Heima er bezt - 01.03.1955, Page 22

86
Heima er bezt
Nr. 3
Hafsteini.1) Þá kom líka Guð-
mundur, sonur Kjartans og
Maríu Rögnvaldsdóttur (systur
Jóns) ofan úr Ontario, og tók þar
land nálægt Pétri. Hafði María,
móðir hans, komið heiman af ís-
landi um sumarið.
Blómgaðist svo þessi nýlenda
fram yfir vonir í sex ár. Voru þá
flestir búendur búnir að eignast
tvær kýr og sumir þrjár og svo
nokkuð af ungviði. Þrenn uxapör
voru orðin til og fáeinar kindur
hjá sumum. Líka höfðu nokkrir
keypt svínshvolpa og alið þá til
sláturs, líka ræktuðu allir kart-
öflur, bóhveiti og fleiri sáðteg-
undir, svo að flestir höfðu nóg
viðurværi.
Eitt af húsum þeim, sem
stjórnin lét byggja og var nærri
miðri nýlendunni, var brúkað
fyrir skólahús. Útvegaði hún
innlendan kennara þangað, en
vegna þess að mönnum féll ekki
vel við hann, varð minna úr því
en til var ætlað2). Þó var nokk-
ur tilraun gjörð með það fyrstu
árin og svo var húsið brúkað fyr-
ir samkomuhús og lesinn þar
húslestur hvern helgan dag, og
sóttu nýlendumenn þangað.
Annað árið, sem menn voru í
nýlendunni, kom gamall, þýzkur
prestur þangað, lútherskrar trú-
ar, og embættaði hann þar i
skólahúsinu einu sinni, skírði
börn og tók fólk til sakramentis.
Svo á hverju sumri eftir það, kom
yngri prestur af sama trúar-
flokki og embættaði þar einu
sinni, skírði þar börn, confirm-
eraði börn og sakramentaði fólk
og gaf saman hjón.3) Árið 1879
gaf hann saman í hjónaband Jón
Hillmann og Jóhönnu Elínu Haf-
steinsdóttur, og árið eftir eign-
uðust þau stúlkubarn, sem heit-
ir Anna Sigríður Victoria.
Það, sem eftir var af íslend-
ingum í Kinmount og Ontario,
*) Eigi er vitað, hver fann upp á því að
gefa þessu byggðarlagi Marklandsnafn
Leifs heppna, en þaðan er það runnið.
2) Kennarinn hét Alexander Wiison, há-
lærður Skoti, harður í horn að taka, en
duglegur. Skáldið Jóhann Magnús Bjarna-
son ber honum vel söguna (Eimreiðin
1912).
3) l’restar þeir, sem hér um getur, hétu
David Luther Roth og C. E. Cossmann.
þegar hinir fóru ofan til Nýja-
Skotlands, sem síðar er getið,
hafði Sigtryggur farið með vest-
ur til Keevatin í Kanada, og
höfðu þeir stofnað þar nýlendu
að vestanverðu við Winnipeg-
vatn, er þeir kölluðu Nýja ís-
land, 60 mílur norður frá Winni-
pegsbæ.
Á þessu tímabili hafði líka
komið heiman af Fróni fleira og
færra af fólki árlega, og hafði
sumt af því farið til Nýja íslands,
sumt til Winnipeg og sumt til
Minnesota í Bandaríkjum, því að
íslendingar höfðu stofnað þar
nýlengu.
Nú þegar fjölbyggt var orðið í
Nýja íslandi, voru sumir ekki
ánægðir þar og fóru enn að lejta
fyrir sér. Héldu þeir þá fyrst til
Winnipeg og svo suður til Da-
kota, settust þeir þar að í Pem-
bina County og stofnuðu þar ný-
lendu. Höfðu þá líka um þær
mundir íslendingar, sem fyrst
fóru hingað til álfu, komið aust-
an úr Wisconsin og setzt þar að.
Einnig höfðu nokkrir landar frá
Nýja íslandi og Winnipeg stofn-
að nýlendu sunnan og vestan til
i Manitoba, í suðvestur frá
Winnipeg, sem er höfuðstaður í
þvi fylki. Nú með því að bréfa-
skriftir héldust alltaf við milli
íslendinga bæði í Nýja ísl.,
Winnipeg og Dakota og svo aft-
ur Marklandsbúa, en þeir þar
vestra hældu mikið frjósemi
jarðar þar og hvað hægt væri að
vinna hana, einkum Dakotabú-
ar. Þá fór suma í Marklandi að
fýsa til að komast þangað, með
því líka, að gullöld Winnipegbúa
stóð þá líka sem hæzt, bæði með
bæjarlotasölu, þar sem nokkrir
græddu stórfé á fáum dögum á
bæjarlotaverzlun, meðan bærinn
var mest að byggj ast, og svo voru
laun verkamanna svo há, að
hvergi var aðra eins atvinnu að
fá.
En á hina síðuna sáu þeir, að
lönd þeirra þar mundu ekki
lengi endast, þegar alltaf þurfti
nýja jörð á hverju ári til að sá
í því, sem menn þurftu til við-
urværis, þvi að fæst lönd voru
líka svo, að þau yrðu öll ræktuð.
Líka voru fyrirsjáanlegir miklir
erfiðleikar og kostnaður við að
plægja þessa grýttu jörð, sem
þeir höfðu ræktað, sem ekki
GÓ AN
Stóðu drógar helzt í höm,
höfðu ónógan friðinn.
Var hér snjóa- og vindasöm
vika af Góu liðin.
Þótti nóg um frosta-far,
frekan dró af högum,
önnur góuvikan var
völd að snjóalögum.
Út um flóa allsstaðar
af var nógu að taka,
vikan Góu þriðja þar
þýddi snjó og klaka.
Lagði snjó á leiðirnar,
lítið þó er er víða.
Fjórða góuvikan var
veður-gróin blíða.
1945.
Góan 1951.
Frostið nóg er nísti hold,
neytti dróg ei haga.
Þeytti snjó um freðna fold
flesta Góu-daga.
Pétur Jónasson
frá Syðri-Brekkum.
varð heldur gjört fyrr en eftir
nokkur ár, þegar viðarrætur
væru orðnar fúnar. Væru þeir
líka hræddir um, eftir því sem
farið var að koma í ljós, að jörð-
in mundi yfir höfuð verða end-
ingarlítil til ræktunar nema með
miklum áburði. Fóru því fáein-
ir fyrst þaðan vestur til Winni-
peg, og þegar þeir skrifuðu aftur
til baka, líkt og frétzt hafði áð-
ur, fóru fleiri að fara, svo að ekki
urðu eftir nema fjórir fjölskyldu-
menn, voru það þeir Hafsteinn og
Jón Hillmann og tveir aðrir. Sáu
þeir sér þá ekki fært að haldast
þar við, svo fámennir, svo gott
sem í eyðiplázi, jafnvel þótt þeir
í sumu tilliti sæju eftir að fara
þaðan, því að þar var mikið hollt
loftslag og yfir höfuð mildari
vetrar-veðrátta en vestur frá.
T. d. upp á heilbrigði manna þar,
var það, að þar dóu ekki nema
þrjár manneskjur á þeim sjö ár-
um, sem menn voru þar, en 23
börn fæddust á því tímabili.1)
Fóru þessir menn því á stað það-
an þann 9. maí 1882 með fólk sitt
Framh. á bls. 90.