Heima er bezt - 01.02.1952, Side 28

60
Heima er bezt
Nr. 2
— Þórdísarþáttur
Framh. af bls. 58.
gat hann fundið bæinn. En Ing-
var kom hvergi fram. Eftir byl-
inn var leit gerð að honum, en
árangurslaust. Lík Ingvars
hafði fennt og fannst það ekki
fyrr en um vorið að snjóa leysti.
Var Þórdísi móður hans þá gert
viðvart. Kom hún tafarlaust
upp að Villingavatni og bað
Magnús Gíslason, sem þá bjó
þar, að sjá um útförina fyrir
sig að öllu leyti. Það gerði hann,
og var Ingvar jarðaður á Úlf-
ljótsvatni. Ég hef heyrt að Þór-
dísi hafi íallið orð á þá leið,
þegar Ingvar var jarðaður, að
þetta hefði verið það bezta und-
ir þeim kringumstæðum sem
verið hefðu. Um þessar sömu
mundir missti Þórdís Nikulás
son sinn, og sjálfsagt mikið af
bústofni sínum í harðindunum
1881—1882, eins og svo margir
fleiri. Hætti hún því búskap. En
Einar son sinn, sem einn var
eftir af börnum hennar, vistaði
hún í Bakkarholti, og var hann
með því fólki til dauðadags. Ein-
ar var dugnaðarmaður að
hverju sem hann gekk, drengur
góður og vinsæll.
Tvíbýli var í Hvammi þegar
Þórdís og Jón bjuggu þar, og
nokkru lengur. En þegar hún
hætti búskap, tók Steindór
Steindórsson þann hlutann sem
hún hafði búið á, og svo alla
jörðina, þegar hinn parturinn
losnaði, sem var nokkrum árum
síðar. Þórdís var í húsmennsku
hjá Steindóri og konu hans,
Kristínu, til dauðadags, og var
alltaf gott samkomulag þar á
milli. Þórdís mátti vera eins og
hún vildi. Þegar Steindór tók
alla jörðina flutti hann með
fólk sitt í þann bæinn, sem
fólkið var í sem flutt hafði burt.
En þá vildi Þórdís vera kyrr í
sínum gamla bæ. Enda var
það heppilegast fyrir alla
aðila. Baðstofan, sem Steindór
flutti ,í var ekki stærri en fyrir
hann og hans heimilisfólk. En
aftur rýmkaðist svo um Þór-
dísi, þegar hún var orðin ein, að
hún hafði nóg rúm fyrir allt
sitt dót í baðstofunni, og þar
á meðal vefstólinn. En hún
var vefari og óf ýmislegt, sem
fáir kunnu, t. d. bæði glitvefn-
að salúnsvefnað o. m. fl. Þórdís
andaðist aldamótaveturinn hjá
Steindóri og Kristínu; áður var
hún flutt í baðstofuna til þeirra
fyrir nokkru. Þórdís sætti sig
betur við erfiðleika lífsins en
almennt gerist. Hún kvartaði
aldrei eða lét á sér heyra, að
hún væri óánægð með kjör sín,
og aldrei heyrðist hún öfunda
nokkurn mann eða konu. Mér
virtist hún vera sérstaklega
jafnlynt. Og þó hún þætti
stundum bituryrt, þá bar aldrei
á að hún kastaði því fram í illu.
Hún valdi til þess venjulega orð
annarra. T. d. vísur eða vísna-
hluta ýmissa skálda, ritningar-
stað, meistara Jón, Hallgrím
Pétursson o. m. fl. Víða var hún
heima og minnið var gott, og
hún var fljót að finna það
sem við átti. Og hún hafði eitt-
hvert sérstakt lag á því að bera
orðin þannig fram, að hún væri
að lýsa almennri skoðun, sem
bæði hún og sá, sem hún talaði
við, þyrftu að hugleiða, áður en
meira væri sagt. Þetta álít ég
það merkilegasta í skapgerð
Þórdísar, og ég er viss um að
margir höfðu þetta á tilfinn-
ingunni þó óljóst væri. En ég
vissi líka, að þeir voru til, sem
héldu að hún notaði þetta til að
vara fólk við, en svo var ekki,
því enginn bar kala til hennar
eftir á, þó að hann yrði fyrir
þessu hjá henni.
Kolbeinn Guðmundsson
frá Úlfljótsvatni.
— Mikligarður . . .
Framh. af bls. 45.
margt fleira af opinberum bygg-
ingum. En það, sem einkenndi
borgina mest, voru þó kirkjurn-
ar. Kirkjur voru ótrúlega marg-
ar og fjölgaði alltaf, jafnvel þótt
fjárhagur ríkisins væri oft mjög
bágborinn. Alltaf hafði keisarinn
ráð á að byggja nýja kirkju. í
þessu líktist Konstantínópel
Kijef og Moskvu, en það eru
þær tvær borgir nútímans, þar
sem flestar kirkjur hafa verið.
Víðsvegar um borgina var fjöldi
höggmynda eftir fræga gríska
meistara. í Soffíukirkjunni einni
eru 427 stórar myndastyttur.
Byggingarnar frá blómatíma
Konstantínópels sanna okkur, að
fyrri alda menn hafa kunnað að
byggja fögur og góð hús, og í
ótal ritum frá þessum tíma sjá-
um vér, að fólkinu hefur yfir-
leitt liðið vel, en líf þess var dans
kringum gullkálfinn og þindar-
laust kapphlaup um skemmtanir
og íburð, sem fá dæmi eru um.
Upp úr öllu þessu risu allskon-
ar nýjar stefnur í trúmálum og
dýrkun launhelga, en einnig þá
var hnignun og loks eyðilegging
hins mikla austrómverska veld-
is i undirbúningi.
— Við arineld
Framh. af bls. 41.
fundið að starfsemi hennar, þá
hefur útvarpið þó veitt og veit-
ir fjölmargar fræðslu- og:
ánægjustundir, sem skylt er að
muna og sem aldrei verða til
verðs metnar. Og það er einmitt
í sveitunum, sem fyrir þær
stundir er í hljóði goldin heit
og einlæg þökk. Útvarpið og sím-
inn, hinn opni farvegur brýnna
boða og beinnar ræðu, eru hin-
um dreifðu byggðum gagnmerkir
tengiliðir við umheiminn, — líf-
taugar, sem skapa verulegan
hluta af ylmagni þess arinelds,
sem sveitafólkið ornar sér við í
einangrun og önn.
— Stálið — einvaldi
á hnettinum
Framh. af bls. 49.
möguleika til auðs og valda, sem
stálið gaf hverjum þeim, er með
útsjónarsemi kunni að meta það,
mynduðu stóra hringa. Krupps-
fjölskyldan í Þýzkalandi tók nú
að láta til sín taka. Krupp-arnir
vor u upprunalega smákaup-
menn í Essen. Þessi fjölskylda
setti á stofn stálvinnslu, og eftir
nokkra mannsaldra hafði henni
tekizt að ná ótrúlega miklum
völdum og áhrifum. Krupp