Heima er bezt - 01.09.1952, Síða 23

Nr. 9
Heima er bezt
279
Hannes J. Magnússon:
HELSINGJAR
Stundum geta lítil og ómerki-
leg atvik orðið til þess að kalla
fram gamlar og hálfgleymdar
minningar. Mér er það ekki vel
ljóst, hvað það var, sem hreif
mig allt í einu rúm 40 ár aftur í
tímann, er ég var á gangi úti einn
góðviðrismorgun fyrir skömmu.
Kannske var það lóukvak, sem
barst að eyrum mínum einhvers
staðar utan úr náttúrunni. —
Kannske var það aðeins fífillinn,
sem óx í götukantinum eða góð-
viðrisskýin, sem sigldu fyrir full-
um seglum í sunnanandvaran-
um. Ég veit það ekki. Það gat líka
verið eitthvað annað. En ég var
allt í einu orðinn lítill drengur
vestur í Skagafirði. Ég sat á
fiskasteininum frammi á hlaðinu
og naut vordýrðarinnar í ríkum
mæli. Og í þetta sinn naut ég
þess, að það var yndislegt vor.
Það var hægur andvari af
suðri, sem bar með sér angandi
gróðurilm eftir döggvota nótt.
Utan af mýrum og móum barst
margraddaður fuglasöngur, og
búsmalinn beit grængresið í frið-
sælli kyrrð.
Allt í einu bætist við nýr tónn
í hinn margraddaða hörpuslátt
vorsins. Einhvers staðar utan og
ofan úr vormildum geimnum
berast djúpir og þróttmiklir tón-
ar eins og bassi í hljómkviðu. Eft-
ir þessum tónum hafði ég lengi
beðið. Án þeirra var vorið ekki
fullkomnað. Og nú heyrði ég þá
berast með andvaranum, fagn-
andi og sigurreifa. Þetta voru
helsingjarnir, stóru og tígulegu
fuglarnir, sem klufu háloftin með
tígulegu oddaflugi. Ég leit upp,
en sá ekkert tíl ferða þessara vel-
komnu gesta. Ég kannaði með
augunum allt himinsvæðið frá
Akrafjalli og vestur að Mælifells-
hnjúk, og loksins sá ég þá, þessa
vini mína. Þeir virtust koma
beina leið sunnan yfir heiðar og
flugu hátt með stoltum vængja-
tökum. Ég þóttist skilja mál
þeirra:
„Við erum komnir! Við erum
komnir! Komið þið öll blessuð og
sæl!“ Ég stóð upp af fiskastein-
inum og gekk suður hlaðið, alla
leið suður að bæjarlæknum. Mig
langaði til að láta þá vita, að ég
hefði beðið eftir þeim lengi. En
hvernig áttu þessir stoltu loft-
farar að vita um tilveru mína?
Nú lækkuðu þeir flugið og
þögnuðu um leið, samt héldu
þeir fylkingunni enn í fullkom-
inni reglu. Þeir flugu í fallegum
boga yfir bænum, lækkuðu enn
flugið og svifu síðan niður á mýr-
ina fyrir neðan túnið. Ég var
stoltur yfir því, að þeir skyldu
velja mýrina mína. „Verið þið
velkomnir!“ sagði ég í hálfum
hljóðum. En þetta voru fréttir,
sem þurfti að segja frá inni í
bænum. Ég hljóp inn göngin og
kallaði:
„Helsingjarnir eru komnir!
Mamma, Helsingjarnir eru
komnir!“
Inni í bænum þóttu þetta ekki
eins mikil tíðindi og ég hafði bú-
izt við. Jæja, ég ætlaði þá að eiga
helsingjana einn. Það voru þá
bara mínir fuglar.
Ég hefði helzt viljað hafa þá
þarna á mýrinni allt vorið og svo
uppi í loftinu yfir bænum, til þess
að heyra kvak þeirra. En þeir
virtu þær velviljuðu óskir mínar
að vettugi. Og litlu síðar hófu
þeir sig til flugs og ég sá þá
hverfa eitthvað norðvestur á Ey-
lendið.
Næstu daga sá ég helsingjana
mína öðru hvoru. Þeir komu
kannske skyndilega aðvífandi og
settust á flóann fyrir ofan bæ-
inn eða á mýrarnar sunnan við
túnið, eða þá neðan við það. En
þessari mynd frá löngu liðnum
vorum fylgja skuggar:
Dag einn, þegar ég lá uppi á
baðstofuþekjunni og fylgdist með
ferðum helsingjanna minna, kom
óvæntur gestur. Og nú skulum
við líta á hann frá sjónarmiði
helsingjanna. í þeirra augum var
hann ofur meinlaus. Það var að-
eins rauður hestur. Þeir sáu, hvar
hann kom hægt og bítandi utan
mýrarnar. Hann lötraði ofur
hægt og gaf sér tíma til að bíta
við og við. Hann fór í stórum
boga umhverfis helsingjana en
lézt annars ekki sjá þá. Næsti
hringur varð nokkru þrengri, og
í þriðju umferð var hann kominn
enn nær. En af því að þetta var
aðeins meinlaus hestur uggðu
helsingj arnir ekkert að sér. En
nú fór hann enn hægar en áður.
Nú kroppaði hann gras með
stuttu millibili. Honum lá ekkert
á, og helsingj arnir litu aðeins
góðlátlegum forvitnisaugum á
þennan einkennilega gest, sem
heiðraði þá með nærveru sinni.
Hesturinn hélt enn áfram, einn.
hring enn, og fór nú hægar en
nokkru sinni áður. En nú var
hann kominn ískyggilega nálægt
helsingjunum, sem uggðu enn
ekkert að sér. En ég, sem lá uppi
á baðstofuþekjunni, vissi betur.
Ég vissi, að bak við hestinn
leyndist maður með hlaðna
byssu, sem beið nú aðeins eftir
því að komast í gott skotfæri. En
helsingjarnir eru vitrir, þótt þeir
sjái ekki við öllum vélabrögðum
mannsins. Þeir máttu ekki fá
minnsta grun um, að hér væru
aðrir á ferð en hesturinn. Þeir
máttu ekki einu sinni sjá beizli
við hestinn. Þess vegna hnýtti
veiðimaðurinn mj óum snæris-
spotta upp í hann, en við enda
spottans var bundið prik, sem
hann gat stýrt hestinum með.
Maðurinn varð að gæta þess, að
taka fæturna alltaf upp á sama
hátt og hesturinn, og hann varð
einnig að gæta þess, að ganga
alltaf hæfilega álútur, svo að
höfuðið kæmi aldrei upp fyrir
herðakamb hestsins. Allt það,
sem var frábrugðið venjulegum
hesti úti í haga, vakti tortryggni
helsingjanna. Til alls þessa
þurfti mikla samæfingu manns
og hests og frábæra varkárni og
þolinmæði veiðimannsins.
Ég fylgdist nákvæmlega með
þessum tvísýna leik. Ég óskaði
þess innilega, að ég gæti gert
helsingjunum aðvart á einhvern
hátt, en þess var enginn kostur.
Ó, ég vildi að þeir flygju nú upp!
Það mátti kannske ekki seinna
vera. Ég sá mér til mikillar skelf-
ingar að hestur og maður færð-
ust alltaf nær og nær helsingja-