Heima er bezt - 01.12.1957, Blaðsíða 11

ISLENDINGAR I
SASKATCHEWAN
Walter J. Lindal.
Margt hefur þegar verið skráð um sögu og
líf íslendinga í Vesturheimi, bæði í bókar-
formi og tímaritagreinum. Mest er það slcráð
af Vestur-íslendingum sjálfum sem vænta
má, enda eru þeir hnútunum kunnugastir og hafa í þessu
efni reynzt trúir íslenzkri ættararfleifð um sagnaritun,
ættvísi og skrásetningu viðburða, bæði um einstaklinga
og byggðarlög. Fyrir nálægt tveimur árum síðan bættist
merk bók við þetta safn, en það er ritið: The Saskatche-
'wan Icelanders eftir Walter J. Lindal, dómara. Enda
þótt margt hafi verið vel skráð um efni þetta áður, þá
mun þessi bók tvímælalaust mega teljast ein hin allra
merkasta, sem skráð hefur verið um sögu íslendinga í
Vesturheimi og mætti á marga lund vera til fyrirmynd-
ar um það, hvernig þá sögu á að skrá, og einnig þeim
mörgu hér heima, sem fást við samningu byggða- og
héraðssagna.
Áður en lengra er haldið, skal höfundarins getið að
nokkru. Walter (Valdimar) Jakobsson Lindal er fædd-
ur á íslandi 22. apríl 1887, en fluttist með foreldrum
sínum til Vesturheims þegar á fyrsta ári. Foreldrar hans
námu land í Lögbergsbyggðinni í Saskatchewan, og
ólst Walter þar upp. Með fádæma dugnaði brauzt hann
til mennta, og vann þá hvers konar erfiðisvinnu, m. a.
nam hann land, braut það til ræktunar og seldi aftur, til
þess að standa straum af námskostnaði sínum. Laulc hann
háskólanámi í lögfræði. í fyrri heimsstyrjöldinni gegndi
hann herþjónustu í Belgíu og Frakklandi og hlaut að
dveljast á sjúkrahúsum alllengi þar á eftir sakir gaseitr-
unar. Annars stundaði hann lögfræðistörf, unz hann var
1941 kjörinn til dómaraembættis í Manitoba, sem hann
hefur þjónað síðan. Nokkuð hefur Walter J. Lindal gef-
ið sig við stjórnmálum, og ritað hefur hann mjög miltið
réttarfræðilegs efnis. Einkum hefur hann fengizt við
almenn mannréttindi í hinu lýðræðislega þjóðfélagi, og
talið er þar vestra, að fáir komist til jafns við hann í
skilningi á réttindum og skyldum mannsins í lýðræðis-
þjóðfélagi, og lýðræðið eigi þar engan heilsteyptari for-
svarsmann. Nýtur hann hvarvetna hins mesta trausts og
virðingar meðal Canadamanna.
Þegar vér lítum á störf og feril Walters Lindals er
ljóst, að hann hefur á ýmsan hátt haft óvenjulega góða
aðstöðu til að skrifa góða bók um þetta efni. Hann hef-
ur sjálfur lifað söguna og þekkir af eigin raun, ekki að-
eins ytra borðið heldur einnig innri söguna, líf fólksins,
störf þess, baráttu, andlegt líf, gleði og sorgir, þar sem
hann var einn þeirra mörgu, sem þátt tóku í þessu. En
menntun hans og lífsreynsla hefur gefið honum víðari
yfirsýn, svo að hann er ekki einungis að rekja þarna
sögu fámenns hóps landnema í litlu byggðarlagi og niðja
þeirra, heldur sýnir hann einnig fram á, hvernig þeir
verða þáttur í nýrri þjóð, án þess þó að glata ættararf-
leifð sinni. Með því að rekja þannig sögu þessa íslenzka
hóps, lærist manni einnig, hvemig ný þjóð skapast smám
saman af ólíkum frumþáttum landnema úr ýmsum átt-
um.
Markmiði sínu við samningu bókarinnar lýsir höf. á
þessa leið í formála: „Safnað er staðreyndum, er sýna
hæfileika íslenzku landnemanna til að mæta þrautum og
andstreymi með óhagganlegu jafnaðargeði. Dæmi eru
valin, sem spegla viðhorf fólksins til ættarerfða þess í
máli og menningu, og sögð er saga þess, hversu vel er
brugðizt við síauknum kröfum þjóðarheildarinnar, og
hversu fúslega er gengizt undir hinar æðstu borgaralegu
skyldur.-------Höfuðmarkmiðið er að skapa heildar-
mynd. Ef það heppnast, jafnvel þótt í smáu sé, hefur
canadiskum þjóðfélagsþegnum verið veittur nokkur
stuðningur til að skilja íslendinga og til að meta rétti-
lega þann skerf, sem þeir hafa lagt til að reisa hið cana-
diska þjóðfélag."
Þessu markmiði hefur höfundinum áreiðanlega tekizt
að ná.
í fyrsta þætti bókarinnar er gerð grein fyrir því, úr
hverjum jarðvegi íslenzku landnemarnir voru sprottnir.
Er þar lýst hinum íslenzka, sögulega og menningarlega
arfi, á stuttan og gagnorðan hátt. Þar á eftir fer saga
landnámsins og nýlendunnar í Saskatchewan í nokkrum
köflum, rakin eftir byggðarlögum. Er þar víða við kom-
ið, og kynnumst vér þar eigi einungis framkvæmdum
Heima er bezt 395