Heima er bezt - 01.02.1958, Page 11

SÖGUR
MAGNÚSAR
A SYÐRA HOLI
í SJÁVARHÁSKA
Séra Björn Þorláksson á Höskuldsstöðum (d. 1862)
var eitthvert sinn á ferð til Reykjavíkur. í fylgd með
honum var Guðmundur Þorsteinsson frá Skeggjastöð-
um á Skagaströnd. Þeir voru báðir vaskleikamenn. Séra
Björn var snarmenni mikið, harðfengur og verklaginn.
Sjómaður var hann góður og stjórnari með ágætum og
hafði ungur vanizt sjó í uppvexti sínum á Kjalarnesi.
Guðmundur var mikill vexti og rammur að afli og hinn
mesti afkastamaður til allra verka á sjó og landi, þegar
hann vildi. Báðum þótti þeim sopinn góður.
Þeir komu á Akranes og fengu þar léðan bát til
Reykjavíkur. Segir ekkert af ferðum þeirra, fyrr en
á bakaleið. Þeir höfðu varning nokkurn á bátnum og
vænan brennivínskút, er séra Björn átti. Hvasst var á
firðinum og öldugangur mikill. Veðrið fór versnandi
þegar á daginn leið. Guðmundur hagaði segli, en séra
Björn sat við stjórn. Báturinn var lítill og óstöðugur og
veltist á öldunum. Kom svo, að prestur fékk ekki varið
hann ágjöfum. Gerðist hann all-áhyggjufullur og lá við
sjálft, að honum féllust hendur. Hann yrti á Guðmund
og sagði honum, að nú skyldu þeir búast við dauða
sínum, því landi næðu þeir ekki lifandi.
Guðmundur leit til séra Björns, en hvarflaði síðan
augum til kútsins og sagði rólega:
„Já, séra Björn, en eigum við ekki að súpa vel á
kútnum áður?“
Séra Birni fannst svo til um ókærni Guðmundar og
trúleysi, að hann fokreiddist. Hann sparn við fæti, þreif
fastar um stýrissveifina og gleymdi um sinn guðsorði
og bænum. Og með því að heldur dró úr veðrinu, tókst
þeim að ná lendingu heilu og höldnu á Akranesi.
Sögn Jónasar Illugasonar frá Brattahlíð og fleiri manna.
FRÁ STEFÁNI PRESTI ÓLAFSSYNI
Á HÖSKULDSSTÖÐUM
Stefán prestur var dóttursonur séra Stefáns skálds Ól-
afssonar í Vallanesi og bar nafn hans. Foreldrar hans
voru séra Ólafur Guðmundsson á Hrafnagili og Anna
Stefánsdóttir, kona hans. Stefán prestur fékk Höskulds-
staði 1722 og var þar til æviloka. Hann var kallaður
kennimaður góður og söngmaður mikill, snoturmenni
en enginn lærdómsmaður. Fyrri kona hans var Ragn-
heiður Magnúsdóttir á Espihóli, Björnssonar, en hin
síðari Sigríður Sigurðardóttir á Geitaskarði, Einarsson-
ar. Stefán prestur átti sex börn með fyrri konu sinni, en
tvö með hinni síðari.
Draumur barnfóstrunnar.
Á Höskuldsstöðum var roskin kona á vist með séra
Stefáni og fóstraði hún börn hans. Hún var blind hin
síðari árin en gætti þó til með börnunum. Hún geymdi
stafprik þeirra og vettlinga milli þess, er þau léku sér
úti. Var hún jafnan birg af þessum hlutum, svo ekki
urðu þrot, þó eitthvað bilaði eða týndist.
Það var í rökkri eitt vetrarkvöld, að börn presthjón-
anna höfðu tekið prik sín og vettlinga hjá fóstru sinni
og léku sér úti. Þá kom krakkaangi að knjám kerlingar,
þar sem hún sat á palli við prjóna sína, og bað hana að
fá sér staf og vettlinga og sagðist ætla að leika sér með
hinum börnunum. Kerlingu grunaði, hvernig standa
mundi á barni þessu og að það mundi ekki mennskt
vera. Hún fékk því prik og vettlinga, bað það eiga
gripina og njóta vel.
Nóttina eftir dreymdi kerlingu að kona kom til henn-
ar, fölleit og fátækleg, en með gleðibragði', og sagði:
„Vel gerðir þú að gleðja barn mitt í gærkvöldi. Nú
á ég ekki til að launa þér, en af því að ég veit, hversu
kær þér eru b'örnin hérna, skal þakklæti mitt koma þar
niður. Vænti ég þess, að þau þroskist vel og verði gæfu-
menn.“
Draumur gömlu konunnar varð ekki lengri. En um-
mæli huldukonunnar þóttu rætast fullkomlega. Stefán
prestur hefur orðið kynsæll. Frá honum er komið margt
stórmenni og hinar stærstu ættir hér á landi. Börn hans
mönnuðust öll vel, komust til mikilla metorða og þóttu
í flestu giftudrjúg.
Draumspá Stefáns prests.
Svo er sagt, að séra Stefán gisti eitt sinn á Balaskarði
á Laxárdal. Um morguninn, er hann var klæddur, sagði
hann:
„Mig dreymdi undarlega í nótt; mikið um Laxá og
svo það, að ég ætlaði að hafa bústaðaskipti við bóndann
á Neðri-Mýrum. Má vera, að ég sé skammlífur og eigi
að drukkna í Laxá.“
Mælt er, að fleiri drauma dreymdi hann, er hann réð
fyrir feigð sinni, þótt eigi séu þeir sagðir.
Heima er bezt 49