunir með garð-
rækt og skógrækt. Þarna hef ég
gert tilraunir með alls konar
trjáplöntur og heppnast vonum
framar. Ég sé t. d. lítinn mun á
vexti barrtrjánna hér og þar sem
ég ólst upp. Ég hef nú í garðin-
um mínum fagrar trjáplöntur,
sem skipta hundruðum, og rækta
allar þær trjátegundir, sem náð
hafa fótfestu á íslandi. Fyrir
nokkrum árum var stofn-
að Skógræktarfélag ísafjarðar
og hef ég setið í stjórn þess frá
upphafi. Þá tók ég mér ferð til
Noregs, ásamt mörgum öðrum
skógræktarmönnum, vorið 1949,
á vegum skógræktarfélaganna.
Við fórum allt til Troms-fylkis,
sem liggur allmikið norðar en ís-
land. Þetta var með afbrigðum
örvandi og skemmtilegt ferðalag.
Síðan ég kom heim aftur hef ég