Heima er bezt - 01.12.1958, Page 19

ÞATTUR ÆSKUNNAR
RITSTJÓRI
NAMSTJ
„í dag er glatt í döprum hjörtum“, hljómar í hverri
hirkju um allt Island á Jólahátíðinni og á hverju söng-
elsku heimili.
Jólahátíðin á sér djúpar rætur í þjóðlífinu. í hátíð-
inni er saman slungið þjóðlegum háttum og trúarlegri
hrifningu. Jólin eru fagnaðar- og gleðihátíð. Löngu áð-
ur en gleðiboðskapur kristindómsins barst til Norður-
landa voru haldin eins konar jól á þessum tíma árs. Var
sú hátíð fagnaðarhátíð í minningu þess, að hið dimma
skammdegi hefði misst völdin, en ljósið, — aukin birta —
réði ríkjum um norðlægar byggðir. — Fólkið fagnaði
Ijósinu og hlýjunni, sem því fylgdi. Það var ómur af
sumarfagnaði í þessari ljóssins hátíð í dimmasta skamrn-
deginu.
I Kínaveldi er sem kunnugt er myndletur eða orð-
tákn í stað stafrófs og venjulegra orða. Heyrt hef ég
að orðið jól væri þar táknað með fullri lúku af hrís-
grjónum, en hrísgrjón eru ein aðal fæða austur þar.
Næg hrísgrjón eru þar tákn um velsæld og hamingju.
Ef táknmál eða myndletur væri í gildi á íslandi vrði
tákn jólanna að vera tvíþætt. Annað táknið gæti minnt
á veizluborð, gjafir og góð klæði, en hitt táknið yrði
alltaf fagurskapaður, ungur sveinn. — Jólabarnið í jöt-
unni.
Margir telja þó, að nú á tímum velsældar og auðlegð-
ar, hafi jólahátíðin of mikið borið keim af dýrum jóla-
gjöfum og ofnautn í mat og drykk, en þrátt fyrir það
er enn einhver dýrlegur hátíðablær yfir jólunum, sem
aldrei fyrnist, og birtist með mestri fegurð og trúar-
* legum hugblæ hjá saklausum börnum og hrifnæmum,
trúhneigðum æskulýð.
Margt fallegt hefur verið um jólahátíðina skráð á
Islandi, minningar, sögur og kvæði. I þessum skráðu
heimildum sér maður eins og í skuggsjá jólahátíð fyrri
áratuga og alda, því að skáldskapurinn endurspeglar
oft liðna tíma, þótt hann stundum varpi ljósi á fram-
tíðina.
Eg ætla í þessum jólaþætti að minna á nokkur fögur
Ijóð okkar beztu skálda á liðnum áratugum, þar sem
þeir minnast jólanna og hátíðahaldsins í barnslegri
hrifningu, þótt þeir séu orðnir fullorðnir að árum.
Ljóð þessi hafa yfir sér helgiblæ jólanna, og þau eru
svo sönn í lýsingum á hátíðahaldinu, að við sjáum eins
og í sjónvarpstæki inn á hin friðsælu heimili skáldanna.
Margt er þar fátæklegra en nú, en helgiblær og gleði
ekki minni.
Þegar þjóðskáldið Matthías Jochumsson er 56 ára
gamall, yrkir hann fagurt jólaljóð, þar sem hann rekur
bernskutninningar sínar frá jólahátíðinni í Skógum.
Það kvæði byrjar svona:
„Fullvel man ég fimmtíu ára sól,
fullvel meir en hálfrar aldar jól,
man það fyrst, er sviftur allri sút
sat ég barn með rauðan vasaklút.
Kertin brunnu bjart í lágum snúð,
bræður fjórir áttu ljósin prúð,
mamma settist sjálf við okkar borð;
sjáið, — enn þá man ég hennar orð:
T.W mm /Ja 188
Wf&Q§S$P'<ÉRuF 4' j ImjÍ