Heima er bezt - 01.05.1958, Síða 10

r
SOGUR MAGNUSAR
Á SYÐRA-HÓLI
VÍSUR UM JÓLAMEYJAR
Það er gamall íslenzkur sveitasiður að skrá nöfn allra
gesta er að garði bera á jólaföstu. Nöfnin voru skrifuð
á miða, svo eitt var á hverjum. Á jólanótt eða jóladags-
kvöld var miðunum raðað í bók svo endar stóðu út úr.
Gekk heimilisfólk svo að og dró miðana, piltar þá, sem
á voru nöfn jólameyja, en stúlkur hina, sem geymdu
nöfn jólasveina. Var einatt mikið gaman á ferðum með-
an athöfn sú, drátturinn, fór fram, því hér réði hend-
ing og slembilukka hvort fólki tókst að góma þá drætti,
er það kaus helzt. Þar sem gestkvæmt var, svo sem á
kirkjustöðum, gat jólafólkið orðið svo margt, að hver
einstaklingur á heimilinu gat fengið fleiri en einn miða,
kannske marga. Var þá hlut hvers eins raðað enn í bók
og dró eigandinn eitt nafn út úr. Það hét að finna sér
eiginkonu og eiginmann og þá reið á að vera heppinn.
Á Þingeyrum var löngum gestkvæmt mjög. Þar var
einnig margt fólk í heimili, vinnumenn og vinnukon-
ur, ölmusumenn og ómagar. Á dögum Björns Ólsens
umboðsmanns var þar vinnumaður er Steinn hét Guð-
mundsson. Hann var gleðimaður og vel hagmæltur.
Það var eitt sinn á jólum að Steinn og félagi hans drógu
sér fyrir eiginkonur úr jólameyjahópi, sína piparkerl-
ingu hvor og þótti báðum ódráttur vera. Kerlingarnar
voru Þórdís Magnúsdóttir á Skinnastöðum og Guðrún
Ólafsdóttir á Kringlu, forljótar báðar. Þetta varð til
þess að andinn kom yfir Stein. Hann kvað sína vísuna
fyrir hvern þeirra félaga.
Heppnast náði hnossið mér,
hvernig sem það líkar.
Kringlu-Guðrún eflaust er
allra vænsta píka.
Og enn:
Ég nam finna makann minn,
meður sinnið glaða.
Það er kvinna, þægð búin,
Þórdís Skinnastaða.
Sögn Maríu Ögmundsdóttur á Syðra-Hóli, en henni
sagði föðursystir hennar, Sesselja Jónsdóttir frá Bjarna-
stöðum í Vatnsdal. Hún var lengi vinnukona á Þing-
eyrum, fróð og minnug. Hún var heitin Steini Guð-
mundssyni, þemi er vísurnar kvað, en hann drukknaði
í Húnaós vorið 1840 af skipi Jósefs Skaftasonar læknis
í Hnausum, en formaður á því var Þorsteinn Sigurðs-
son í Haga, kunnur atorkumaður. (Sbr. Annáll 19. ald-
ar eftir sr. Pétur Guðmundsson í Grímsey, blas. 140).
SIGURÐUR BENJAMÍNSSON
Hann var sonur Benjamíns Sveinssonar í Hvammi og
Skyttudal á Laxárdal og Guðríðar Guðmundsdóttur
frá Syðra-Hóli Jónssonar. Sigurður var fæddur um
1830 og ólst að mestu leyti upp á Heiði í Gönguskörð-
um hjá móðurbróður sínum, Sigurði hreppstjóra Guð-
mundssyni. Bar og nafn hans. Ungfullorðinn maður
réðist Sigurður að Þverá í Hallárdal. Þar bjó Björn
Þorláksson og Sigurlaug kona hans, Finnsdóttir frá
Syðri-Ey. Mælt var að Sigurður legði hug á elztu dótt-
ur þeirra, Sigríði. Ekki náði hann ráðahag við hana að
sinni. Foreldrum hennar þótti maðurinn fátækur og
umkomulísill og réðu þau því að hennar fékk Finnur
Jónsson frá Helgavatni, frændi hennar, bróðir Árna
laugu, systur Sigríðar. En þriðju systurina, Elísabetu,
hreppstjóra, er síðan bjó lengi á Þverá og átti Svan-
átti Sigurður Finnbogason á Sæunnarstöðum.
Finnur og Sigríður bjuggu á Bergsstöðum í Hallár-
dal, næsta bæ við Þverá. Þau nutust stutt, því Finnur
fórst í hákarlalegu 1. marz 1862 með Sigurði Gunnars-
syni á Breiðabólstað í Vatnsdal. Sigríður Björnsdóttir
var nú ekkja eftir hálfs fjórða árs hjónaband, efnalítil
með tvö börn kornung. Þá var leitað til Sigurðar Benja-
mínssonar og hann beðinn að fara til ekkjunnar. Réðu
því venzlamenn, með samþykki hennar og fúsum vilja.
Sigprður tók dræmt þeirri málaleitan. Svaraði því til,
að eigi mundi hann meiri maður eða betri nú en áðurT
er hann þótti ekki boðlegur Sigríði. Það varð samt úrT
að Sigurður réðist til hennar, ráðsmaður fyrst, en ári
síðar (18. nóv. 1863) gengu þau í hjónaband. Sigríður
var góð kona og gervileg, glaðlynd og léttlynd að upp-
lagi eins og systur hennar. Samfarir þeirra Sigurðar
urðu góðar. Þau bjuggu fyrst á Bergsstöðum, síðar á
Kjalarlandi og Neðstabæ, en lengst á Syðri-Ey.
Sigurður Benjamínsson var greindur maður og hag-
mæltur. Hann var í hærra lagi, þrekvaxinn mjög og
samanrekinn. Burðamaður var hann allmikill, en heldur
þungur til vinnu og malcráður að eðlisfari. En hann var
atkvæða heyskaparmaður, sláttumaður með afbrigðum
og gekk oftast af kappi að heyskap. Svo sagði hann
sjálfur á gamals aldri, að hann lifnaði allur við á hverju
sumri er heyskapur byrjaði.
Einhverju sinni sló Sigurður eina dagstund uppi í
breiðum í Syðri-Eyjarfjalli. Það urðu átján hestar
bundnir er hann losaði. Varð tíðrætt um þennan mikla
heyfeng við kirkju á Höslculdsstöðum stuttu síðar.
Létu menn í Ijósi við Sigurð, að þarna hefði verið
meira grasið.
„O, já,“ svaraði Sigurður. „Bletturinn var stór.“
Hafði það og verið orð að sönnu.
156 Heima er bezt