Heima er bezt - 01.01.1954, Blaðsíða 18

14
Heima er bezt
Nr. 1
I heljargreipum
— Úr endurminningum Helga Þórðarsonar —
V
Veturinn 1898 fór ég í annað
sinn suður á land til sjóróðra.
Þá átti ég heima í Grænumýrar-
tungu. Það var veturinn áður
en ég fór að Fornahvammi. Ég
fór óráðinn. Eigi bar neitt til tíð-
inda á ferðinni suður. Ég kom við
á Flankastöðum.Vildi gamli hús-
bóndi minn fá mig aftur, en mér
fannst ekki vistin svo góð í hið
fyrra skiptið, að ég kærði mig
um að fara þangað aftur. Síðan
fór ég að Hvalnesi, því að ég
hafði frétt að þar vantaði mann
í skiprúm. Þar bjó þá Sigurður
Ólafsson. Var hann formaður á
áttæringi, sem hann átti sjálfur.
Ég kom þannig að, að Sigurður
var að smíða kistu utan um
gamla konu, sem hafði andazt
á næsta bæ. Ég spurði strax,
hvort hann vantaði mann á skip.
Kvað hann það vera. Innti ég
hann þá eftir, hvað hann mundi
borga yfir vertíðina. Kvaðst
hann myndi borga 250 krónur og
einn strigafatnað. Gekk okkur
greiðlega að semja og réðist ég
til hans. Hann bauð mér nú til
baðstofu. Þetta var um mat-
málstíma og settumst við því
strax að snæðingi. Á heimilinu
var kona hans, bróðir og fjögur
börn þeirra hjóna, öll ung. Mér
geðjaðist vel að þessu fólki. Var
það allt gjörfulegt og viðfeldið.
Á bænum var ein gömul kona,
er var niðursetningur. Á meðan
við vorum að borða, heyrði ég að
hún spurði krakkana hvort mað-
ur sá myndi verða þar í vetur.
Börnin kváðust hafa heyrt, að
svo mundi vera. Þá heyrði ég að
gamla konan tautar við sjálfa
sig:
„Já, já, aumingja maðurinn!
Hann er feigur“.
„Af hverju markar þú það?
spyr eitt af börnunum.
„Það skal ég segja þér“, kvað
kerling ofur lágt, „það sækir
feigð að þeim manni, sem kemur
að, þegar verið er að smíða utan
um lík“.
„Ertu eitthvað að segja, gamla
mín?“ sagði nú húsmóðirin er
hafði heyrt ávæning að tuldri
gömlu konunar.
„Ja, sussu nei, blessunin“.
sagði sú gamla.
Mér fannst hálf ónotalegt að
hlusta á þetta.
Eftir að við höfðum matazt,
fór ég út með Sigurði. Hann held
ur áfram með smíðina af miklu
kappi. Spyr hann mig hvort ég
sé laghentur og geti hjálpað
honum. Vildi hann helzt lúka
HEIMA er BEZT hefur
áður flutt þœtti úr endur-
minningum Helga Þórðarson-
ar. Eru þeir í 8.—9. hefti fyrra
árs. Kemur hér framhald af
þáttum þessum, en nœsti og
síðasti þátturinn kemur í fe-
brúarhlaðinu. Ilann fjallar
um ferð höf. til Ameríku og
frumbýlingsárin þar vestra.
við kistuna um kvöldið. Kvaðst
ég geta aðstoðað hann, og sagaði
út fyrir hann laufin á kistuna og
krossinn, meðan hann var að
ganga frá öðru. Lukum við kistu
smíðinni með hægu móti um
kvöldið. Líkaði mér vistin þarna
um veturinn mjög vel. Við feng-
um oft fisk hjá togurum og þurft-
um við aldrei að leggja lóð. Tog-
arar hirtu þá engan fisk, nema
kola, og gáfu annan fisk, þeim er
hafa vildu. Ekkert bar til tíðinda
á þessari vertíð, er í frásögur sé
færandi, nema á sumardags-
morguninn fyrsta. Þann morgun
fórum við út eins og venjulega.
Þó var sjór úfinn og kafaldsél
á útsunnan. Við sigldum út og
ætluðum í togara, sem var
nokkuð langt undan landi, þá er
við höfðum siglt um hríð, skall
yfir okkur svart él. Bróðir Sig-
urðar, er var framámaður, spurði
Sigurð, sem sat við stýrið, hvort
ekki ætti að minnka seglin. For-
maður kvað þess enga þörf, en í
sömu svipan og hann sleppti orð-
inu, sló skipinu um, en um leið
svipti framámaður sundur klýf-
irnum og sleit fokkustrenginn,
og rétti skipið sig þá að nokkru
leyti. Segir hann þá:
„Var nóg siglt, bróðir?“
Eigi er getið hverju formaður
svaraði. Skipið var þóftufullt af
sjó. Skipaði formaður öllum að
taka af sér hattana og ausa og
var því hlýtt. Á meðan á þessu
stóð slotaði veðrinu, en þó hélzt
hríðin. Þegar búið var að ausa
skipið, var róið til lands og sigld-
um við aðeins með hálfu aftur-
seglinu. Var það mikil sigling.
Þegar komið var heim í vörina,
sagði formaður fjórum mönnum
að fara út um leið og skipið tæki
niður til að styðja það. Gerðu
þeir það og skipið sigldi alveg á
þurrt. Síðan fórum við heim og
lögðumst til svefns. Engir höfðu
á sjó farið þennan morgun,nema
við, þar á nesjunum. Þegar ég
fór heim í vertíðarlokin, greiddi
Sigurður mér 320 krónur, þó að
ég væri eigi ráðinn upp á svo
hátt kaup.
Þetta vor fór ég að Forna-
hvammi, eins og áður er sagt.
Þá bjó þar Davíð Bjarnason.
Hann var ekkjumaður, hniginn
á efri ár, og bjó með dóttur sinni.
Heimilisfólkið var, auk bónda og
Friðriku dóttur hans, synir henn
ar tveir, Davíð og Sigurj'ón,
vinnukona öldruð er Helga hét
og sonur Davíðs gamla, fjögurra
ára drengur, og fötluð kona,
roskin . Var hún á sveit en vann
þó mikið. Önnur börn Davíðs
gamla voru komin til Ameríku
fyrir nokkrum árum. Voru það
tveir synir og ein dóttir. Þetta
vor fór margt fólk úr Norðurár-
dal vestur. Þrennt fór frá Forna-
hvammi, vinnufólk, er þar hafði
átt heima. Á sumrin var venja
að halda kaupafólk við heyskap-
inn, þrjár eða fjórar manneskj-
ur venjulega. Vorið 1900 fór
Davíð gamli til Ameríku og seldi
allt sitt stóra bú. Skepnur voru
margar, 200 fjár, þrír nautgrip-
ir og 14 hestar. Þau sumur, er ég