Heima er bezt - 01.07.1958, Qupperneq 20

HVAÐ UNGUR NEMUR — ÞÁTTUR
RITSTJÓRI: ÆSKUNNAR
STEFÁN JÓNSSON -----------------------------------------------
NÁMSTJÓRI
UNDIR JÖKLI
Snæfellsjökull.
ú s a g a er sögð, að bóndi austan úr Rangár-
vallasýslu hafi einhvern tíma komið til Hafnar-
fjarðar og ætlað að stunda þaðan sjóróðra. Var
það á þeim tímum, þegar sjór var eingöngu
stundaður á opnum bátum, og þótti þá höfuðkostur á
verstöð, að ekki væri langróið (að fiskimið væru ekki
langt undan landi). Bóndinn kom til Hafnarfjarðar
seint um kvöld í kolamyrkri. Um morguninn, er bóndi
kom á fætur, var bjart veður og lognsléttur sjór, og
blasti Snæfellsjökull við sýn, þegar bóndi leit til hafs.
Þá varð honum þetta að orði: „Það er ekki langróið
hér, piltar, ef ekki er róið Iengra en undir jökulinn
þann arna.“
Ekki þótti þetta gáfulega sagt, og þess vegna varð
tilsvarið héraðsfleygt.
Bein sjónhending frá Hafnarfirði vestur að Snæfells-
nesi er gífurlega löng leið. Það eru mörg áratog á venju-
legum róðrarbát. Leiðin er um 60 sjómílur, eða rúmlega
110 km. Er Faxaflói mestur flói við ísland og breiðari
en sjálfur Breiðafjörður.
Þjóðkunn er sagan um Faxa, skipverja Hrafna-Flóka.
Þegar Hrafna-Flóki sigldi vestur með suðurströndinni
og kom fyrir Reykjanes, varð Faxa þetta að orði: „Þetta
mun vera mikið land, er vér höfum fundið; hér eru
vatnsföll stór.“ Hann hélt, að Faxaflói væri mynnið á
stórfljóti. Félagar hans gerðu gys að honum og nefndu
fjörðinn Faxaós, en það nafn breyttist síðar í Faxaflói.
En hvers vegna sýndist þessum grunnhyggnu, fljót-
færnu mönnum flóinn svona mjór? Hvað er það, sem
glepur þeim sýn?
Þessum spurningum vil ég nú reyna að svara, og bæti
þá fyrst við þriðju sögunni.
Fyrir mörgum árum kom ég á gamla Gullfossi frá
útlöndum. Við fórum frá Vestmannaeyjum eftir há-
degið á sólbjörtum sumardegi. Sjór var lognsléttur og
kvöldið kyrrt og fagurt.
Þegar við áttum allskammt eftir að Reykjanesi, varð
mér litið í norðvesturátt, og sá ég þá einkennilega sýn.
Snæþaldnn kollinn á Snæfellsjöldi bar yfir hæðirnar á
Reykjanesskaganum, og var sem jökulhettan og Reykja-
nesið rynnu saman í eitt. Hinn breiði Faxaflói virtist
ekki vera til. Hinn snækrýndi konungur jöklanna virt-
ist hafa flutt sig á Reykjanesið.
Af hverju stafar þessi missýning? Hvað er það, sem
glepur manni sýn?
Þessi missýning stafar af því, hvað Snæfellsjökull er
gífurlega hár og allur Snæfellsnesfjallgarðurinn miklu
hærri en Reykjanesið. En horfi maður yfir sjó eða lág-
lendi á há fjöll, þá „draga fjöllin undir sig“, sem svo er
kallað, svo að allar vegalengdir styttast fyrir augum
okkar.
Hæð Snæfellsjökuls er 1470 metrar, og er hann að-
eins um 600 metrum lægri en konungur íslenzkra fjalla,
Öræfajökull. Snæfellsjökull er, eins og allir vita, fremst
á Snæfellsnesi. Meira ber því á hæð hans en jökla inni á
hálendi landsins. Hann er þannig staðsettur, að mikill
hluti landsins barna hefur hann daglega fyrir augum.
Ekki get ég sagt nákvæmlega, hve mikill hluti lands-
manna getur séð Snæfellsjökul heiman að frá sér, en
nærri því má komast, ef athuguð er lega hans. Reykvík-
ingar allir geta séð hann og dást að honum margt fagurt
sumárkvöldið. — Næstum allir íbúar Gullbringu- og
Kjósarsýslu geta séð Jökulinn og þar með taldir fjöl-
mennir bæir, eins og Kópavogur, Hafnarfjörður og
Keflavík. Mikill hluti Borgfirðinga og Mýramanna hafa
hann stöðugt fyrir augum, og þar með talið Akranes.
Snæfellingar flestir, bæði sunnan og norðan á nesinu
geta séð hann og nokkur hluti af íbúum Dalasýslu, og
ennfremur fólk í allri Barðastrandarsýslu, frá Gilsfirði
að Bjargtöngum og í Breiðafjarðareyjum. — Og þar sem
í Reykjavík einni búa yfir 65 þúsund manns, í nágranna-
kaupstöðunum fjórum um 18 þúsund, eða samtals í
kaupstöðum við Faxaflóa um 83 þúsund manns, þá má
fullyrða, að um 100 þúsund manns hafa þennan fom-
fræga jökul daglega fyrir augum, og era það nær því
2/s hlutar þjóðarinnar.
Er því Snæfellsjökull tvímælalaust sá fjallstindurinn,
sem flestir landsmenn geta séð heiman frá sér.
238 Heima er bezt